Eventjes was de Gentse Veldstraat de belangrijkste straat in Europa en Amerika. De toekomstige president van de V.S. verbleef er zeven maanden nadat hij met de Britten had onderhandeld. Alexander I, Tsaar van Rusland zakte er naar af, en tijdens Napoleon’s ‘Honderd Dagen’ verbleven er ook de Hertog van Wellington en de Franse Koning Louis XVIII. Napoleon Bonaparte kende er eerder al de weg naar zijn Gentse vriend Lieven Bauwens, even verderop.
Ondanks de onafhankelijkheidsverklaring bleef Engeland de V.S. aanvallen en gebied bezetten. Toen de oorlogsvoering in een patstelling geraakte en Engeland haar krachten nodig had om haar belangen in Europa te verdedigen, was de tijd rijp voor een nieuwe vrede. Gent werd door de opponenten en de andere mogendheden als neutraal terrein gekozen voor een nieuw vredesverdrag.
Volgend jaar zal het tweehonderd jaar geleden zijn dat Britten en Amerikanen elkaar, na lange vijandelijkheden, de hand schudden in Gent. De ‘Treaty of Ghent’ beëindigde de talrijke aanvallen van de Britse natie tegen de jonge Amerikaanse Verenigde Staten. Deze oorlog werd de ‘Tweede Onafhankelijkheidsoorlog’ genoemd. In 1783 werd de zogenaamde definitieve vrede in Parijs ondertekend, waarbij Groot-Brittannië de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten erkende en beloofde zich terug te trekken uit de nieuw ontstane natie. Maar in 1812 brak er tussen Engeland en de V.S. opnieuw oorlog uit, die militair in een patstelling eindigde, maar die politiek en moreel in de VS als een overwinning werd beschouwd. De laatste resten van Engelse aanwezigheid in het gebied werden verdreven en de onafhankelijkheid van het land werd herbevestigd. In 1814 werd dit vredesverdrag getekend in Gent.
Men kan zich terecht afvragen waaromde mogendheden van toen voor Gent kozen. De belangrijkste reden is dat Gent als neutraal kon beschouwd worden door alle partijen en tegelijk aan hun kant stond. Sinds de eerste val van Napoleon waren de Zuidelijke Nederlanden onder het bestuur van de geallieerden, d.w.z.: de mogendheden die toen Napoleon Bonaparte bekampten. Voorts kwam Gent uit de bus omdat er voldoende faciliteiten aanwezig waren om de buitenlandse delegaties te ontvangen.
Amerikanen hadden lol
John Quincy Adams – die de Amerikaanse delegatie leidde – logeerde maanden in de Gentse Veldstraat en sprak daar later over als “de meest gedenkwaardige periode van mijn leven”. Voor het logement van de Amerikanen koos het stadsbestuur het ‘Huis van Lovendeghem’ op de hoek van de Volderstraat en de Veldstraat, waar het legendarische ‘Huize Caron’ ooit bedrijvig was. Het hotel strekte zich uit van ‘Caron’ tot de hedendaagse winkels ‘Esprit’ en ‘C&A’. Gelukkig voor de afgevaardigden werden ze her en der door de Gentenaars uitgenodigd en beleefden ze memorabele dagen. Later voegde ook Alexander I, tsaar van Rusland, zich bij het gezelschap.
De Britse Admiraal James Lord Gambier en de Amerikaanse Ambassadeur in Rusland, John Quincy Adams, leidden de delegaties. De Britse delegatie kwam pas aan met een vertraging van liefst zes weken. Dit gaf de Amerikaanse leider alle tijd om Gent te verkennen en kennis te maken met inwoners. In totaal bleef John Quincy Adams zeven maanden in de stad. Hij nam deel aan alle happenings van de elite en werd er regelmatige thuis uitgenodigd. Onder meer bij de toenmalige burgemeester van Gent: Graaf Philippe de Lens.
“I hope that the doors of the Temple of Janus, closed here in Ghent, shall not be opened for the next century” was zijn slotzin tijdens de ondertekening van het vredesverdrag. John Quincy Adams werd later de 6e president van de Verenigde Staten. Zijn vader was ook al president geweest. Toen Napoleon kort daarna kon ontsnappen uit Elba, en Europa weer onveilig maakte, hadden de Britten, gelukkig voor de Amerikanen, andere katten te geselen. Na de definitieve val van Napoleon legde Adams het lot van België nog in de handen van de omringende mogendheden. Tot zijn spijt, want kort nadien herinnerde hij zich de inwoners van de Zuidelijke Nederlanden gekant waren tegen dergelijke annexatie. Maar het was te laat. De Nederlanden werden herenigd.
Britten bij de aap gelogeerd
Een grappige anekdote is dat de Britse delegatie logeerde in het ‘Karthuizerklooster van Meerhem’ in de buurt van het Gentse Fratersplein. In 1798 had Lieven Bauwens dit klooster voor een prikje gekocht, gezien het verwaarloosd was na de overvallen door Franse muiters in de nasleep van de Franse Revolutie. Thans is het klooster eigendom van Sint-Jan Ten Deo.
De Britten logeerden dus in de woning van Lieven Bauwens die, nota bene, in hun land ter dood veroordeeld was wegens het stelen van het spintoestel: ‘The Mule Jenny’! Lieven Bauwens liet de spinmachine in aparte onderdelen overbrengen onder de mom van koloniale goederen. Daarna werd hij de grondlegger van de Gentse katoennijverheid. Niettemin werd hij gehaat bij de bevolking. Hij werd gehaat wegens zijn Fransgezindheid – hij was een goede vriend van Napoleon, wegens zijn vossenstreken in de zakenwereld en wegens zijn onderdrukking van de arbeiders.
Merkwaardig is dat ook de Franse koning Louis XVIII in de Veldstraat heeft verbleven tijdens Napoleon’s ‘Honderd Dagen’ campagne, alsook op hetzelfde moment de Engelse Hertog van Wellington, die uiteindelijk Napoleon definitief ten val bracht in Waterloo.
Frank Depreitere, www.persblog.be