Het is een van de grootste economische mysteries tijdens deze coronacrisis. Maandelijks nemen meer dan 4 miljoen Amerikaanse werknemers uit eigen beweging ontslag. Nooit eerder was er sprake van zo’n massale collectieve exit.

Hoewel de trend al sinds de lente aan de gang is, lijkt er maar geen einde te komen aan de grote vertrekgolf. In november verlieten alweer 4,5 miljoen Amerikanen vrijwillig hun baan, een historisch record, zo blijkt uit de jongste overheidsstatistieken.

Het gaat om ruim 3 procent van de beroepsbevolking. Dat lijkt misschien nog beperkt, maar het fenomeen doet zich wel maand na maand voor. Bovendien is de quits rate in sommige sectoren veel hoger. In de horeca- en entertainmentsector vertrekt elke maand ruim 6 procent van het personeel.

Het fenomeen kreeg de naam The Great Resignation of “Het Grote Ontslag”, een verwijzing naar The Great Depression van bijna honderd jaar geleden, en trekt de Amerikaanse arbeidsmarkt helemaal scheef. Er zijn miljoenen vacatures die niet ingevuld raken en werkgevers vinden maar moeilijk vervangers voor de vrijwillige vertrekkers.

Grafiek: percentage van het personeel dat ontslag neemt (entertainment en horeca versus privésector)

Enkele mogelijke verklaringen

Arbeidseconomen zien niet meteen een overduidelijke oorzaak voor de vertrekgolf. Wellicht gaat het om een combinatie van meerdere factoren, met de coronacrisis als onderliggende aanjager.

• Verlangen naar een betere job

Volgens sommige economen is het voorbarig om de vertrekkende werknemers als definitief verloren te beschouwen voor de arbeidsmarkt. Het hoge aantal spontane ontslagen in bijvoorbeeld slecht betaalde horecajobs wijst er volgens hen op dat velen op zoek zijn naar een beter betaalde baan en om die reden hun job vaarwel zeggen. Ook in goedbetaalde sectoren – zoals de techsector – zou het aantal jobhoppers toenemen. Als die theorie klopt, is de toegenomen quits rate een goede zaak, want het zou dan wijzen op grotere mobiliteit en flexibiliteit op de Amerikaanse arbeidsmarkt.

• YOLO (“you only live once”)

Toch houden experts er rekening mee dat er wel degelijk een heleboel Amerikanen de arbeidsmarkt definitief vaarwel gezegd hebben. De coronacrisis heeft bij die groep tot een andere kijk op werk en en leven geleid. Sommige oudere werknemers zouden wel eens enkele jaartjes vroeger dan aanvankelijk gepland uit het arbeidscircuit gestapt zijn. Maar ook jongere werknemers die het zich financieel kunnen veroorloven, kiezen voor een sabbatperiode.

• Zorgtaken

Het vrijwillig ontslag kan ook te maken hebben met de gezinssituatie als gevolg van de coronaregels, waarbij werknemers hun job vaarwel zeggen om voor de kinderen of hulpbehoevende familieleden te zorgen.

• Werkloosheidsval

Sommige economen leggen een verband met steunmaatregelen van de regering-Biden, zoals de steuncheques per gezin of de verruiming van de werkloosheidsuitkeringen. Als de steun zo hoog is, dat de prikkel om te gaan werken verdwijnt, is sprake van een werkloosheidsval.

• Zelfstandige worden

Uit onderzoek blijkt dat het aantal zelfstandigen in de VS weer in de lift zit na de eerste klappen van de coronacrisis. Dat kan erop wijzen dat sommige Amerikanen genoeg hebben gekregen van hun baas en besloten hebben om voor zichzelf te gaan werken.

• Angst voor besmetting

Tot slot denken experts dat vrijwillig ontslag ook te maken kan hebben met pure angst om het coronavirus op te lopen op de werkvloer.

Herconfiguratie

Besluit: er lijkt dus een massale “herconfiguratie” aan de gang, waarbij tientallen miljoenen Amerikaanse werknemers nadenken over hun professionele toekomst en soms beslissen om er gewoonweg een punt achter te zetten.

Of deze trend navolging krijgt in Europa of elders in de wereld, is nog een open vraag. De Europese arbeidsmarkt is traditioneel veel minder flexibel dan de Amerikaanse, maar YOLO-redeneringen zullen wellicht ook bij de Europese beroepsbevolking meer dan vroeger een rol spelen.

De tweede belangrijke vraag is of dit een tijdelijk, dan wel langdurig fenomeen wordt. Als The Great Resignation ook de komende maanden en jaren aanhoudt, kan dat tot structurele tekorten op de Amerikaanse arbeidsmarkt leiden, met hevige “war for talent”, oplopende lonen en daardoor hogere inflatie tot gevolg.

(lp)