Records

Wie dacht dat de regeerperiode van Boris Johnson gekend was door constante drukte, in gang gestoken door schandalen en daaropvolgende ontslagen en benoemingen, was nog niet voorbereid op de Truss-regering. Die heeft, na een dikke maand bezig te zijn, al twee pijnlijke records op haar naam staan:

• Kwasi Kwarteng was in totaal amper 38 dagen Chancellor of the Exchequer, of minister van Financiën. Enkel Iain Macleod deed nog korter: hij was tussen 20 juni en 20 juli 1970 minister van Financiën, en stierf die dag aan een hartaanval. “Kwazi Kamikaze” werd door Truss opgeofferd, nadat enkele belastingsvoorstellen moesten worden teruggedraaid na massaal protest onder de politici en bevolking. Maar het was vooral de druk van de financiële markten die hem de das omdeed.

• Suella Braverman nam gisteren ontslag als minister van Binnenlandse Zaken, en is met 43 dagen de kortst-zittende Britse minister in die rol. Aan de basis lag officieel een technische fout: Braverman had met haar eigen emailadres een wetsontwerp doorgemaild naar een parlementslid, waarmee ze de regels van haar ambt had geschonden. In haar ontslagbrief sneerde ze echter ook naar de premier:

Ik heb mijn twijfels bij de richting die deze regering opgaat. Niet alleen hebben we belangrijke beloftes aan onze kiezers gebroken, maar ik ben ook bezorgd over de toewijding van deze regering over belangrijke zaken, zoals het verminderen van migratiecijfers en het stoppen van illegale migratie.

Suella Braverman, Brits minister van Binnenlandse Zaken, in haar ontslagbrief

• Als de regering-Truss het volhoudt tot Kerstmis, vermijdt de premier een derde, persoonlijk record. Dat staat nu op naam van George Canning, die tussen 12 april en 8 augustus 1827 premier was. Die dag stierf hij aan tuberculose, na slechts 119 dagen als premier.

Een vroege exit van Truss lijkt met de dagen echter een steeds realistischer scenario te gaan worden. Vooral gisteren was een bijzonder tumultueuze dag voor de premier. Zij werd, samen met haar regering, in het Lagerhuis ontvangen, waar de premier deelnam aan de Prime Minister’s Questions. In dat vragenuurtje wordt de premier op de rooster gelegd, zowel door de eigen parlementsleden als de oppositie. En Labour, de oppositiepartij onder leiding van Keir Starmer, nam de premier flink onder vuur.

Waar gaat het om?

Uitgelegd: De chaos startte met een voorgestelde stemming door Labour, waarbij het parlement zich moest uitspreken voor of tegen fracking, een manier om ondergronds schaliegas te verwijderen.

• Deze methode veroorzaakte in het graafschap Lancashire enkele kleine aardbevingen, waardoor huizen schade opliepen. De regering-Truss besloot desondanks het verbod op fracking op te heffen, dik tegen de zin van Labour en een groot deel van de eigen achterban.

• De stemming was dan ook een slimme truc van Labour, om te polsen naar de steun voor Truss vanuit de Conservatieve partij: als de meerderheid van de Tories tegenstemden, hield dit meteen in dat ze geen vertrouwen meer hadden op haar leiderschap. Een dergelijke ‘muiterij’ kan meteen leiden tot het einde van de regering.

• Downing Street 10 was er zelf niet helemaal uit of de stemming nu meteen een vertrouwensstemming was. Aanvankelijk wel, minister van Klimaat Graham Stuart verklaarde van niet, later op de avond bevestigde het kabinet van Truss dat dit toch wel het geval was, en deze ochtend verklaarde Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Anne-Marie Trevelyan dat het toch geen vertrouwensstemming was.

• In al dat geharrewar en tumult vielen (bijna) twee slachtoffers: Wendy Morton en Craig Whitaker zouden ontslag hebben genomen als Chief Whip en Deputy Chief Whip, de politieke leiders van de Conservatieven, die erop moeten toezien dat de parlementsleden hun stem uitbrengen zoals de partij dat wil. Uiteindelijk bevestigde Downing Street dat het duo toch gewoon aanbleef, en dat de muitende parlementsleden zelf de gevolgen zouden dragen voor hun acties.

Hoe moet het nu verder?

De chaos is nog niet afgelopen: heel wat Conservatieven weigeren het afschaffen van het verbod door Truss te steunen, en na een nacht hebben nog steeds niet alle parlementsleden hun stem uitgebracht. Ongeacht het resultaat, en of dit nu een vertrouwensstemming was of niet, heeft Truss ongezien gezichtsverlies geleden. De kansen dat ze hier snel bovenop komt, en de regering naar behoren kan laten functioneren, lijkt klein.

• Naar verluidt dienden al meer dan honderd parlementsleden van Truss’ partij een brief in bij Graham Brady, de voorzitter van het 1922 Committee. Dit is een orgaan van de partij, waar parlementsleden een brief naar kunnen sturen om het ontslag te eisen van de premier (en regering), toch als er voldoende brieven binnenkomen. Als 15 procent van de fractie, of 54 van de 360 parlementariërs, een brief indienen, wordt een stemming georganiseerd.

• Liz Truss zelf had dinsdag een onderhoud met Brady, en gisteren passeerde ook de nieuwe Chancellor Jeremy Hunt op het bureau van Brady. Volgens hen ging het om een routinebezoek, maar er wordt gesuggereerd dat Brady al aan Truss toevertrouwde dat ze haar job mag vaarwel zeggen. Er zou worden gewacht met de stemming tot een waardige vervanger is gevonden, al wordt dit niet bevestigd.

Wie kan haar vervangen?

Een poll binnen de partij geeft ook aan dat 55 procent haar liever ziet opstappen. Lord Ed Vaizey, lid van het Hogerhuis voor de Tory Party, vertelde aan de BBC dat “de enige manier om uit deze miserie te geraken, is als Liz Truss opstapt en iemand nieuw door de conservatieve parlementsleden wordt aangeduid als premier.”

• Maar ook dat lijkt geen groot succes te gaan worden: Suella Braverman werd gezien als kandidaat, maar stapte op. De man die het wel zou kunnen, is Rishi Sunak, maar die verloor net de strijd tegen Liz Truss om partijleider (en dus premier) te worden. Zijn aantreden zou dus een wig kunnen drijven in de conservatieve partij.

• Andere namen die circuleren als mogelijke vervangers van Truss zijn die van oud-premiers Theresa May of Boris Johnson. Ook Ben Wallace, nu minister van Defensie, wordt gezien als een ietwat saaiere, maar zeker een goede optie.

• Het laatste dat de Conservatieve partij wil, zijn nieuwe verkiezingen. Die dreigen dramatisch af te lopen voor hen: volgens de laatste peilingen van Politico stevent de Labour Party af op een absolute meerderheid van 52 procent, als vandaag verkiezingen worden gehouden. De Conservative Party wordt, met 23 procent van de stemmen, veroordeeld tot de oppositiebanken.

(evb)