De Amerikaanse president Trump erkent de nieuwe voorzitter van het Venezolaanse parlement Juan Guaidó als interim-president van Venezuela. Dat gebeurde minuten nadat de 35-jarige Guaidó zichzelf tot staatshoofd had uitgeroepen, in afwachting van nieuwe verkiezingen.

Ook Chili zegt Guaidó als president te erkennen. Eerder hadden ook de machthebbers in Canada, Paraguay, Brazilië, Ecuador, Peru, Colombia en Costa Rica dat gedaan. De EU nog neemt een afwachtende houding aan.

Het einde van Nicolas Maduro?

Ondertussen komen in de hoofdstad Caracas honderdduizenden mensen op straat om de afzetting van president Nicolas Maduro te eisen. Bij geweld tijdens die protesten zijn woensdag op zijn minst 7 doden gevallen.

Via Twitter maakte Donald Trump bekend “al het economische en diplomatieke gewicht in de schaal te zullen leggen dat nodig is om de Venezolaanse democratie in functie te herstellen”.

De Verenigde Staten zeggen ‘alle opties open te houden indien Maduro en zijn medeplichtigen met geweld op de aankondiging van Guaidó reageren’.

Maduro heeft ondertussen alle diplomatieke betrekkingen met de VS verbroken en geeft Amerikaans personeel dat in het land actief is 72 uur om te vertrekken.

Wie is Juan Guaidó?

De 35-jarige Guaidó is sinds 5 januari voorzitter van de Asamblea Nacional, het Venezolaanse parlement. Hij is de jongste politicus ooit in die functie. Guaidó (rechts op de foto onder) is een ingenieur en parlementslid voor de partij Voluntad Popular in de staat Vargas. In december 2018 werd hij door de oppositie aangewezen als parlementsvoorzitter. 

Bij zijn aantreden kondigde hij aan dat het parlement de president zou negeren. Op 11 januari stelde hij zichzelf aan als interim-president en dat tot nieuwe verkiezingen kunnen worden gehouden. De Venezolaanse grondwet laat de voorzitter van het parlement toe de functie van interim-president te bekleden wanneer sprake is van machtsmisbruik.

Guaidó probeert het Venezolaanse leger aan zijn kant te krijgen door militairen die zich tegen Maduro keren amnestie te beloven. Eerder deze week nog hadden militairen getracht een militaire basis in het noordoosten van Caracas over te nemen. 27 onder hen werden gearresteerd.

Venezuela en de rol van het leger

De steun van de militairen is voor Maduro cruciaal, want het leger regeert de facto het land. Grote delen van de slabakkende economie zijn al in handen van het leger, gaande van de banken tot de import en de export, maar ook de mijnindustrie en de staatstelevisie.

Telde Venezuela in 1993 amper 50 generaals dan zijn er dat vandaag meer dan 4.000. Tientallen militaire ondernemingen zijn sinds het aantreden van Maduro opgericht. De macht van het leger in het land is enorm: in 2017 waren 14 van de 33 ministeries in handen van actieve of voormalige militairen en regeerden ze de helft van de 23 provincies.

De militairen worden door de crisis amper getroffen: ze gunnen zichzelf grote loonsverhogingen en genieten geprivilegieerde toegang tot voedsel en woningmarkt. De militairen kunnen de hand leggen op lucratieve contracten, controleren de valutahandel en verkopen goedkope olie met woekerwinsten aan buurlanden. Toch groeit ook de onrust bij lager gerangschikte militairen, onder wie er vorig jaar 4.000 deserteerden.

Maar de kans dat het leger Maduro de rug toekeert blijft miniem. De militairen denken aan zichzelf, eerder dan aan het welzijn van de bevolking.

Financiële markten reageren euforisch

Venezolaanse staatsobligaties gaan na de gebeurtenissen van woensdag door het dak. Staatspapier met vervaldatum in 2027 – en nog een reeks andere obligaties – noteert sinds november 2017 in default. Dat is het gevolg van de Amerikaanse economische sancties tegen Caracas. Die maken het investeerders onmogelijk om hun geld te krijgen.

Dat een regimewissel nu tot de mogelijkheden behoort, overtuigt de markten er van dat een eventuele schuldherschikking van deze obligaties mogelijk wordt.

Volgens experts schatten de markten de kansen op Maduro’s vertrek hoger in dan aanvankelijk gedacht.