Alweer een weekend van profilering en dreiging vanuit cd&v, richting Vlaamse regering en minister-president Jan Jambon (N-VA). “Geen extra centen voor de kinderopvang, geen Septemberverklaring”, zo trekt cd&v-voorzitter Sammy Mahdi een zoveelste rode lijn. Het maakt allemaal weinig indruk: “We leggen het ultimatum op de hoop”, zo reageerde N-VA-kopstuk Ben Weyts wat laconiek. In de wandelgangen klinkt nog droger: “Van dragqueen naar dramaqueen”, zo vat men de houding van Mahdi samen bij N-VA. Want de contouren van de deal rond de Vlaamse begroting zijn wel al langer duidelijk, eigenlijk is het niet nodig om daar druk rond te doen, geeft iedereen toe. Er zal hoe dan ook extra geld komen voor de kinderopvang: dat willen alle drie de coalitiepartners. En ze weten ook waar ze het geld gaan halen: bij besparingen in de zogenaamde ‘doelgroepenverminderingen’. Dat zijn subsidies en kortingen in de RSZ voor specifieke groepen als jongeren, ouderen, mensen met een arbeidsbeperking, mentoren en langdurig werkzoekenden. “Daarin zal gesnoeid worden”, zo is te horen.

In het nieuws: De Vlaamse regering gaat besparen op het arbeidsmarktbeleid.

De details: Er is een bijkomend tekort van 1 miljard euro, maar N-VA houdt vast aan een evenwicht in 2027. Cd&v legt nog een plan voor de kinderopvang op tafel van 330 miljoen euro. Ook Open Vld heeft eisen, met flexijobs in de kinderopvang en een grotere jobbonus.

• “Vergis u niet. Het is gewoon allemaal show voor de bühne.” Het was Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout, zelf ook Vlaams Parlementslid, die het dit weekend mooi samenvatte, over de Vlaamse regering.
• Daarbij had afgelopen weekend een hoog déjà vu-gehalte: alweer een ultimatum van cd&v-voorzitter Sammy Mahdi, alweer meteen ook expliciet de dreiging om de Septemberverklaring dan maar uit te stellen. Het deed verdacht veel denken aan vorig jaar, toen de onervaren voorzitter plots heel de ploeg Jambon I voor het blok zette, en minister-president Jan Jambon (N-VA) vernederde, door hem met lege handen naar het Vlaams Parlement te sturen.
• Dat het vorige keer voor Mahdi slecht afliep, want hij kreeg geen extra toegevingen over de kinderbijslag, en dat hij vooral zijn eigen cd&v-ministers in de Vlaamse regering van zich vervreemdde, lijkt geen reden om zich niet opnieuw aan een soortgelijke stevige positie te wagen, met de hakken in het zand.
• Opnieuw ultimatums dus van Mahdi, een beetje dubbel ook nu zijn eigen kopvrouw in de Vlaamse regering Hilde Crevits (cd&v) zelf ook in de weekendkranten met haar eisen kwam, 330 miljoen euro extra voor de kinderopvang, was haar plan. Daar ging Mahdi dan nog eens over, door er “geen Septemberverklaring” aan toe te voegen, indien cd&v niet zou krijgen wat het eist.
• Omdat ook Open Vld moeilijk kan achterblijven in het klassieke mediaspel voor zo’n begrotingsonderhandeling, kwam ook Bart Somers (Open Vld) met een interview in Het Laatste Nieuws. Daarbij zet hij zichzelf als de ‘ervaren’, wijzere politicus: “Ik wil ook ernst uitstralen. Ik ga dus niet op tv als dragqueen of konijn optreden”, zo haalt hij uit.
• Maar ook Somers heeft een shoppinglijstje: hij wil een dada van de liberalen gebruiken om de crisis in de kinderopvang op te lossen, flexijobs, ook daar. En daarnaast is er een evergreen voor Open Vld, ook deze keer: een verhoging van ‘hun’ jobbonus, een stimulus voor de laagste inkomens, van 600 euro nu, naar 700 euro netto per jaar.

De essentie: Eigenlijk is er geen echt conflict in de Vlaamse regering over de centen.

• Dat Mahdi nu nog eens een “ultimatum” lost, mag een beetje gezien worden als antwoord op het offensief van minister van Begroting Matthias Diependaele (N-VA). Die schetste de vorige week een donker beeld van de Vlaamse begroting: 690 miljoen euro minder inkomsten door haperende registratierechten én 310 miljoen euro minder door een sputterende Vlaamse economie.
• Bovenop het 1 miljard tekort kwam zo plots een tweede miljard, en als Oosterweel wordt meegeteld (wat niet hoeft voor de begrotingsregels) dan kom je zelfs aan 3 miljard tekort. “Geen ruimte voor frivoliteiten”, was meteen de boodschap van Diependaele, die wil vasthouden aan zijn plan om naar een evenwicht te gaan in 2027. Open Vld en cd&v hangen veel minder vast aan dat doel.
• Alleen doet de wel erg forse uithaal van Mahdi iedereen bij N-VA andermaal geërgerd opkijken. Menige stem in de Wetstraat brengt meteen ook de bizarre episode van de cd&v-voorzitter als dragqueen Cindy Envy in een VTM-programma in herinnering: de verwijzing van “dragqueen tot dramaqueen”, is niet toevallig, het dreigt nog wel vaker te gaan terugkomen.
• Die ergernis over het toneeltje van cd&v, bij N-VA en Open Vld, komt er vooral omdat er in de schoot van de Vlaamse regering, tussen de topministers, ook die van cd&v, al lang duidelijkheid is over de financiële deal die binnen een week uit de bus moet komen.
• Dat daarbij om te beginnen heel expliciet is afgesproken om het stikstofdossier niet op te rakelen en de boel te laten verzieken, is misschien wel het belangrijkste: “We gaan geen eeuwige herhaling van hetzelfde doen, daar was cd&v het ook over eens”, zo klinkt bij de N-VA-top. “Het wordt gewoon een klassieke onderhandelingen over geld.”
• Daarbij was en is het glashelder dat er extra geld komt voor de kinderopvang: cd&v krijgt dus wat ze eist, en weet dat ook al heel goed. De discussie gaat wel over hoeveel er extra wordt vrijgemaakt en met welke modaliteiten dat zal zijn. Zo willen eigenlijk alle regeringspartijen voorrang geven aan de opvang van kinderen van werkende ouders. Dat leverde al forse kritiek op van de oppositiepartijen Groen en Vooruit.
• Maar cruciaal ook: er is consensus aan de top van de regering over waar het extra geld moet gehaald worden. Want terwijl iedereen luidop eisen stelt, zegt niemand waar erin gesnoeid moet worden. Dat zal in het arbeidsmarktbeleid zijn.
• Die deal werd overigens gemaakt door de cd&v-ministers in de Vlaamse regering. Net iets te vaak is in de wandelgangen te horen dat de cd&v-voorzitter van weinig op de hoogte is, en al helemaal niet zijn ministers ‘stuurt’. Dat bleek andermaal over de fiscale hervorming, maar evengoed in het stikstofdossier. Van enig overleg, laat staan akkoorden maken, tussen de partijvoorzitters, zeker tussen N-VA en cd&v, is bovendien bij lange geen sprake meer.
• Overigens gaat er een gerucht de ronde in de Wetstraat dat er deze week een peiling loopt, wat alvast verklaart waarom men rond de cd&v-voorzitter zo graag nu ‘profiel’ wil, en Mahdi volop in de arena wil duwen. Ook daar: niets nieuws onder de zon, we maken het tegenwoordig om de zoveel weken mee.

The Big Picture: De Vlaamse regering geeft erg veel geld uit om vier doelgroepen aan de slag te krijgen. Maar de arbeidsmarkt is zo krap, dat er genoeg druk is, luidt de analyse.

• Historisch focust het Vlaams arbeidsmarktbeleid op een paar groepen extra stimuleren, om hen ofwel op de arbeidsmarkt te krijgen, ofwel hen daar zeker te houden. Daarbij gaat het om jongeren, maar ook de oudsten op de arbeidsmarkt, met daarnaast mensen met arbeidsbeperking én langdurig werkzoekenden als vierde groep.
• Daarbij zijn er de zogenaamde ‘doelgroepverminderingen’: een reeks RSZ-kortingen en andere steunmaatregelen zoals subsidies, waarmee de overheid de werkgevers dus ‘stimuleert’.
• “Er is daar eigenlijk al een deal over: zowel cd&v als N-VA willen het extra geld gaan halen in de doelgroepenkorting, die ze willen afbouwen”, zo zegt een hoge bron.
• “Nu is dat wel erg veel geld, dat weinig opbrengt: de Vlaamse arbeidsmarkt moet je niet oversubsidiëren. Je vindt voor niets in Vlaanderen nog volk, bedrijven smeken om werknemers en zullen het zelf wel oplossen, daar moet je geen kortingen voor hebben”, zo luidt de analyse.

Opvallend: EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen brengt een erg gemediatiseerd bezoek aan Lampedusa, maar dat legt meteen ook het gebrek aan solidariteit binnen de EU andermaal bloot.

• Het eilandje Lampedusa, tussen Tunesië en Italië in de Middellandse Zee, is al veel langer een bestemming die de mensensmokkelaars gevonden hebben. Afgelopen week kwamen golven migranten toe, tot meer dan 11.500 in totaal. Het eilandje kan dat niet aan, Italië ook niet, zo stelde premier Giorgia Meloni.
• Daarop stapte von der Leyen het vliegtuig op, stelde haar trip naar New York en de opening van de VN even uit, en vloog met Meloni naar Lampedusa. Daar legde ze een ‘tienpuntenplan’ tegen de migratie op tafel. Daarbij zou de grensbewaking van de EU, via Frontex, extra steun aan Italië gaan geven. Ook Frankrijk en Duitsland gaan extra hulp geven, en “gezamenlijke acties ondernemen”. Tussen de Franse president Emmanuel Macron en Meloni lijken de relaties wat genormaliseerd.
• Von der Leyen sprak daarbij de klassieke taal van “een noodzaak aan Europese solidariteit”. De olifant in de kamer is daarbij enerzijds dat Oost-Europa nauwelijks asielzoekers opvangt, omdat niemand daar wil gaan wonen, en ze ook geen opvang overnemen van West-Europa. Maar tegelijk zijn er ook de zogenaamde Dublin-regels, waarbij de landen waar er eerst asiel wordt aangevraagd, die asielzoekers moeten opvangen.
• De vraag van Meloni om “solidariteit” vanuit heel Europa klinkt dan zeker voor België eerder hol: dit jaar kwamen er al zo’n 2.000 asielzoekers hier in de opvang, die onder de Dublin-regels eigenlijk in Italië bed, bad en brood zouden moeten krijgen. Bepaald “solidair” is Italië dus niet: ze nemen die niet meer terug want hebben een “Dublinstop”.
• Alles wijst er bovendien op dat de golf van migranten het onrechtstreekse gevolg is van de Tunesië-deal die de EU sloot met Tunis, over migratie. Daarbij zou het regime in Tunis actief menssmokkelaars tegen gaan houden, in ruil voor financiële steun. In werkelijkheid werd er tot nu toe nog geen euro betaald: voeren de Tunesiërs op deze manier de druk op? Von der Leyen benadrukte in elk geval dat er opnieuw met Tunis zal gepraat worden.

Beetje gênant: De Nederlandse adviseurs van Open Vld zetten de ‘frames’ voor andere partijen op papier, en dat lekt vervolgens dus.

• Dat men bij Open Vld het voormalige team van Mark Rutte heeft ingehuurd, was al langer bekend. Maar blijkbaar werken die toch niet zo geweldig professioneel, want een deel van hun onderzoek en vooral hun ‘framing’ waarbij ze de tegenstanders negatief willen kenmerken, ligt op straat. Dat document circuleerde al langer in de Wetstraat, N-VA-kopstuk Theo Francken gooide het afgelopen weekend ook online.
• Bij Open Vld willen ze niet zeggen of het echt is, het document, maar hun “geen commentaar”, is wel bijzonder veelzeggend: een ontkenning is het alvast duidelijk niet.
• Daarbij valt op dat het nu niet bepaald briljant nieuwe inzichten zijn, maar eerder wat pijnlijke clichés, die de Nederlanders bijeen sprokkelden om de Open Vld’ers in de komende campagne van munitie te voorzien om de tegenstand aan te vallen.
• Om te beginnen moet premier Alexander De Croo (Open Vld) als een “verantwoordelijke, verstandige en vriendelijke leider” worden gezet. “Hij werkt rustig verder terwijl de roepers aan de zijlijn staan.”
• Bij Conner Rousseau (Vooruit) bedacht het team volgende negatieve frames: “Hij is te veel met zichzelf bezig, staat graag in het middelpunt van de aandacht, mooie jongen, maar…”
• Voor Tom Van Grieken (Vlaams Belang): “Extreme haatzaaier, enge man met gevaarlijke plannen, je kunt er geen normaal gesprek mee voeren, zou er geen pintje mee drinken.”
• Bart De Wever (N-VA) kreeg de langste lijst negatieve frames: “Rancuneuze roeper, ruziemaker, steeds op zoek naar zondebokken, roept veel maar doet niets, kan heel goed uitleggen hoe het niet moet, maar niet bedenken hoe het dan wel moet. Pessimist.”
• Sammy Mahdi (cd&v) krijgt dan weer: “Ongeloofwaardig en ouderwets. Vol tegenstrijdigheden en inconsistent, is stedelijk maar tegen de stad, is tegen het beleid maar staat al decennia aan het roer.”
• Jeremie Vaneeckhout (Groen) tenslotte krijgt het droge: “Wie?”. 

Boeiend: Het protest tegen Evras, de seksuele opvoeding in de Franstalige scholen, wordt meteen alweer een clash tussen Georges-Louis Bouchez (MR) en Paul Magnette (PS).

• Dit weekend kwamen zo’n 1.500 betogers tegen Evras samen in de hoofdstad, wat een bonte mix van gesluierde moslimvrouwen, boze antivaxxers, voormalige gele hesjes en katholieke conservatieven opleverde, die zich allen keren tegen het nieuwe lespakket van twee uur seksuele opvoeding, in het zesde studiejaar en vierde middelbaar van het Franstalige onderwijs.
• Dat het protest ondertussen bijzonder grimmig geworden is, met 6 brandstichtingen in scholen in Charleroi en Luik, kreeg dit weekend ook een politiek staartje. Want de MR-voorzitter, Georges-Louis Bouchez, die aanvankelijk heel stil bleef om het protest te veroordelen, kon zich niet inhouden om uit te halen naar de PS.
• “Wie veroordeelt niet deze brandstichting? Evident is dat. Maar ze gebeuren in socialistische steden waar de criminaliteit hoog is. Het zou interessant zijn als de betrokken burgemeesters hun werk zouden doen en zero-tolerantie zouden toepassen, niet alleen op scholen maar op alle andere domeinen”, zo viseerde hij keihard de burgemeester van Charleroi, zijn collega-partijvoorzitter Paul Magnette (PS).
• Magnette reageerde in alle staten, op X: “Onze scholen branden, maar na één week van oorverdovende stilte, vindt Bouchez het nodig, om eerder dan deze barbaarsheid te veroordelen, zich te verlagen tot politieke aanvallen. Die manier van aan politiek doen zal nooit de mijne zijn.”
• In hoge MR-kringen geeft men ondertussen toe, off the record, “dat men toch ook grote vragen heeft” bij de manier waarom die Evras-handboeken, die aanleiding geven voor zoveel protest, zijn opgesteld. “Op zijn minst is dit toch niet doordacht gebeurd”, zo is te horen bij MR-kopstukken over Caroline Désir (PS), de minister van Onderwijs die verantwoordelijk is.
• Dat men bij de PS ondertussen de MR zowat uitspuwt, blijkt andermaal uit een interview van Ridouane Chadid, de fractieleider van de PS in Brussel, met La Libre. Die haalt het grote geschut boven. “Als de MR verder blijft gaan op een discours van ‘hard rechts’, dicht bij extreemrechts, dan gaan wij in 2024 zonder hen regeren”, zo dreigde die.
• Daarmee maakt hij luidop hard wat al lang gefluisterd wordt binnen de PS: in 2024 vliegt Bouchez uit elke mogelijke coalitie die de PS maakt, als het enigszins kan.

Welkom, maar niet welkom: Tom Van Grieken (Vlaams Belang) gaat naar de Waalse feesten, op uitnodiging. Maar hoe zit het dan met het Franstalige cordon sanitaire?

• Met een grote grijns liet Tom Van Grieken, de voorzitter van Vlaams Belang, dit weekend weten dat hij naar de Waalse feesten trok, op X. Op uitnodiging van het Waals Parlement en diens voorzitter, André Frederic (PS). U leest het goed: een PS’er dus. Een rel was in de maak.
• Meteen, geheel zoals verwacht, volgde dan ook die rel, en zelfs artikelen in de Franstalige pers: wat deed Van Grieken in godsnaam daar? Wel, elk lid van het bureau van de andere parlementen wordt uitgenodigd op die feesten. Van Grieken is lid van het bureau in de Kamer. Normaal ‘vergeet’ men dan de uitnodiging te sturen naar de Belangers, maar bij het Waals Parlement maakte iemand dus een foutje, en daar zat Van Grieken dan.
• Grappig detail: niet iedereen kent hem en zijn gezicht: onder meer Ecolo-Parlementsleden gaven hem gretig een hand, niet wetende wie hij was.
• Aan Franstalige kant gaat men er prat op dat hun bijzonder strikt cordon sanitaire, en ook zelfs hun cordon médiatique, waarbij extreemrechts niet aan bod komt in de media, erg goed werkt: men wijst er telkens op dat er bij hen geen probleem is op extreemrechts. Een wat vreemde redenering, wetende dat men in Franstalig België massaal naar de Franse televisie kijkt, en zo telkens ook Marine Le Pen en haar discours te horen krijgt.
• Ook die commotie leverde overigens alweer een clash op tussen Magnette en Bouchez. Want terwijl de PS-voorzitter stelde “uiterst verbaasd te zijn dat Vlaams Belang wordt uitgenodigd, en hier geen plaats heeft”, reageerde de MR-voorzitter ook. “Dat soort verbod verhindert Raoul Hedebouw (PVDA-PTB) wel niet om constant in debat te gaan met Van Grieken. Maar als ik het één keer doe, wordt het mij expliciet verboden. Twee maten en twee gewichten blijkbaar, en steeds minder geloofwaardigheid.”
• Daarbij haalt Bouchez wel een interessant punt aan. Want Hedebouw heeft natuurlijk een dubbel petje op, als ‘unitaire’ voorzitter van zowel PVDA als PTB is hij tegelijk Franstalig en Vlaams partijvoorzitter. Als Franstalige onderschreef hij daarom ook niet echt het cordon: hij gaat aan Vlaamse kant regelmatig wél in debat met Van Grieken, zoals laatst op het Voka-debat. Als Hedebouw helemaal de Franstalige regels zou volgen, mag hij dat niet meer doen.

Opgemerkt: De NAVO-gorilla klopt op de borst: volgend jaar is er de grootste oefening sinds de Koude Oorlog, en schroeft men het aantal gevechtsklare troepen fors op.

• “Een nieuw tijdperk van collectieve verdediging is aangebroken. En de militaire autoriteiten van de NAVO zijn dit tijdperk al jaren aan het voorbereiden”, zo verkondigde admiraal Rob Bauer, voorzitter van het Militair Comité van de NAVO, zeg maar de opperbevelhebber van de NAVO, zaterdag in het Noorse Oslo, waar de stafchefs van de verschillende NAVO-lidstaten afgelopen weekend samenkwamen. 
• Op die meeting bespraken de topgeneraals hoe het NAVO-blok zich beter zou kunnen wapenen tegen dreigingen, zoals een Russische invasie. Precies om dat voor te bereiden, organiseert het blok volgend jaar Steadfast Defender, de grootste NAVO-oefening sinds de Koude Oorlog. In totaal zullen 40.000 soldaten deelnemen aan de opdracht, die zich uitstrekt over Duitsland, Polen en de Baltische landen. Ook de luchtmacht, die 500 tot 700 missies moeten uitvoeren, en 50 marineschepen worden betrokken, om de denkbeeldige vijand Occasus tegen te houden.
• Daarnaast plaatst de NAVO ook veel meer troepen in de hoogste staat van paraatheid, klaar om binnen enkele dagen te vechten.  Op dit moment staan 40.000 troepen in de volledige NAVO op ‘high readiness’, secretaris-generaal Jens Stoltenberg gaf op de top in Vilnius eerder dit jaar al aan dat dat aantal tot 300.000 zou stijgen. Het blok schakelt terug over op zware militaire capaciteiten, waar het in de Balkanoorlog en Afghanistan vooral vertrouwde op lichte, mobiele eenheden. Een nieuwe dreiging zorgt ongetwijfeld voor een nieuwe aanpak.
• Bauer gaf ook aan dat men binnen de NAVO anders gaat nadenken over de samenwerking met de industrie. “Er moet meer gebeuren om ons niet alleen te beschermen tegen huidige dreigingen, maar ook tegen heroplevende en toekomstige dreigingen. Daarvoor is een fundamenteel andere aanpak van de privaat-publieke samenwerking in de defensie- en veiligheidssector nodig”, zo verkondigde Bauer. De voornaamste struikelblokken op dit moment zijn de trage en beperkte productie van wapensystemen en munitie, en de oplopende prijzen voor materiaal.

We geven het nog mee: Autoloze zondag, maar Ecolo-voorzitter Rajae Maouane komt wél met de auto naar de tv-studio.

• Een hoogmis voor de groenen: autoloze zondagen in vele steden in Vlaanderen, maar ook in Brussel. “We moeten voortaan elke maand zo’n autoloze zondag invoeren”, zo liet Groen-kopstuk Elke Van den Brandt al optekenen in de pers gisteren, kwestie van het event stevig te claimen.
• Alleen, de jongens van RTL waren iets scherper. Tijdens hun zondagshow, waar Ecolo-voorzitter Rajae Maouane te gast was, stelde journalist Martin Buxant toch de meest evidente vraag: “Hoe was Maouane dan naar de studio gekomen?” Die studio’s bevinden zich vlak bij die van de VRT in de hoofdstad, niet midden in het centrum, maar ook niet op het eind van de wereld.
• De kijker zag Maouane aarzelen: “Ik ga niet liegen”, zo stelde ze. “Ik ben met een taxi gekomen”. “Ah bon?”, wilde men weten. “Ja kijk, van bij mij thuis is het 45 minuten met de fiets, dat was toch een beetje moeilijk”, zo stelde Maouane.