Hoog spel in de Wetstraat: CD&V-voorzitter Joachim Coens zet duidelijk de bocht in, en gooit z’n partij richting een Vivaldi-coalitie. Maar achter de schermen dreigt hij wel op een cruciaal punt te moeten inbinden: de hervorming van abortus. Coens wil zelfs geen compromis: het voorstel moet weg. Maar zes progressieve partijen hebben zich ver geëngageerd in het dossier. Daarnaast blijft er ook de meerwaardebelasting: slikken de liberalen die rode trofee? De temperatuur stijgt.

In het nieuws: Op 48 uur van een nieuwe deadline moet Vivaldi door het gaatje.

De details: Het belooft heel spannend te worden, want op een paar cruciale punten is er nog geen deal.

• Lukt Egbert Lachaert (Open Vld) daar waar Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) mislukten? Het zou toch een bijzonder straffe zet zijn: eerst de twee grootste partijen van het land de wacht aan zetten, en vervolgens zelf een Vivaldi-coalitie erdoor duwen. De komende 24 uur komt daarover duidelijkheid.
• Maar een heel belangrijk licht ging gisteren op groen: de CD&V-voorzitter Joachim Coens lijkt, naar buiten toe, z’n keuze gemaakt te hebben. In wat misschien wel z’n sterkste tv-optreden in z’n voorzitterschap was, lanceerde hij zich voluit in een Vivaldi-coalitie.
• Daarbij was Coens duidelijk wat opgenaaid: de kritische analyses over z’n partij en leiderschap van de afgelopen dagen hadden hem duidelijk op scherp gezet. En dus gooide de voorzitter uit Damme zich helemaal, in een bij momenten passioneel pleidooi:
  • ‘We hebben alles geprobeerd om een Vlaamse meerderheid te hebben‘, zo vergoelijkte hij het afstand nemen van de oude lijn, die CD&V aan N-VA vastplakte.
  • ‘Wij zijn niet het aanhangwagentje van iemand of van een andere partij. Wij zijn CD&V. De keuze wordt ofwel besturen, ofwel oppositie. We zijn van geen van beide bang’, zo rechtte hij de rug.
  • Meteen gooide hij ook op tafel waarom CD&V bij een paars-groene coalitie hoort: ‘Wij willen de synthese maken tussen het economische, het sociale en het ethisch-duurzame.’ Zeker dat laatste benadrukte hij: ‘De 21ste eeuw gaat de eeuw van de ethiek worden‘, zo kondigde hij aan.
  • Daarbij uitte hij een optimisme dat duidde op de keuze die hijzelf heeft gemaakt: ‘Het vertrouwen tussen de partijen groeit.’
  • Over de Zestien klonk dezelfde codetaal als de afgelopen dagen: ‘Ondanks de grote verschillen tussen partijen, moet je de synthese maken zodat we samen vooruit kunnen in de samenleving.’ En wie maakt die ‘synthese’ dan het best, als premier van de ploeg? Juist: CD&V, volgens de christendemocraten zelf, die toch duidelijk azen op de hoogste post. Koen Geens (CD&V) is daarbij de evidente naam, al blijft het de open vraag bij wie precies Coens het wil doen landen.
  • En misschien wel het duidelijkste signaal dat CD&V ‘gekozen’ heeft: Coens kwam plots aan met een rebranding van het ‘merk’ Vivaldi. Dat is immers al wat verbrand, en ruikt te veel naar ‘paars-groen’. Met goedkeuring van Lachaert zette Coens dus meteen een operatie in om de toekomstige coalitie te gaan herdopen: plots viel het woord ‘Avanti’ tot vier keer toe in het gesprek. ‘Het gaat niet over Vivaldi of iets anders, het gaat over ‘Avanti’. Het gaat over het land dat vooruit moet. Het land moet een regering hebben die een meerderheid heeft.’
  • Belangrijk toch ook om te noteren: Coens gooide dus met wierook en mirre, toonde aan de zes andere voorzitters van Vivaldi dat hij de bocht wil maken, maar tegelijk bleef hij hameren op inhoudelijke eisen van zijn partij. ‘We willen voor de inhoud gaan en als we samen met de paars-groene partijen ons programma kunnen realiseren, dan kunnen we besturen.’

Een tussenopmerking: De nieuwe merknaam is misschien niet de meest gelukkige keuze, historisch gezien dan.

• Avanti, als nieuwe naam voor Vivaldi? Omdat die laatste al te veel ruikt naar een links-progressief project? Wel dan is die nieuwe vondst van Coens misschien toch niet de meest gelukkige keuze.
• ‘Avanti popolo‘ is immers al sinds 1908 het strijdlied van de communisten en socialisten in Italië: het zijn de openingszinnen van de ‘rode banier’, de Bandiera Rossa.
• En overigens, in het Nederlands klinkt het ‘merk’ Avanti ook behoorlijk rood in de oren: wie in Gent en omstreken woont, heeft toch ooit al eens van ‘Vooruit’ gehoord, in associatie met een donkerrood verleden?
• Hoe dan ook: de vraag van 1 miljoen is nu of de media de poging van Coens om de hele zaak te rebranden slikken. Evident is dat niet: een naam van een coalitie is nu eenmaal een spel van gewoontes. Eens erin geslepen, raakt het moeilijk afgeschud. En ‘Vivaldi’, een uitvinding van Georges-Louis Bouchez (MR) destijds, zit er diep in. Anderzijds: wat wekenlang de ‘kamikazecoalitie’ heette, werd later ‘de Zweedse coalitie’ in 2014.

De essentie: Achter de schermen blijft een gigantisch knelpunt liggen: abortus.

• Speelt Coens hoog spel? Het lijkt er wel op. Intern lijkt hij de bovenhand te willen nemen: uiteindelijk is het de voorzitter die de knopen moet doorhakken, zo moeten zelfs zwaargewichten als Koen Geens en Hilde Crevits (CD&V) uiteindelijk erkennen.
• Terwijl de voorzitter voor de schermen een groot enthousiasme manifesteerde, en daarbij bijgetreden werd door jong talent Sammy Mahdi (CD&V), die de voorzitter vanmorgen op Radio 1 opvallend te hulp kwam, kregen ook de leden van CD&V gisteren een mail om de bocht naar Vivaldi voor te bereiden.
• Alleen: vanuit de rest van de nieuwe ‘Avanti’-coalitie klinken andere signalen. The elephant in the room: abortus. De zes progressieve partijen in die ‘Avanti’-coalitie zitten immers op een parlementair traject dat al maanden, jaren zelfs loopt, rond de hervorming van abortus. ‘Waarom zouden wij plots met zes helemaal moeten plooien voor één partij’, zo is op het hoogste niveau te noteren.
• Dat wetsvoorstel heeft een solide meerderheid in de Kamer: socialisten, liberalen, groenen en communisten komen samen ruim aan een meerderheid. Maar door telkens opnieuw vertragingsmanoeuvres toe te passen in de Kamer, wist CD&V tot nu toe de boot af te houden.
• Nu, in deze fase, speelt Coens het opnieuw bijzonder hard, zo is te horen bij andere onderhandelaars. Er zijn verschillende compromisvoorstellen, onder meer het aantal weken dat abortus kan (wat in het wetsvoorstel op 18 zit), zou naar beneden kunnen, tot 16 of zelfs 14 weken. Maar Coens wil er allemaal niets van weten: het voorstel moet gewoon weg.
• Dat is duidelijk een ‘no pasarán‘, voor een aantal andere paars-groenen: ‘Een onredelijke eis, wij gaan niet heel die parlementaire weg terugdraaien’, zo is te horen. Op RTL vanmorgen liet Zakia Khattabi, een van de boegbeelden van Ecolo, zich ook gelden in het dossier, waarbij ze de houding van de christendemocraten ‘veroordeelde’.
• ‘Ik zou het echt jammer vinden om dit dossier compleet te begraven, omdat wij geen opening hebben gemaakt. Als we bijvoorbeeld over de depenalisatie van abortus kunnen spreken, en zo vooruitgaan, waarom niet. Maar in elk geval moeten we op bepaalde momenten vooruit kunnen’, stelde Khattabi. ‘Ik betreur het echt, ik veroordeel het en keur de manoeuvres van CD&V af, die dit dossier compleet geblokkeerd hebben.’
• Een zelfde stem vanmorgen bij Conner Rousseau (sp.a), die op ‘De Ochtend’ passeerde: ‘Voor ons is dat ethische niet het voornaamste, er zijn echt wel andere dossiers nu prioritair. Wij willen wel water bij de wijn doen, maar het moet wel nog te drinken zijn‘, zo maakte de sp.a-voorzitter de opmerking. Met andere woorden: het zal toch een compromis moeten zijn.
• Maar, ook genoteerd: een sussende houding in kringen rond Lachaert. Is dit echt het dossier waarop we een regeringsvorming gaan doen stokken, zo stelt men de vraag. Het gaat immers maar om 500 vrouwen per jaar, die ook ‘op een andere manier geholpen kunnen worden’: ‘Is dat het uitblijven van een regering waard?’, zo vraagt een toponderhandelaar zich af.
• Afwachten dus of men daar uitgeraakt. Tegelijk is moeilijk in te zien hoe CD&V nog veel ruimte heeft voor beweging: net nu Coens het ‘ethische’ uitroept tot de corebusiness van de partij. Daarop zit het, voorlopig dus, muurvast.
• Een vaststelling alvast: de CD&V-voorzitter en zijn luitenant Mahdi, die getipt wordt om zich straks op de regeringsbanken te mogen gaan nestelen, hebben de bocht wel duidelijk gemaakt. ‘De verlokking van de macht is nu eenmaal een essentieel onderdeel van de christendemocratie‘, zo valt bij een onderhandelaar in het paars-groene kamp te horen.

Even essentieel: Een tweede dossier: een taks op vermogens.

• Terwijl de koninklijk opdrachthouder bijzonder veel tijd en energie besteedde aan z’n collega-voorzitter Coens (tot en met bezoeken bij elkaar thuis), is het contrast met de persoonlijke aandacht die Lachaert aan sp.a geeft, groot. Van contacten was nauwelijks sprake.
• De Vlaamse socialisten zijn nochtans een belangrijke schakel in het geheel: zonder Rousseau wordt het zeer moeilijk om de rode familie mee te krijgen, ook al stelt Paul Magnette (PS) zich in deze fase veel coulanter op ten opzichte van Lachaert. Anderzijds: de sp.a is mathematisch niet nodig. Zeker de liberalen zouden er niet rouwig om zijn om op het laatste de sp.a er nog uit te duwen.
• De sp.a schoof maandag drie punten naar voren die zeer duidelijk waren: een verhoging van de pensioenen, een versterking van de gezondheidszorg in de sociale zekerheid, én ‘eerlijke belastingen’, of om duidelijker te zijn: een vermogenswinstbelasting.
• Maar terwijl die eerst twee eisen, de pensioenen en de gezondheidszorg, een kwestie zijn van de juiste bedragen te vinden, als compromis, is die laatste zaak een behoorlijk binaire kwestie: er komt ofwel een nieuwe taks op (inkomsten uit) vermogens, of er komt er geen.
• De Vlaamse liberalen hebben het daar zeer moeilijk mee: zij zagen zo’n ‘meerwaardebelasting‘, die N-VA in hun nota met de PS wel degelijk toestond, echt niet zitten. Toen Lachaert de teksten onder ogen kreeg van De Wever en Magnette, in de paars-gele periode, sprak hij van ‘communisme‘.
• De deal tussen PS en N-VA had wel nog meer in petto: in ruil voor een meerwaardebelasting, of eventueel een effectentaks, zou de roerende voorheffing spectaculair dalen, van 30 procent naar 15 procent. Dat betekende op korte termijn een lastenverlaging van 2 miljard.
• Maar heel die constructie hield weinig rekening met het budgettaire kader, ook al omdat de regering maar voor twee jaar werd opgemaakt: een beetje ‘après nous le déluge‘, dus, zo voelen ze het aan bij de liberalen.
• Maar de trofee van een meerwaardebelasting, die laten de socialisten niet meer los, zo lijkt het. De lijn bij de socialisten, die zich ver engageerden in paars-geel, en dat zagen mislukken door de liberalen, is altijd duidelijk geweest: er moet een breuk gemaakt worden met de Zweedse regering. En wat beter dan hét dossier dat de christendemocraten, onder leiding van Kris Peeters (CD&V) nog destijds, maar bleven eisen, smeken zelfs, en het er nooit door kregen: ‘eerlijke fiscaliteit’.
• ‘Als meneer Lachaert een doorbraak wil forceren, dan weet hij wat hij moet doen. Wie kan tegen investering in de gezondheidszorg zijn, of wie kan tegen hogere pensioenen zijn, wie kan tegen eerlijke fiscaliteit zijn?’, zo zette Rousseau vanmorgen stevig druk op de liberalen. Want tegelijk deed hij een ferme oproep: ‘Laat ons starten. De mensen zijn het beu, die willen dat er een regering is. Wel, meneer Lachaert weet wat er nodig is, laat ons dat dan gewoon doen.’
• Dat sp.a zich ‘onredelijk‘ zou opstellen, wat nog steeds in liberale kringen te horen is, ketste de sp.a-voorzitter handig af in z’n gesprek: ‘Niemand heeft zich zo constructief opgesteld als de sp.a de afgelopen maanden’.
• Hoe dan ook: na de verklaringen vanmorgen, zetten de socialisten de lijn wel duidelijk. Net als abortus voor CD&V, is op de fiscale eisen van de sp.a nog maar weinig af te dingen. Het zal dus aan Lachaert zijn om daarop keihard te werken om de consensus te zoeken.
• De verwachting is toch dat er de komende 24 uur een plenaire meeting komt, waarbij Lachaert alle Vivaldi-voorzitters samenroept. Die moeten dan samen door het gaatje, waarna de Open Vld-voorzitter naar de koning kan.

Helemaal in de marge: De N-VA staat op de pechstrook.

• Moest het voor iemand nog onduidelijk zijn: voor Bart De Wever (N-VA) zijn het eenzame tijden, hij is helemaal niet meer betrokken in het spel. Al moet genoteerd dat een contact vorige week donderdag met Lachaert de deur toch op een kier liet.
• ‘Je moet altijd alle opties openhouden‘, klonk toen achteraf bij de liberalen, die plots wonderwel hun aanvallen op Jan Jambon (N-VA) in het dossier-Chovanec lieten varen.
• De Wever postte gisteren op Instagram het volgende: ‘Ik dacht … wat als ik het nu eens aan Siri op mijn gsm vraag?’ Daarbij verscheen de visual: ‘Er is niemand in je contacten die overeenkomt met paars-geel‘. Veelbetekenend.

Ook gezien: Conner Rousseau stelt zich flinks op, als het over migratie gaat.

• Wie politieke boodschappen in de ‘Dag Allemaal van televisie’, aka ‘Gert Late Night’, kan verkocht krijgen, mag zich tot de categorie van de betere politieke communicatoren rekenen. Sp.a-voorzitter Rousseau kreeg het gisteren gedaan, en nog wel over een brandbaar onderwerp voor socialisten: migratie.
• Rousseau sprak met veel empathie voor vluchtelingen, ‘het is echt niet verboden om je geluk ergens anders te gaan zoeken, als je moet vluchten voor bombardementen en oorlog’, zo stelde hij eerst. Maar daarna ging hij toch de ‘stevige’ lijn volgen, die al langer door de nieuwe sp.a-voorzitter wordt uitgezet. Rousseau wil immers vermijden dat migranten de ‘gevaarlijke oversteek wagen’ op de Middellandse Zee. Hij stelt dus voor ze ‘op te vangen in hun eigen regio‘: een meer dan stevige migratiekoers.
• Rousseau zette daar nog een stap verder: ‘Wie toch naar ons land komt, is welkom, maar er moet ook iets tegenover staan‘. ‘We moeten ze helpen om de taal te leren, ze aan een passende job helpen en de wetten staan altijd boven de religie’, zei hij. ‘Daar valt niet over te discussiëren.’
• En zo viel ook de verplichting om Nederlands onder de knie te krijgen. ‘Als je geen Nederlands wil leren, kan je hier weinig komen doen’, klonk het. ‘Dus moet je terug?’ vroeg Gert, politiek analist van dienst, prangend. ‘Dat lijkt mij duidelijk‘, was het toch wel straffe antwoord van de sp.a-voorzitter.
• Maar tegelijk brak hij een lans voor minder racisme: ‘Jonge gasten van mijn generatie, die hier geboren zijn, maar een vreemde achternaam hebben, krijgen niet de kansen die ze verdienen.’ ‘Iedereen die z’n best doet, moet beloond worden.’
• Overigens ook genoteerd: er is een nieuwe naam voor de sp.a. Die vernieuwingsoperatie staat klaar en Rousseau heeft gekozen. ‘Hij is top, het wordt een bom’, zo stelde Rousseau vanmorgen op Radio 1. Wat het is, weet voorlopig slechts een kleine kring intimi.

Om te volgen: Nu de muziek van Vivaldi federaal klinkt, zijn er kansen voor de MR in Brussel?

• Wie weet, wie weet: kunnen de Franstalige liberalen na 24 jaar oppositie in Brussel inbreken? Het is voorlopig luidop dromen, in de bevriende krant La Libre, maar sommigen in Brussel denken eraan om toch maar de zaak uit te breiden.
• Immers: al sinds 2004 raakt de MR niet meer in de Brusselse regering. De opeenvolgende regeringen van Charles Picqué (PS) en Rudi Vervoort (PS) sloten telkens de MR buiten, en zo nam de PS eigenlijk de leidende rol van de liberalen over in Brussel.
• Dat gebeurde overigens met heftige medewerking van Open Vld, onder leiding van Guy Vanhengel (Open Vld), die systematisch de Vlaamse liberalen in coalities met de PS loodste, zonder MR: van één en ondeelbaar was toen nog geen sprake.
• Vandaag zouden de kansen kunnen keren, want de MR bakt nu zoete broodjes met de PS en Ecolo, in Namen en straks in de Wetstraat. Alleen: dan moeten de Franstalige liberalen, die in Brussel geleid worden door Alexia Bertrand (MR), wel plots de koers omgooien. Tot nu toe voerden zij toch felle oppositie tegen de Brusselse regering.

Alles komt terug: Didier Reynders (MR) gaat weer voor een topjob.

• Er zijn zekerheden in het politieke leven. Zoals een Franstalige liberaal die hoopt en droomt op een nieuwe stap voor zijn politieke loopbaan. Deze keer is het opnieuw Didier Reynders.
• Die zit al hoog en droog in de Europese Commissie, op de post van Justitie. Maar nu kan er meer uit de kast vallen. Immers, de prestigieuze post van Handel is opengevallen in de Commissie. De Ier Phil Hogan moest immers aftreden, nadat bleek dat hij zich op een event had begeven dat de coronaregels zwaar schond.
• Maar die post is dus normaal gezien voor een zwaargewicht, en het is niet evident dat Ierland dus meteen opnieuw bij een vervanger, die ze sturen voor Hogan, diezelfde portefeuille krijgt.
• Want Commissievoorzitter Ursula von der Leyen eist twee kandidaten: een man en een vrouw, en liet al voelen dat het niet noodzakelijk opnieuw Handel zal zijn, dat Ierland in de wacht sleept.
• Sommigen, waaronder Reynders, ruiken dus hun kans. Al is hij lid van de kleinere liberale familie, dus of dat politiek evenwicht dan zo’n ‘promotie’ niet in de weg staat, is maar de vraag. De komende dagen wordt de knoop doorgehakt.