Verschillende vakbonden betogen vandaag in Brussel tegen de plannen van de regering-De Wever. Ze zijn onder meer niet te spreken over het feit dat ze langer moeten werken. Nochtans is bijna nergens in de Europese Unie (EU) een loopbaan zo kort als in België. Dat terwijl de pensioenen een almaar grotere hap uit het overheidsbudget nemen.

Key takeaways

• De vergrijzing in België zal de komende jaren versnellen, waardoor ons pensioenstelsel (nog) meer onder druk komt te staan.
• Daarom grijpen de Arizona-partijen nu in. Die willen met de nodige hervormingen mensen langer aan het werk houden.
• Uit een rapport van Eurostat (2023) blijkt overigens dat de Belgen een van de kortste loopbanen van de Europese Unie hebben.

Context: De Arizona-partijen voeren ingrijpende veranderingen door aan onder meer het pensioenstelsel. Een grote hervorming dringt zich nu eenmaal op om de pensioenen betaalbaar te houden.

• In 2023 gaf de federale overheid maar liefst 59,1 miljard euro uit aan de pensioenen en ouderenzorg. Dat komt overeen met een zesde van alle overheidsuitgaven.
• En die uitgaven zullen alleen maar stijgen. Zo bleek gisteren nog uit een rapport van het Belgische statistiekbureau Statbel dat de vergrijzing de komende tien jaar zal versnellen. Voor 2030 wordt de groep 67-plussers zelfs groter dan het totale aantal kinderen en jongeren onder 18 jaar. “Het gevolg is dat de afhankelijkheidsratio van ouderen ten opzichte van de actieve bevolking sterk toeneemt”, voegt het Federaal Planbureau eraan toe.
  • In 2024 waren er 28 personen van 67 jaar en ouder voor elke 100 personen van 18 tot 66 jaar, en dat aantal loopt op tot 37 in 2040 en 43 in 2070.
• Het Belgisch pensioenstelsel komt met andere woorden meer onder druk te staan als er niets wordt gedaan. Daarom grijpt deze regering nu in. Die wil met de nodige hervormingen mensen langer aan het werk houden. “Afwijkingsregimes en gunststelsels worden geleidelijk afgeschaft om een transparanter en rechtvaardiger pensioenstelsel te realiseren”, staat er in het regeerakkoord. “Hierbij blijft het behoud van verworven rechten essentieel en wordt een geleidelijke overgang gegarandeerd om alle betrokkenen de tijd te geven zich aan te passen.”

Slechts in vijf andere EU-lidstaten wordt er minder lang gewerkt dan in België

Duiding: Cijfers van Eurostat (uit 2023) bevestigen alvast dat de gemiddelde loopbaan in België kort is in vergelijking met de rest van de Europese Unie.

• De professionele carrière van een gemiddelde EU-burger duurt 36,9 jaar. In België is dat slechts 34,7 jaar.
• In niet meer dan vijf andere lidstaten van de EU werken de burgers minder lang: Bulgarije (34,7 jaar), Griekenland (34,2 jaar), Kroatië (34 jaar), Italië (32,9 jaar) en Roemenië (32,2 jaar). Dat betekent dat de werknemers in maar liefst 21 andere Europese landen langer aan de slag blijven.
• Ons land doet het ook veel slechter dan onze buurlanden. In Nederland werken de inwoners gemiddeld 43,7 jaar. Geen enkel EU-lidstaat doet het beter. In Duitsland duurt de gemiddelde loopbaan 39,6 jaar en in Frankrijk 36,8 jaar. Het verschil met Luxemburg, waar de werknemers gemiddeld 35,2 jaar actief blijven, is kleiner.

Impact pensioenhervorming momenteel onduidelijk

Ook dit: Hoe dan ook is het momenteel moeilijk in te schatten wat de pensioenhervorming concreet betekent voor ieder van ons.

• “Hoewel er een regeerakkoord is, is het nog te vroeg om te bepalen wat daarvan de impact zal zijn”, liet de Federale Pensioendienst onlangs weten. De overheidsdienst wijst erop dat de beslissingen uit het regeerakkoord nog in een wettekst moeten gegoten worden. Pas wanneer die er zijn, zullen we een concreet beeld hebben van wat de pensioenhervorming voor ons betekent.
• De krijtlijnen zijn wel al bekend. We sommen er enkele op.
  • Denk onder meer aan de vervroegde pensioenleeftijd van militairen (56 jaar) en NMBS-personeel (55). Die stijgt vanaf 2027 jaarlijks met een jaar tot de wettelijke pensioenleeftijd van andere werknemers wordt bereikt.
  • Voorts sleutelt deze regering aan de manier waarop de ambtenarenpensioenen worden berekend. Die worden niet langer berekend op basis van het loon van de laatste tien jaar, maar op basis van de volledige carrière. Die aanpassing gebeurt weliswaar heel stelselmatig. Tussen nu en 2062 wordt de periode voor de berekening telkens één jaar langer gemaakt. Verder gaat het systeem waarbij de ambtenarenpensioenen de loonsverhogingen van actieve ambtenarenlonen volgen op de schop.
  • Er gaat wel meer aandacht uit naar mensen die op een vroegere leeftijd zijn begonnen met werken. Wie 42 loopbaanjaren op de teller heeft staan, waarvan een voldoende lange periode effectief gewerkt is, kan in de toekomst op 60 jaar op pensioen gaan.