Nieuw mandaat voor Ursula von der Leyen is zo goed als binnen

Maandagavond worden alle Europese leiders in Brussel verwacht voor een etentje. Daar zullen een aantal topjobs in de Europese politiek officieel worden verdeeld. Maar eigenlijk liggen die jobs zo goed als vast, en mag Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen beginnen aan een tweede ambtstermijn. Echter wil dat niet zeggen dat ze de baan zomaar cadeau krijgt.

Genoteerd: Eigenlijk is er geen twijfel over Ursula von der Leyen.

De Europese Volkspartij (EVP) van von der Leyen bleek de grote winnaar van de Europese verkiezingen. Het christendemocratisch blok wist 14 zetels te winnen en wordt nu nog meer afgetekend de grootste in het Europees Parlement, met 190 zetels in totaal.
Ook binnen de 27 EU-lidstaten is de EVP de grootste. 11 regeringsleiders behoren tot de fractie. Het zijn straks de lidstaten die een Europees Commissievoorzitter moeten aanduiden. Met de overwinning op zak is het de EVP die zijn kandidaat naar voren mag schuiven voor de hoogste post. En dat is Ursula von der Leyen, die nog een volgende termijn erbij wil doen.
Als de regeringsleiders in de Europese Raad hun goedkeuring hebben gegeven, dan moet het Europees Parlement nog stemmen. Een gewone meerderheid volstaat, en de EVP kijkt daarvoor naar de twee volgende grootste fracties: de sociaaldemocraten (S&D) en de liberalen (Renew). Die twee partijen willen graag de twee andere belangrijke jobs, dus zullen ze meestemmen om von der Leyen herverkozen te krijgen. Samen halen ze een meerderheid van 406 zetels op 720. Er zijn dus 46 zetels op overschot. De vraag is ook of ze allen zullen meestemmen. Volgens analisten zouden tot 10 procent van de parlementsleden niet voor von der Leyen stemmen, en dus zou de alliantie niet automatisch een meerderheid opleveren.

Een eerste toegeving van von der Leyen?

Om te volgen: Heeft von der Leyen extra stemmen nodig?

Het blijft wel uitkijken naar Georgia Meloni, de uiterst rechtse premier van Italië. Zullen zij en haar partij Fratelli d’Italia meestemmen? Fratelli d’Italia behoort tot de rechtse fractie Europese Conservatieven en Hervormers (ECH), waar zowel de S&D als Renew liever niet mee samenwerken. Zij hebben al tegen von der Leyen gezegd dat ze niet moet proberen om Meloni te paaien.
Na een stevige winst van Fratelli d’Italia is Meloni wel belangrijk voor von der Leyen. De ECH is na de verkiezingen bijna even groot as Renew geworden. Als er te weinig mensen van de EVP, S&D en Renew meestemmen, dan is Meloni’s eventuele inbreng dus van belang.
- En het lijkt erop dat von der Leyen al een eerste toegeving heeft gedaan. Politico rapporteert dat het uitbrengen van een Europees rapport wordt uitgesteld. Dat rapport handelt over hoe de wet gerespecteerd wordt in elk EU-land. Italië zou daarin wel eens negatieve commentaren kunnen krijgen. Het gaat dan over mogelijke schendingen van de persvrijheid. Maar dat rapport verschijnt pas nadat de Europees Commissievoorzitter is benoemd. Toevallig of een strategische zet van von der Leyen?
En zo zijn er nog zaken waar Meloni op kan wegen. Het benoemen van de Eurocommissarissen, bijvoorbeeld. In ruil voor steun zou ze een belangrijke post voor Italië kunnen vragen. De vraag is hoever von der Leyen daarin mee stapt.

De andere topjobs

Ook genoteerd: Daarnaast moeten andere jobs ook toegewezen worden.

Zo is er de voorzitter van de Europese Raad, de tweede topjob na die van von der Leyen. Die wordt nu ingevuld door Charles Michel (MR-Renew), die niet onder stoelen of banken steekt dat hij liever meer aanzien had gehad. Jammer voor hem, maar na vijf jaar als ‘Europees president’ moet hij plaats ruimen.
De plaats van voorzitter van de Europese Raad zou ingevuld worden door de Portugees Antonio Costa, een socialist. Hij was 8 jaar lang premier van Portugal en heeft een goede relatie met von der Leyen. Costa blijft betrekkelijk meer op de achtergrond dan Michel.
- Toch moet ook hij afrekenen met een schandaal. In november vorig jaar moest hij opstappen omdat zijn naam gelikt werd aan een corruptieschandaal. Pools premier Donald Tusk bijvoorbeeld wil eerst opheldering hebben over de juridische context voor hij Costa zijn zegen wil geven.
En dan is er nog de post van Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlands Beleid van de EU, oftewel de ‘Europese minister van Buitenlandse Zaken’. Die zou dus naar een liberaal gaan. De kans is vrij groot dat dit Kaja Kallas wordt, de premier van Estland. Zij bleek recent nog streng voor de EU omdat ze sneller militaire hulp voor Oekraïne vroeg.