Key takeaways

• Turkije is een cruciale defensiepartner geworden voor Europa en de Verenigde Staten.
• Westerse mogendheden veranderen hun prioriteiten vanwege de toenemende spanningen met Rusland.
• De groei van de Turkse defensie-industrie positioneert het land als zowel een markt als een competente partner.

Het geopolitieke landschap verandert, waardoor het strategische belang van Turkije in de defensiesector opnieuw wordt erkend. Na jaren van gespannen relaties en embargo’s staat Turkije op het punt om een cruciale defensiepartner voor Europa en de Verenigde Staten te worden. Deze transformatie weerspiegelt een bredere herijking van de westerse veiligheidsprioriteiten, gedreven door de toenemende spanningen met Rusland.

Nieuw defensiepartnerschap

Duitsland heeft onlangs zijn veto over de verkoop van 40 Eurofighter Typhoon vliegtuigen aan Turkije, een ander NAVO-lid, opgeheven. Tegelijkertijd werken de VS aan een oplossing voor een langlopend geschil over de aankoop door Turkije van Russische S-400 raketsystemen in 2019. Deze mogelijke deal kan de weg vrijmaken voor de verkoop van nieuwe F-16 gevechtsvliegtuigen en de modernisering van de bestaande vloot van Turkije, waardoor Turkije zich weer kan aansluiten bij de groep Amerikaanse bondgenoten die in aanmerking komen voor de aankoop van F-35 stealth gevechtsvliegtuigen.

Verschuivende westerse prioriteiten

Analisten schrijven deze verschuiving in het Westerse beleid ten opzichte van Turkije toe aan een toegenomen gevoel van dreiging vanuit Rusland na de oorlog in Oekraïne. De onbetrouwbaarheid van de vorige Amerikaanse regering en de groeiende behoefte van Europa aan zelfvoorziening hebben ook bijgedragen aan de verandering.

Terwijl de EU eerder de wapenverkoop aan Turkije beperkte vanwege bezorgdheid over de mensenrechten en Ankara’s militaire acties tegen Koerdische opstandelingen, hebben recente veranderingen in leiderschap, vooral in Duitsland, de vergelijking veranderd. De Eurofighter-deal wordt gezien als een belangrijke indicator van deze nieuwe aanpak. De Britse premier Keir Starmer heeft de deal geprezen voor het verbeteren van de veiligheid in deze onzekere tijden, terwijl de Poolse premier Donald Tusk voorstander is van nauwere defensiebanden met Turkije.

Turkse defensie-industrie bloeit

De Turkse defensie-industrie is uitgegroeid tot een belangrijke leverancier van gevechtsdrones, pantservoertuigen en oorlogsschepen aan Europese landen zoals Polen, Roemenië, Spanje en Estland. Deze industriële groei, ironisch genoeg aangewakkerd door westerse wapenembargo’s, geeft Ankara nu een sterke positie op de Europese wapenmarkten. Turkse bedrijven investeren ook in Europese fabrikanten van defensiemateriaal om toegang te krijgen tot geavanceerde technologieën.

Strategisch belang

Analisten geloven dat de hernieuwde betrokkenheid van het Westen bij Turkije voortkomt uit de erkenning van het strategische belang van het land. De geografische ligging van Turkije op het kruispunt van Europa, Azië en het Midden-Oosten, in combinatie met zijn krachtige militaire aanwezigheid binnen de NAVO, maakt het land tot een onmisbare partner. De Amerikaanse sancties die zes jaar geleden werden opgelegd voor de aankoop van de S-400 dienden als een waarschuwing voor Turkije en het Westen.

De oorlog in Oekraïne heeft het belang van Turkije verder onderstreept. Westerse leiders realiseerden zich dat de NAVO zwakker was zonder Ankara, vooral in het Zwarte Zeegebied en met het oog op de groeiende invloed van Iran.

De recente marinesamenwerking van Turkije met Bulgarije en Roemenië om Russische zeemijnen uit de Zwarte Zee te ruimen, onderstreept de inzet van Turkije voor de veiligheid in de regio. Ankara handhaaft echter een delicaat evenwicht, waarbij het afziet van een directe confrontatie met Rusland, terwijl het wel uitgebreide economische banden onderhoudt.

Een wederzijds voordelige relatie

Deze toenadering is niet puur altruïstisch. Wapencontracten zijn gunstig voor Europese wapenproducenten en positioneren Turkije zowel als een markt als een partner die geavanceerde technologieën kan produceren. Turkse drones hebben een revolutie teweeggebracht in de moderne oorlogsvoering en hebben hun in de strijd bewezen capaciteiten bewezen.

Politieke overwegingen spelen ook een rol. Het recente besluit van de PKK om te ontwapenen en de Westerse steun voor een door Turkije gesteunde regering in Syrië na de val van het Assad-regime hebben de spanningen tussen Ankara en Brussel verminderd. De groeiende belangstelling voor de ontwikkeling van de Middencorridor die China via Azerbeidzjan met Europa verbindt, versterkt de banden nog verder. (jv)