Vergeet lagere partijfinanciering: Franstalige partijvoorzitters willen het met geen cent minder doen, maar tegelijk wel Facebookcampagnes en vastgoedinvesteringen aan banden leggen

Wordt er nog gesleuteld aan de royale partijdotaties, die er voor verantwoordelijk zijn dat de koffers van de politieke partijen overlopen? Alles wijst op een bot veto aan Franstalige kant: zowel PS als MR, maar ook Ecolo, DéFI en Les Engagés willen die dotatie helemaal niet verminderen. Daarmee is PVDA-PTB aan Franstalige kant de enige die nog de ambitie heeft om te snoeien in die vergoedingen aan partijen. Het onderstreept de kloof, ook bij de publieke opinie, tussen Vlamingen en Franstaligen: ten noorden van de taalgrens leeft het thema wel fel. Zowat elke opiniemaker duwt erop, de oppositie wil het, en vanuit de meerderheid zwoer Groen-Kamerlid Kristof Calvo vorige week zelfs een dure eed: “Deze legislatuur zal niet eindigen zonder hervorming van de partijfinanciering, met deze ploeg en deze meerderheid als het kan, maar zonder als het moet.” Woensdag komt het burgerpanel van ‘We Need to Talk’ naar de Kamer, voor hun aanbevelingen. De vraag is of die ver gaan geraken, met weinig bereidheid aan Franstalige kant om veel te veranderen aan de bedragen. Wat die wel in het vizier hebben: een plafond voor uitgaven op sociale media én investeringen in vastgoed. Laat dat nu net de drie oppositiepartijen N-VA, Vlaams Belang en PVDA treffen.

In het nieuws: Nu woensdag, staan de partijdotaties weer op de agenda in de Kamer.

De details: Een kloof loopt toch door het debat: aan Vlaamse kant druk op het dossier, aan Franstalige kant veel meer gelatenheid, en erg weinig zin om de geldkraan dicht te draaien.

“Dit is een dossier waarin niet iedereen het spel eerlijk speelt. Aan de buitenkant wordt er gezegd dat er hervormingen nodig zijn, maar aan de binnenkant doet men er alles aan om het te saboteren.” Woensdag al in de plenaire, uitzonderlijk een dag vroeger door de feestdag op donderdag, haalde Kristof Calvo (Groen) hard uit.
Het Kamerlid van de groenen werkt al veel langer op ‘politieke vernieuwing’ als thema, waarbij hij erop hamert dat er veel te veel overheidsgeld rechtstreeks naar de partijen vloeit, die zo hun ijzeren greep op heel het politieke systeem kunnen houden. Die ‘particratie’ wil Calvo breken, een strijd die lange tijd mooi samenviel met zijn moeilijke verhouding met zijn eigen partijvoorzitter.
Woensdag wilden zowel Calvo als cd&v-Kamerlid Jan Briers weten van minister van Institutionele Hervormingen Annelies Verlinden (cd&v) hoe het nu zat met dat dossier van ‘politieke vernieuwing‘. Niet alleen Calvo, maar een pak volk binnen Vivaldi had dat in 2020 nog mee op de agenda gezet bij de regeringsvorming: alleen strandt dat voorlopig in vage voornemens, en een wat bizarre online burgerbevraging in ‘een land voor de toekomst’.
Tegelijk blijft er druk, vanuit de publieke opinie: het burgerpanel “We Need to Talk, met een fors marketingbudget en gestut door onder meer schrijver David Van Reybrouck en filosofe Alicja Gescinska zette de afgelopen weken het thema van de partijfinanciering weer op de agenda. Ironisch genoeg kwamen ze over het topic zelf niet tot één bevinding: het burgerpanel bleek verdeeld, om de dotaties nu te verlagen of niet.
Dat partijen met gigantische budgetten gooien om campagnes op sociale media te financieren, is daarbij al meermaals aangehaald, om aan te tonen dat men op de hoofdkwartieren overgefinancierd is.
Calvo haalde in de Kamer nog meer voorbeelden aan, van het teveel aan overheidsgeld bij partijen, waarbij zowel Vooruit als cd&v ervan langs kregen, en Verlinden aangesproken werd op één van haar posts op Instagram: “Hele pretparken worden dezer tijd afgehuurd door partijen. Er worden zelfs schlagerfeesten georganiseerd. Ik heb uw video’s zien passeren, mevrouw de minister, met Willy Sommers en de Romeo’s. Ik begrijp uw enthousiasme, want ik ben stiekem ook wel een beetje fan van de Romeo’s en Willy Sommers, maar daar dient de partijfinanciering niet voor.”
Maar namens de groene fracties bleef Calvo niet enkel grappen maken, hij dreigde ook: “Mijn fractie en ikzelf zijn hier voor 100 procent duidelijk over, deze legislatuur zal niet eindigen zonder
hervorming van de partijfinanciering, met deze ploeg en deze meerderheid als het kan, maar
zonder als het moet.”

The Big Picture: Van een verlaging van de partijfinanciering zal niets meer in huis komen. Wel wil men binnen de meerderheid de uitgaven (van vooral de oppositie) aan banden gaan leggen.

Op de slotdag van “We Need to Talk” doken vorige week een pak partijvoorzitters op, om op de eerste rij plaats te nemen bij de voorstelling van hun ideeën over partijfinanciering: zeker aan Franstalige kant was iedereen er: Paul Magnette (PS), Jean-Marc Nollet (Ecolo), Georges-Louis Bouchez (MR), Maxime Prévot (Les Engagés) en Francois De Smet (DéFI), net als Raoul Hedebouw (PVDA). Aan Vlaamse kant daagden Egbert Lachaert (Open Vld) en Jeremie Vaneeckhout (Groen) op.
De dotaties worden proportioneel per stem en op basis van het aantal zetels uitgedeeld: ze leveren nu zo’n 3,5 euro per stem per jaar op. Dat levert de partijen met de meeste stemmen dus het meest op: N-VA bijna 11 miljoen per jaar, de PS 8,6 miljoen, Vlaams Belang 8 miljoen per jaar, en de rest allemaal tussen de 7 en 4,5 miljoen. Groen zit als laagste aan 4,6 miljoen euro.
In totaal gaat het over meer dan 75 miljoen euro, ook al omdat er nog afdrachten van de Parlementsleden bijkomen, én medewerkers uit de fracties. Dat levert partijkassen op die bulken van het geld, zeker bij partijen die de afgelopen jaren spaarzaam zijn geweest. Die beleggen dat, onder meer in vastgoed: N-VA kocht heel het appartementsblok in de Koningstraat waar ze kantoor houdt op, ook Groen en Ecolo kochten hun eigen partijhoofdkwartier aan het Barricadenplein. In 2021 hadden alle partijen samen een patrimonium van dik 150 miljoen euro.
Daarbij lijkt iedereen aan Vlaamse kant het eigenlijk eens dat die dotaties te hoog zijn: er zit gewoon te veel geld in het systeem. Ook de grootste ‘verdieners’ aan Vlaamse kant, N-VA en Vlaams Belang, zijn het daarover eens.
Maar die analyse wordt helemaal niet gedeeld aan Franstalige kant. Vandaag in La Libre gieten al die Franstalige voorzitters koud water op het idee om de dotaties te verlagen.
- “Neen, het huidige financieringsmodel is niet het probleem. Nu hebben partijen reserves, maar er komen verkiezingen aan”, zegt MR-baas Bouchez.
- Bij de PS wijzen ze erop dat “de dotaties al met 5 procent verminderd zijn in 2023 en 2024”. En meer: “Door de inflatie zijn de kosten wel net gestegen. Daar nog meer in snoeien zou de democratie in gevaar brengen.”
- Ecolo wijst er in La Libre dan weer naar “de schandalen van Agusta en recent nog Qatargate“. “We moeten vermijden dat partijen gefinancierd en beïnvloed worden door privépersonen en bedrijven.”
Verlinden verdedigde woensdag in de Kamer op haar beurt op dezelfde manier de financiering van partijen in België, “want we willen niet dat onze democratie en onze politieke partijen alleen door privébedrijven of zelfs door buitenlandse actoren worden gefinancierd. Waar dat gebeurt in het buitenland, zoals in Frankrijk, Nederland en Duitsland, zien we dat rijke burgers veel meer invloed kunnen laten gelden.”
Daarbij sprak ze in de Kamer geen woord meer uit over een mogelijke verlaging van de dotaties, wat overigens ook niet in het regeerakkoord staat. Daar staat wel: “we zetten de hervorming van het systeem van partijfinanciering verder“, “onder andere door een versterking van de transparantie op en de controle over de inkomsten en uitgaven.”
Vivaldi lijkt daarbij vooral te mikken op de uitgaven die de grootste oppositiepartijen N-VA en Vlaams Belang, maar ook de PVDA, doen met hun dotaties: veel uitgaven op sociale media (vooral Facebook) én vastgoedbeleggingen. Dat wil de meerderheid nu aan banden gaan leggen: een plafond op die uitgaven, en een limiet op beleggen in vastgoed, beiden komen steeds terug. Ook Verlinden had het daarover in de Kamer.
Bovendien wil Vivaldi daarbij zelfs de doos van Pandora openen: een systeem dat niet meer proportioneel zou werken, maar waarbij kleinere partijen plots méér per stem zouden gaan krijgen. “Er is daarnaast meer nood aan een evenwichtige verdeling van de partijfinanciering tussen grote en kleinere partijen, want het speelveld moet voor iedereen gelijk zijn”, zo stelde Verlinden.
Zo dreigt het een hervorming te worden die wel erg politiek wordt, met N-VA en Vlaams Belang lijnrecht tegen Vivaldi. Dat is dan niet bepaald aantrekkelijk voor de kleinere partijen Open Vld, cd&v, Vooruit en Groen: zij kunnen dan weggezet worden als ‘graaiers’ die straks nog meer krijgen.
Zo blijft het vooral de vraag of er überhaupt nog iets gebeurt in heel het dossier: de houding bij onder meer MR en PS om vooral niets te doen, en de zaak te laten zoals ze is, zet hen alvast in een zetel. Iets saboteren binnen de meerderheid is immers het makkelijkste wat er is.

Opvallend: Vandaag een krachtmeting van de vakbonden, die met een “nationale actiedag” een haast existentiële strijd voeren.

De vakbonden houden vandaag een actiedag. Daarbij roepen ze op tot staken omdat ze niet tevreden zijn met de “praktijken van sociale dumping en de zware aanvallen op het stakingsrecht”, waarmee verwezen wordt naar de werknemers van Delhaize. Die zouden volgens de vakbonden “op een waardige en vreedzame manier actie voeren”, maar toch onderhevig zijn aan talrijke inbreuken op het stakingsrecht.
“Rechterlijke uitspraken stellen het handelsrecht boven het recht op collectieve actie, wat een gevaarlijk precedent schept voor sociale organisaties. Door winkels te verzelfstandigen doet Delhaize aan een verkapte vorm van sociale dumping”, schrijven de nationale vakbonden.
De vakbonden proberen zo het conflict bij Delhaize wat breder te trekken. Want daar dreigt het plan van moederbedrijf Ahold in één beweging de ruggengraat van de vakbonden te breken, bij de retailer. Door alle filialen in eigen beheer in één keer te verkopen, en zo te verzelfstandigen, komen alle werknemers in andere cao’s terecht, bij uitbaters die het zelfstandig doen. Daar is geen plek voor vakbondsvertegenwoordiging. Het is dus een keiharde strijd, op leven en dood, die zeker in Franstalig België hard gespeeld wordt: daar zijn nog steeds de meerderheid van de winkels dicht. Maar Delhaize zelf zet steeds meer deurwaarders in, om ervoor te zorgen dat hun klanten kunnen blijven komen winkelen.
Nu proberen ACV, ABVV en ACLVB die strijd breder te trekken, met een actiedag. Er is flink wat hinder:
- Zowel bij De Lijn als bij de MIVB werden verstoorde dienstverlening aangekondigd ten gevolge van de betoging. Bij De Lijn legt zo’n 55 procent van de chauffeurs de sleutels neer.
- De MIVB laat weten welke lijnen bemand blijven, maar waarschuwt voor “zware verstoringen” op het net doorheen “de hele dag”.
De NMBS maakte geen melding van een actiedag, maar de spoorwegmaatschappij voorspelt dat ze zo’n 15.000 betogers naar de hoofdstad zullen brengen en er op die manier ook hinder kan ontstaan.
Opvallend wel, in de retailsector zelf is er voorlopig geen hinder bij de andere supermarkten. En bij Delhaize zelf is er één winkel gesloten, bij anderen is er wat minder personeel, zo meldt de VRT.

In de marge: Stephanie D’Hose (Open Vld) gaat de Senaat afschaffen. Nog eens.

Dat er op vlak van partijfinanciering dus niet veel zal bewegen, is wel duidelijk. De Senaat dan maar, nog zo’n heikel punt van besteding van overheidsgeld. Want die instelling heeft geen enkele deftige bevoegdheid meer, maar blijft ondertussen wel gewoon verder bestaan, met een kostenplaatje van ruim 40 miljoen euro per jaar. Al jaren dringt men aan, zeker aan Vlaamse kant, om die ‘praatbarak’ af te schaffen.
Afgelopen weekend herhaalde Senaatsvoorzitter Stephanie D’Hose nog eens die kreet, die ze vorig jaar ook al lanceerde: “We moeten gaan voor een slanke overheid waarbij de Senaat geen rol meer speelt, maar ik kan de Senaat niet met één handtekening afschaffen.”
En daarbij gaf ze het knelpunt toe, bij VTM: “We moeten een akkoord hebben met alle politieke partijen en daarvoor heb ik het afgelopen jaar, in alle luwte, complexe onderhandelingen gevoerd.” Maar of er dan een deal is? Onduidelijk.
D’Hose heeft het nu over de artikelen in de Grondwet die moeten gewijzigd worden, om de Senaat af te schaffen: die worden voor herziening vatbaar verklaard. In praktijk zal ze daarover voor de zomer een wetsvoorstel neerleggen.
Beetje pijnlijk voor Open Vld is ondertussen het speurwerk van Sander Loones (N-VA). Die toetste na het media-optreden van D’Hose haar belofte van 11 oktober vorig jaar, om “15 miljoen op de Senaat te gaan besparen op twee jaar”, eens aan de feiten. “Vooral het politiek personeel en de subsidies aan partijen zullen eraan moeten geloven, daar zit het meeste vet op de soep”, stelde D’Hose toen.
Toenmalige staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open Vld) schreef die besparing ook in de begrotingstabellen in november. Maar met haar exit in december vorig jaar, verdween ook dat plan schijnbaar. Want vanuit de Senaat komt het bericht dat er rekening gehouden moet worden met de inflatie en de energiecrisis, om besparingen te meten. Er zou zelfs 6 miljoen euro bijkomen, wat de meerderheid, eerst wat gegeneerd, niet wil bekrachtigen, maar wat in april bij de begrotingscontrole ook effectief gebeurd is.

In de marge (2): De pensioenen van de Parlementsleden liggen weer op tafel.

Morgen komen de Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS), en voorzitter Liesbeth Homans (N-VA) van het Vlaams Parlement, voorzitter Rachid Madrane (PS) van het Brusselse Parlement en André Frederic (PS) van het Waals Parlement samen, om de violen te stemmen over de pensioenen van hun parlementsleden.
Want hoewel elk halfrond in principe haar eigen regels opmaakt, hebben de Parlementen in dit land toch de goede gewoonte om dat soort regelingen wat op elkaar af te stemmen.
En met de hele heisa over de pensioenen wil men toch wat orde op zaken stellen: de hele resem extraatjes voor de pensioenen van de Parlementsleden dreigen zo te gaan sneuvelen. Het zou om zo’n 150 betrokkenen gaan, die zo’n pensioen als voormalig Parlementslid hebben. Bedoeling is om dat allemaal uniform te regelen.
Voor het Vlaams Parlement zijn dat er 17 in totaal: de zaak is al beslist door het Bureau daar. Vanaf juni zullen die allemaal een aangepast systeem hebben, dat zich houdt aan het zogenaamde ‘plafond Wijninckx’: een maximum aan pensioen van zo’n 7.800 euro bruto per maand. Ook in de Senaat, de Kamer en het Waals Parlement is dat in principe al beslist.
Overigens is het niet zo heel moeilijk voor de huidige generatie Parlementsleden om in te grijpen: de pensioensystemen zijn in elk parlement al lang hervormd, en zijn vandaag veel minder royaal dan voor de vorige generatie. Die nu wat laten inleveren, is dus niet zo’n gigantisch moeilijke beslissing voor de huidige generatie.

Genoteerd, in budgettair moeilijke tijden: Het aantal ambtenaren neemt weer toe.

Uit cijfers van de overheid, die Het Nieuwsblad kon inzien, blijkt dat het aantal ambtenaren in 2022 zowel op Federaal als op Vlaams niveau is toegenomen, met respectievelijk 1,8 procent en 1,0 procent tegenover 2021. Federaal worden nu 79.801 mensen tewerkgesteld, in Vlaanderen zijn dat er 29.002.
Voor een overheid die zou moeten afslanken, is dit niet meteen bemoedigend. Minister van Ambtenarenzaken Petra De Sutter (Groen) weet waarom: er moesten mensen bijkomen op de dienst Vreemdelingenzaken om de migratiecrisis beter op te vangen, evenals bij Financiën om de douane in Antwerpen aan te scherpen.
De extra ambtenaren zijn volgens De Sutter ook het resultaat van een “snellere aanwervingsprocedure en de toegenomen aandacht voor het imago van de federale overheid als werkgever”.
Alleen, vakbonden en experts zijn niet even lovend over de nieuwe werkkrachten. Voor de vakbonden zijn er niet genoeg jobs bijgekomen. Een jaar met extra aanwervingen maakt alle voorgaande jaren van besparingen niet in één klap goed, klinkt het.
Maar opvallend dus: ook Vlaanderen werft maar meer aan, en laat het staatsapparaat verder uitbreiden. Niet meteen de ideologische lijn die terug te vinden is in het regeerprogramma van Jambon I. Maar de Vlaamse administraties krijgen wel vaker het verwijt om evengoed een keizer-koster-mentaliteit te hebben, en zoveel mogelijk alles in regeltjes te gieten, met bijhorend overheidsapparaat om het dan te controleren.

Om te volgen: Betalen de banken niet genoeg rente op de spaarboekjes? En wat met Belfius, de overheidsbank?

Opvallend is het wel: de portefeuille van ‘Consumentenzaken’ zat lange tijd een beetje stof te vergaren binnen Vivaldi. Nochtans was het voor voorgangers Johan Vande Lanotte (Vooruit) en Kris Peeters (cd&v) destijds de aanleiding om zich met allerlei dossiers luidkeels te gaan moeien, ook in de pers. Maar Eva De Bleeker (Open Vld) toonde zich veel voorzichtiger, waardoor ze nauwelijks aandacht haalde met die bevoegdheid.
Opvolgster Alexia Bertrand (Open Vld) wil het duidelijk anders doen. Want nadat eerder Vincent Van Peteghem (cd&v) als minister van Financiën al de banken een brief stuurde, om hen aan te manen hun rente op de spaarboekjes te verhogen, zette Bertrand vrijdag meer druk.
Daarbij viseerde ze de acties van banken om niet op huidige spaarboekjes, maar wel op nieuwe spaarformules meer rente te geven, om zo de spaarder in die richting te duwen. ”Het kan niet de bedoeling zijn dat enkel klanten die bereid zijn een nieuwe spaarrekening te openen, kunnen genieten van een hogere rente. Dat is te gek voor woorden.”
De bankensector reageert zelf met afgrijzen. Want alle grootbanken houden hun rente op spaarboekjes laag, terwijl kartelafspraken daarover ten strengste verboden zijn. Febelfin, de sectorkoepel, wijst erop “dat elke bank een verschillend businessmodel heeft” en dat die elk “zelf haar risicoanalyse moet maken en inschatten welke spaarrente zij kan aanbieden”. “Een ondoordacht ingrijpen door de overheid in het delicate mechanisme van herfinanciering van banken kan de stabiliteit van de banksector grondig aantasten”, zo stellen zij.
Vanuit de meerderheid duwen onder meer PS, maar ook Vooruit en Groen fel op het dossier. Zo wil Melissa Depraetere (Vooruit) overheidsbank Belfius verplichten om meer rente te gaan geven, Groen-Kamerlid Dieter Van Besien wil dan weer de verplichte wettelijke minimumrente gaan koppelen aan de tarieven van de ECB.
Bertrand zit daar wat gewrongen tussen haar nieuwe rol als consumentenbeschermer, die ze wil spelen, en haar liberale ideologie. Fors gaan ingrijpen op de ‘vrije markt’ van de banken, zo ver wil ze niet gaan, of toch nu nog niet: “Die wettelijke minimumrente is een ultiem middel.” Wordt vervolgd binnen Vivaldi dus.

Ook genoteerd: Ecolo moeit zich nog eens met de nucleaire onderhandelingen.

De vorige keer dat Jean-Marc Nollet (Ecolo) zich uitsprak over de kerncentrales in België verslikte men zich in La Défense, de Parijse zakenwijk waar Engie haar hoofdzetel heeft, stevig in de koffie. Vervolgens maakte men het ongenoegen over aan de Vivaldi-onderhandelaars, in de eerste plaats premier Alexander De Croo (Open Vld) en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen).
Dit weekend deed de Ecolo-voorzitter dat nummertje nog eens over, op RTL. Want de Fransen hebben aangekondigd dat 30 juni wel echt de deadline is om over Doel 4 en Tihange 3 tot een deal te komen. Dat zeiden ze bij hun kwartaalcijfers die ze twee weken geleden in Parijs bekendmaakten. “Maar wij gaan al de nodige tijd nemen om een akkoord te vinden, dat is geen enkel probleem”, zo stelde Nollet.
En daarbij gaan de gesprekken nog altijd over het prijskaartje van de opruiming van het nucleaire afval. “Wij hebben laten berekenen wat dat gaat kosten. En vandaag biedt Engie ons nog altijd veel minder”, zo stelde Nollet. Die eist dat één zaak gehonoreerd wordt: “De vervuiler betaalt.” “Het zijn niet de Belgen die de afvalkosten zullen betalen, maar Engie.”
En daarbij hanteerde hij alweer een dreigement:” Als Engie niet betaalt in het kader van de onderhandelingen, zal het moeten betalen in het kader van de wet.” Met andere woorden, het eenzijdig opleggen dus. Niet bepaald bevorderlijk voor de premier, om tot een deal te komen.

Ook genoteerd (bis): De MR stookt tegelijk een vuurtje over Doel 3 en Tihange 2.

Georges-Louis Bouchez (MR) laat tegelijk niet af. Hij wil dan weer absoluut twee andere kerncentrales, die iets ouder zijn, ook vrijwaren, voor een “volgende regering die misschien wel alle centrales openhoudt”, kwestie van de groenen wat te jennen.
En dus kondigde hij aan dat zijn partij MR een wetsvoorstel gaat neerleggen, dat verbiedt om die twee oudere centrales te ontmantelen. Want, tegen 2035 zal de vraag naar stroom met 50 procent toenemen, zo stelt Bouchez. En dan moeten alle opties open zijn, ook opnieuw massaal inzetten op kernenergie. Bouchez haalt in Le Soir zelfs heel expliciet de onderhandelingen van 2024 voor een nieuwe federale regering aan: “We moeten de optie openhouden om daar een energiemix uit te werken die goed is voor 20, 30 en zelfs 50 jaar. We mogen dus die kerncentrales niet ontmantelen.”
De vraag is hoever de MR het straks dan drijft in de Kamer, met een wetsontwerp: de oppositie staat klaar om met een wisselmeerderheid zoiets te stemmen, maar dat zou tot een nieuwe felle crisis binnen Vivaldi leiden.