Geen nachtelijk drama, geen schreeuwpartijen, maar “eerder de vaststelling, samen, dat het momentum gepasseerd was”, zo vertelt een aanwezige over de bijeenkomst van de kern, gisterenavond. Daar moesten Vivaldi en eerste minister De Croo concluderen dat het over and out was voor de fiscale hervorming. “Het was eigenlijk super sereen.” Daarbij wijzen bronnen erop dat enkel cd&v met minister Vincent Van Peteghem “heel teleurgesteld was, en eigenlijk verder wilde proberen”. Maar: “moesten we dan eindigen met een hervorming van nog 500 of 600 miljoen of zo, waarbij ook die niet deftig zou gefinancierd zijn?” Meteen sloeg De Croo de bladzijde om, ook al had hij de afgelopen weken in de Kamer bezworen dat er “voor 21 juli een hervorming zou zijn”. “Dit was niet voorzien in het regeerakkoord”, zo suste die. Vivaldi kan dus gewoon verder, ook al omdat de grote architecten, cd&v, niet lastig gaan doen. Van Peteghem haalde wel hard uit op de radio, vooral naar de MR, die de zwarte piet krijgt van de mislukking: “Eén van de zeven partijen was niet bereid.” Alleen, uit Vivaldi stappen, daar denkt cd&v niet aan, na hun nederlaag. “Ze moeten toch ook naar zichzelf kijken. Telkens enkel koppig herhalen wat je wil, dat werkt ook niet”, klinkt bij een collega, over Van Peteghem.

In het nieuws: Geen drie op drie, voor De Croo.

De details: Na de magere pensioendeal en het lang verwachte akkoord met Engie, moest de fiscale hervorming Vivaldi met een goed gevoel de zomer insturen. Het werd een bitter einde, zo iets over elf gisterenavond. Geen deal, en ook geen uitzicht meer op een deal over fiscale hervormingen in deze regering. “Het is voorbij nu”, zo bevestigt men.

• Met een hele lange verklaring op Twitter probeerde Vincent Van Peteghem, cd&v-vicepremier maar vooral de bezieler van de fiscale hervormingen vannacht het hoofdstuk van “zijn dossier” af. Of dat probeerde hij toch.
  • “Vandaag moeten we besluiten dat niet iedereen in staat is om de eigen loopgraven te verlaten en de moed te tonen om in het belang van iedereen beslissingen te nemen.”
  • “Uiteraard ben ik teleurgesteld. De afgelopen maanden en jaren hebben we hard gewerkt aan plannen waar ik echt in geloof.”
• Vanmorgen op Radio 1 had Van Peteghem zijn boodschap al helemaal gefocust op één partij, die de zwarte piet kreeg: de MR van Georges-Louis Bouchez.
  • “Als je blijft pleiten voor die 100 rijkste mensen, in plaats van die honderdduizenden die gaan werken iets meer te geven, dan is niets mogelijk.”
  • “Zes van de zeven partij waren bereid te zoeken naar een consensus, naar een manier om de taks shift te halen. En ik ga er toch van uit dat een liberale partij voorstander is van de verlaging van taksen?”
  • Maar op de vraag van host Michaël Van Droogenbroeck, ‘of cd&v dan uit de regering zou stappen’, over die mislukking, antwoordde Van Peteghem ontwijkend: “Als één partij vandaag zegt, ‘wij willen het niet’, dan moet u hén die vraag stellen.”
• Die aanvalslijn bleek overigens mooi samen te lopen met die van de PS en Ecolo, die ook expliciet naar de MR wezen als ‘schuldige’. “De MR wilde onze Robin Hood-hervorming niet: gaan halen bij de rijken en aan de minder welstellende geven”, zo stelde PS-vicepremier Pierre-Yves Dermagne vanmorgen op BelRTL. Eerder brandmerkten zowel PS als Ecolo de MR als “Mouvement des Riches“, een rijkenmanspartij.
• Binnen cd&v klinkt bovendien nog andere kritiek, in de wandelgangen. Cd&v-schepen in Mechelen en coming man Karl Lauwers maakte die op Twitter wel heel expliciet: “De liberalen gunden het de cd&v-minister niet, die in dezelfde kieskring woont als premier De Croo. Al de rest is gespin.”

De essentie: Cd&v ziet nu federaal hun kroonjuweel verdampen. De premier verliest vooral een goed zomergevoel, zonder akkoord.

• Voor cd&v is het niet bepaald een prettige week, zo vlak voor de zomervakantie. Binnen de Vlaamse regering raakte het stikstofdossier muurvast (zie hieronder), federaal glipt het dossier dat ze hadden opgepompt tot hun koninginnenstuk, hen nu uit de handen.
• Voor Van Peteghem, die de architect en bezieler was, is het vervelend: hij probeerde na de mislukking volop in de markt te zetten “hoeveel hij had geprobeerd”. Maar ook voor Sammy Mahdi (cd&v), de partijvoorzitter die erg dicht tegen Van Peteghem staat, is het slikken: hij eiste de afgelopen weken verschillende keren van zijn federale coalitiepartners dat de hervorming er zou komen. De andere Vivaldi-partijen negeren hem nu, zonder gevolgen. Want van de federale regering verlaten is dus geen sprake, voor cd&v.
• Maar erger: de afgelopen maanden dacht men op het partijhoofdkwartier toch een goede lijn te hebben geopend met de MR van Bouchez. Daarbij pompte de top van de christendemocraten zich op: het zou straks niet aan de recalcitrante Franstalige liberaal liggen, zo bezwoeren ze, “want de relaties tussen Mahdi en Bouchez zijn uitstekend”. Die relatie blijkt nu niet veel waard te zijn geweest.
• En ook de cd&v-sneer richting de premier, als zou die een provinciegenoot gesaboteerd hebben, wordt op de Zestien letterlijk weggelachen. “De premier had minstens evenveel belang bij een akkoord als Van Peteghem. Misschien zelfs meer. Maar het raakte gewoon niet gefinancierd. Dat is de droge waarheid.”
• Voor De Croo is het niet het gedroomde afscheid, net voor de zomer. De Vlaamse liberaal had graag een ‘drie op drie’ gescoord, zodat hij opnieuw een narratief had, een verhaal om te bouwen rond Vivaldi “die wél werkt”, dat de pers dan kon overnemen. Dat ziet ook hij nu verdampen.
• “Dit komt ook niet meer terug nu, het is voorbij“, zo is bij andere leden van de kern te horen: de deur over fiscale hervormingen is meteen helemaal dicht. Ook in oktober, bij de begrotingscontrole.

The Big Picture: “Met deze zeven partijen lukte het écht niet. En dat lag echt niet enkel aan de MR”, zo vat een topper samen.

• De premier probeerde in een verklaring gisteren nog de schade te beperken. Daarbij wees hij erop dat die fiscale hervorming van bij de start van Vivaldi nooit echt de ambitie was: “We zijn al veel verder gegaan dat wat in het regeerakkoord stond.”
• Maar De Croo raakte vooral de essentie van de discussie aan, die zich gisterenavond nog aftekende: het ging eigenlijk over de begroting. “Opvallend was dat eigenlijk elke partij aan tafel gisteren wel herhaalde dat die fiscale hervorming budgetneutraal moest zijn”, zo bevestigt een bron.
• Bij de MR zat vicepremier David Clarinval (MR) al weken vast op zijn “quatre parts“, zijn vier delen waarom de taksshift moest bestaan: aan de uitgavenkant de helft naar zelfstandigen naast de helft voor loontrekkende, en aan de inkomstenkant de helft uit hervormingen van de arbeidsmarkt, naast nieuwe taksen. “Dat kan je bezwaarlijk zeggen, dat dat nieuw was.”
• “Maar hét probleem met die arbeidsmarkthervormingen was en is eigenlijk simpel. Als je dat goed doet, met forse maatregelen, dan ben je vrij zeker over toekomstige terugverdieneffecten. Ingrijpen in de werkloosheid in de tijd, of bij knelpuntberoepen bijvoorbeeld. Maar dat wilde de linkerzijde, PS en Ecolo op kop echt niet. En hoe ‘softer’ je wordt, bijvoorbeeld met flexijobs die al geen taks betalen, hoe gevaarlijker het is om nog op terugverdieneffecten te rekenen”, zo omschrijft een topper het. In die catch-22 reed Vivaldi zich uiteindelijk helemaal vast.
• “Dat optelsommetje kreeg men gewoon niet gemaakt: maatregelen die iedereen kon aanvaarden én zekerheid over de toekomstige inkomsten. Maar dan kom je dus in budgettaire avonturen terecht, en daar had niemand dus zin in, ook de MR eigenlijk niet”, zo is te horen.
• Maar op de vraag of dat dan aan de MR lag? “Welnee”, zeggen meerdere bronnen. “Ook de PS was bijzonder opgelucht dat dit er niet komt“, zegt de ene. En ook Van Peteghem krijgt toch een tik, vanuit het kernkabinet: “Hij en cd&v moeten toch ook naar zichzelf kijken. Telkens enkel koppig herhalen wat je wil, dat werkt ook niet. Van Peteghem heeft veel tijd verloren, door halsstarrig zijn standpunten te herhalen en niet creatief genoeg oplossingen te zoeken.”
• “Kijk, we komen van 6 miljard. Dat werd dan 2 miljard. Je kon dan eindigen met zo’n 500 tot 600 miljoen euro. Maar ook dat raakte dan niet deftig gefinancierd. We hebben ons van avonturen daarvoor toch behoed”, zo vat een regeringslid samen.
• De premier maakte er voor de micro’s van de VRT dan wel een iets voluntaristischere boodschap van: “Jaar na jaar is de begroting in de goede richting aan het gaan, ik zou niet aanvaarden dat we onze regering nu in het rood zouden duwen.”

De harde cijfers: Het Federaal Planbureau ziet niet bepaald de “goede richting”, in een rapport over de regionale economische vooruitzichten voor 2023-2028.

• Het blijft pijnlijk voor alle Franstalige politici die het steeds maar hebben over een ‘relance’ in Wallonië en Brussel, met allerlei Marshall-plannen die er telkens komen. Want op economisch vlak doet Vlaanderen het opnieuw beter dan Wallonië en Brussel, zowel tijdens de crisis als in de komende jaren.
  • In 2021 al overtrof het Vlaamse bruto binnenlands product (bbp) het niveau van voor de coronacrisis met 1,5 procent. Het Brusselse bbp daarentegen lag nog steeds 0,4 procent onder het niveau van voor de pandemie en dat van Wallonië lag zelfs 1,4 procent lager.
  • Vorig jaar was Brussel wel de sterkste groeier met 3,5 procent op jaarbasis, gevolgd door Vlaanderen met 3,3 procent. Wallonië bleef achter met een groei van 2,8 procent.
  • Voor dit jaar doen de twee zuidelijke regio’s van het land het naar verwachting opnieuw het minst goed, met een groei van 0,9 procent in Wallonië, 1,3 procent in Brussel en 1,4 procent in Vlaanderen.
  • En dat verhaal blijft volgens het Planbureau zo tot 2028. Een Vlaamse bbp-groei van gemiddeld 1,6 procent op jaarbasis, tegenover 1,3 procent voor het Waalse bbp en 1,1 procent voor het Brusselse bbp.
• De vooruitzichten voor de werkgelegenheid zijn beter. Dankzij de overheidssteun bleef de werkgelegenheid relatief stabiel tijdens de gezondheidscrisis in 2020. “In 2021 hernam de groei van de binnenlandse werkgelegenheid uitzonderlijk sterk in Vlaanderen en in Wallonië”, schrijft het Federaal Planbureau. De groei was bescheidener in Brussel, maar de hoofdstad maakte een inhaalbeweging tegen 2022 en zag de werkgelegenheid stijgen met 1,8 procent, tegenover 2,2 procent in Vlaanderen en 1,9 procent in Wallonië.
• Maar ook daar: de werkgelegenheid blijft in Vlaanderen sterker groeien dan in de andere gewesten. Terwijl er net die doelstelling is om overal aan 80 procent werkzaamheidsgraad te raken, om net heel het systeem van de sociale zekerheid betaalbaar te houden. Maar daarvoor moeten er net in Wallonië en Brussel veel sterke stimulansen van de overheid komen.

Gevolgd: De Vlaamse regering vertoonde zich gisteren voor het Vlaams Parlement: pijnlijk verdeeld en uiteen gespeeld.

• Fraai was het niet, het beeld dat de Vlaamse regering noodgedwongen kwam neerzetten, in het Vlaams Parlement. Daarbij was de voltallige top van die regering gesommeerd: Jan Jambon (N-VA), de minister-president, maar ook vice-ministerpresident Bart Somers (Open Vld) die een opvallende rol als scherprechter speelde, en daarnaast de twee protagonisten van het conflict, minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v) en minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA).
• Die laatste twee zaten helemaal aan het uiteinde van de bankjes, ver weg van elkaar. Veel contact tussen beide is er niet meer: het lijkt helemaal op, die menselijke relatie. Beider lichaamshouding tijdens de tussenkomsten sprak boekdelen.
• Tot frustratie van de oppositie moest het debat ook in commissie plaatsvinden: plenair is het Vlaams Parlement al in vakantie. Dat leidde regelmatig tot frictie tussen de commissievoorzitter, in deze N-VA’er Steven Vandeput en de oppositie: die eisten meer spreektijd, zoals ze die plenair wel zouden gekregen hebben.
• Demir ging deze week over tot het uitsturen van een ‘ministeriële instructie’, die de stikstofnormen nog eens scherper maakte voor de landbouw. Dat deed de N-VA uit “pure noodzaak”, omdat cd&v weigerde het ontwerpdecreet stikstof van Demir vrijdag op de ministerraad goed te keuren. Dat was de allerlaatste ministerraad voor de zomer, en zo kelderde cd&v de facto heel de stikstofdeal: niemand denkt dat er nu nog op tijd een wetgevend kader komt.
• De oppositie was meteen dan ook snoeihard: “In 2019 moest hier al een decreet liggen. Er is een arrest nodig geweest om jullie te dwingen om jullie werk te doen. Er was in 2019 een omzendbrief. We zijn nu 2023 en we zitten op dit moment met een ministeriële instructie waarvan iedereen het hier over eens is dat die eigenlijk voor meer juridische onzekerheid zorgt dan voor minder”, zo was Groen-fractieleider Mieke Schauvliege scherp.
• “Die instructies van Demir zijn pure pesterij en een heksenjacht ten aanzien van de boeren. (…) Het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), waar u nog mee op tour geweest bent, mevrouw Demir, die mensen zijn woest op u na uw demarche van gisteren”, zo stelde Stefaan Sintobin (Vlaams Belang).
• “U, als leden van de Vlaamse Regering, als u op vakantie gaat, zou er maar één plaats moeten zijn waar u naartoe kunt. Als u hier zoals vandaag zonder kleren staat, moet u allemaal naar het naaktstrand van Bredene. Deze keizer is in ieder geval naakt. Het is jammer dat we er allemaal naar moeten kijken”, zo vatte Bruno Tobback (Vooruit) het mooi samen.

Goed genoteerd: Bart Somers (Open Vld) deed cd&v het meeste pijn.

• De tussenkomsten van de Vlaamse regering, om nog eens te duiden waar het nu op mis was gelopen, herhaalden de standpunten van de afgelopen dagen.
• Daarbij noemde N-VA’ers Demir, maar ook minister-president Jambon de koppeling die Jo Brouns gemaakt had, van het ontwerpdecreet aan het laten uitvoeren van een Milieueffectenrapport (MER), een “woordbreuk”: zo was het niet afgesproken. De cd&v-minister van Landbouw had het dan weer over “noodzakelijke garanties” voor zijn achterban, de boeren, om die koppeling uit te leggen.
• “Hadden wij vrijdag, op basis van het akkoord dat wij gemaakt hebben in maart, het ontwerpdecreet dat voorlag in de regering voor een eerste keer kunnen of moeten goedkeuren, op basis van het akkoord dat we samen, met drie partijen, gemaakt hebben? Voor mij is het antwoord daar glashelder op: ja.”, zo zette Somers toch fors Brouns en cd&v in de wind. Daarbij benadrukte hij dat ook hij vond en vindt dat die MER er dringend moet komen, en ook finaal nodig is om alles goed te keuren. Maar met z’n tussenkomst maakte hij wel heel duidelijk wie volgens hem de stokebrand was en is.
• Dat het daarbij emotioneel verliep, binnen de Vlaamse regering is ondertussen wel duidelijk. Volgens meerdere bronnen wilde Brouns daarbij wel z’n ontslag geven, wat Jambon eigenlijk vroeg. “Tot spijt van wie het benijdt, maar ik ga geen ontslag nemen. Ik ben er de voorbije dagen meer dan ooit van overtuigd dat er mensen nodig zijn die de landbouw steunen”, zo stelde Brouns daarover in de Commissie, terwijl hij het verhaal aan De Standaard afdeed als “quatsch”. Bizar, omdat ook cd&v-bronnen het bevestigd hadden.
• Vanmorgen op Radio 1 zei partijgenoot en mede-Boerenbonder Bart Douchy (cd&v) er ook het volgende over: Er is, in het heetst van de strijd, daar wel even sprake van geweest. Ik ben blij dat hij dat niet gedaan heeft.”
• Opvallend was dat cd&v met Douchy en Tine Rombouts (cd&v) ook enkel Vlaamse Parlementsleden had gestuurd die uit de Boerenbond-stal komen, binnen cd&v. Zij toonden zich andermaal bijzonder boos op Demir, die een hele tirade over zich kreeg. Rombouts sprak de N-VA minister aan en stelde dat zij “boeren het faillissement injaagt”, dat ze “een psychologische oorlog met hen voert”,  “menselijke drama’s creëert” en “volledige de eigen voedselvoorziening op het spel zet”.
• De oppositie kon moeilijk over zoveel verbaal geweld, maar het ironische is natuurlijk dat cd&v wél midden in de Vlaamse regering zit, en mee de crisis veroorzaakte.
• Op Radio 1 was Tobback vanmorgen, vanuit de oppositie, genadeloos in zijn oordeel: “Bij cd&v wil men gewoon naar de verkiezingen met ‘de boeren’, met ‘landbouw’ als thema. En daarvoor is men bereid om met het lot van die boeren zelf te gaan spelen. In dit dossier stel ik vast dat om electorale reden cd&v de oplossingen en zelfs de zoektocht naar oplossingen wil saboteren.” 

Pijnlijk: De nummer twee Bpost kreeg een oprotpremie van 619.000 euro.

• Uit het onderzoek van ‘Bpost Hold-up’ komen nog wel meer zaken, die toch pijnlijk zijn voor Bpost en de Belgische aandeelhouder. Zo kreeg Jean Muls, de directeur België bij Bpost die vorig najaar de laan werd uitgestuurd, in alle stilte een verbrekingsvergoeding van ruim 619.000 euro. In ruil moest hij wel z’n mond houden.
• Muls was van begin januari tot begin oktober 2022 (dus amper negen maanden) aan de slag was als CEO van de divisie België, verliet het bedrijf met een verbrekingsvergoeding van welgeteld 619.461,53 euro.
• De Brusselaar werd ongewild een klokkenluider over prijsafspraken rond de vernieuwing van het zogeheten krantencontract, waar honderden miljoenen euro’s mee gemoeid zijn.
• De versies over zijn ontslag lopen uiteen: volgens interne bronnen presteerde Muls ondermaats, zelf voelt hij zich opzijgeschoven omdat hij te veel weet. In het jaarverslag van Bpost staat te lezen dat zijn royale vertrekvergoeding van 619.461 euro “conform zijn contract” is.
• Hij gold als een vertrouweling van voorzitter Audrey Hanard, die hem uiteindelijk toch de laan uitstuurde na negatieve rapporten over zijn functioneren, en werd vervangen door Jos Donvil (ex-Base, ex-Anderlecht).
• Opmerkelijk daarbij: terwijl de nummer twee het bedrijf kon verlaten met een verbrekingsvergoeding van 619.000 euro, kreeg de nummer een, groeps-CEO Dirk Tirez, helemaal geen exitpremie. Tirez was nochtans drie decennia aan de slag bij het bedrijf, Muls amper drie kwartalen.
• Dat Tirez op die manier moest gaan, heeft te maken met bezwarende documenten die er waren over zijn rol, ook in de collusie met de grote uitgevers, Mediahuis en DPG Media. Die laatste bedrijven blijven er het zwijgen toe doen in de zaak: zij geven geen enkele transparantie over het onrechtstreeks profiteren van belastinggeld.

En nu? De roep naar een parlementaire onderzoekscommissie, om “tot de bodem te gaan” wordt luider.

• Zowel N-VA als Vlaams Belang drongen gisteren aan op de oprichting van een parlementaire onderzoekscommissie. Het Belang stuurde een fors persbericht, N-VA-kamerlid Michael Freilich riep zelfs een persconferentie bijeen.
• “Indien de informatie in het boek ‘Bpost Hold-up’ klopt, kunnen we niet anders dan spreken over criminele maffiapraktijken”, reageerde fractieleider Barbara Pas (Vlaams Belang).“Met name de bezorging van kranten en tijdschriften, waarvoor Bpost jaarlijks ongeveer 170 miljoen euro ontving, lijkt een bron van excessieve subsidiëring te zijn geweest. Deze subsidies zouden niet altijd op de juiste manier zijn ingezet. Zo zouden bijvoorbeeld kosten voor statutaire medewerkers ten onrechte volledig toegewezen zijn aan de bezorging van kranten en tijdschriften, terwijl ze eigenlijk ook pakjes bezorgden.”
• Freilich, een van de klokkenluiders in het dossier rond marktvervalsing en prijsmanipulatie, zag een “rode draad” bij Bpost, zo legde hij uit. “Of het nu gaat om het krantencontract, mogelijke sociale voordelen in de pakjessector of pertinente vragen van toezichthouder BIPT op aandringen van de Europese Commissie… Ondanks hun beloften tot meer openheid, is er bij Bpost niets veranderd. Ze zijn nog altijd van kwade wil en houden cruciale informatie achter.”
• De huidige interne audit bij Bpost, die onder meer georganiseerd wordt door het advocatenkantoor Eubelius, is volgens Freilich waardeloos, omdat Eubelius betrokken partij is. “Zijn advocaten hielpen mee bij de overname van concurrent AMP in 2015, een deal die de concurrentie voor Bpost uitschakelde bij het eerste krantencontract, en heeft als huisjurist van Bpost zelf dat krantencontract mee zitten begeleiden.”
• Het is ook Eubelius, alweer, die de schrijvers van ‘Bpost Hold-Up’ juridisch afdreigde met een ingebrekestelling op maandag, nog voor de publicatie van het boek op dinsdag. Daarbij kregen ze een juridisch fors antwoord dat wijst op de rechten van persvrijheid en vrije meningsuiting.
• De huidige top van Bpost moet volgens Freilich een stap opzij zetten om het vertrouwen te herstellen. Daarbij denkt hij op de eerste plaats aan Audrey Hanard, de voorzitster die van PS-signatuur is. Maar ook interim-CEO Philippe Dartienne houdt voor het Kamerlid best de eer aan zichzelf. Dat Bpost dan geleid zal worden door een ‘interim-interim-CEO’ moet dan maar, is zijn redenering. Freilich wijst erop dat Bpost als sinds vorig najaar op zoek is naar een nieuwe, permanente CEO.
• Zijn oproep tot een parlementaire onderzoekscommissie wil Freilich formeel pas bij het begin van het volgende parlementaire jaar lanceren. Dat moet de partijen de nodige bedenktijd geven. Dat de verkiezingen van 2024 dan dichtbij komen, hoeft voor het N-VA-Kamerlid geen bezwaar te zijn. “Ook collega’s uit de meerderheid hebben grote vragen over de gang van zaken bij Bpost. De hele politiek wordt hierop aangesproken door de bevolking. Dit kan je remediëren door als politici zelf Bpost tot meer transparantie te dwingen.”
• Dat er inderdaad wat broeit in de Kamer, bleek bij een zitting in de Commissie, die ook over Bpost ging. “Het is frappant hoe wij alles via de media moeten vernemen en zelf geen antwoorden krijgen op onze gerichte vragen. Dat is pure arrogantie van Bpost naar de parlementsleden en vooral naar de belastingbetaler’, zo stelde Kamerlid Marianne Verhaert (Open Vld), die al langer erg kritisch is over Bpost. Zij wil op z’n minst een nieuwe hoorzitting met de Bpost-top, “waarbij er hopelijk eindelijk open kaart gespeeld wordt”.
• Want tijdens de laatste passage van Hanard en co, draaide de voorzitster wel over een paar heel gerichte vragen compleet rond de pot, of antwoordde ze zelfs niet. De vraag is of ze een tweede keer op die manier kan wegkomen aan de kritiek.
• Want ook de MR is op oorlogspad, rond het krantencontract en de overheid. “In plaats van burgers uit te persen als citroenen, moet over het gebruik van geld door bepaalde structuren worden gewaakt. Het dossier Bpost lijkt een verspillingsschandaal van publiek geld zonder voorgaande te zijn. Er moet transparantie komen”, zo reageerde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez gisteren, op de publicatie van ‘Bpost Hold-up’.
• En kijk, zelfs De Sutter staat niet weigerachtig tegen meer druk op het overheidsbedrijf, om schoon schip te maken. Want zij wordt door de top vaak afgehouden met het argument “dat alle aandeelhouders gelijk moeten zijn”, om geen info te krijgen in gevoelige zaken. Zij suggereerde “dat het zinvol kan zijn om de Bpost-top opnieuw uit te nodigen voor een gesprek”, aan de Kamerleden.

Opvallend: Van de BMA zal het inderdaad niet komen.

• Een bijkomend argument voor een parlementaire onderzoekscommissie: de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) bevestigt aan Business AM dat zij in elk geval geen onderzoek gaat voeren naar mogelijke ongeoorloofde contacten tussen Bpost-voorzitter Audrey Hanard en minister van Economie Pierre-Yves Dermagne (PS) of zijn kabinet.
• Dermagne is bevoegd voor het veelbesproken krantencontract. Hanard is van PS-signatuur en onderhield intense contacten met de minister en zijn kabinet.
• De BMA voert momenteel een onderzoek naar mogelijke marktvervalsing rond het contract, maar neemt daarbij alleen de relaties tussen bedrijven (in dit geval Bpost, de persdistributeurs en uitgeverijen) onder de loep, zo bevestigt auditeur-generaal Damien Gerard.
• Freilich informeerde bij de BMA of ook de contacten tussen Bpost en de overheid binnen de scope van het onderzoek vallen. Nee, dus. “Alleen een onderzoekscommissie kan hier meer transparantie over geven“, besluit hij.

Opgemerkt: Staatsveiligheid stapt over op een nieuwe databank, maar niet zonder problemen. En die kunnen een risico opleveren voor de veiligheid.

• Als er bespaard moest worden, stond Staatsveiligheid – officieel Veiligheid van de Staat – steevast bovenaan het papiertje, ongeveer naast Defensie. Dat lijkt nu gekeerd: de inlichtingendienst krijgt extra personeel en een verdere modernisatie, onder meer met een nieuwe databank. De oude was dan wel gebruiksvriendelijk en overzichtelijk, maar ze kende wel wat beperkingen. Vooral het verwerken van grote hoeveelheden data, of het correct opslaan van audio- en videobestanden, was een fors probleem.
• Een nieuwe dus, die mee werd ontwikkeld door Smals, het favoriete IT-bedrijf van de Belgische overheid, dat eerder al het systeem voor contactonderzoek uitdacht tijdens de COVID-crisis, en recent nog in het nieuws kwam als uitdenker van de nieuwe website van de Kamer, die al 700.000 euro kostte en vier jaar later nog niet bestaat. En ook de ontwikkeling van de nieuwe database voor Staatsveiligheid loopt niet van een leien dakje.
• Een maand geleden werd de databank in dienst genomen. Die bleek zo dramatisch dat enkele medewerkers aan Het Nieuwsblad hun hart uitstortten, anoniem uiteraard: de database, die miljoenen en jaren kostte om te ontwikkelen, is op geen enkele manier handig. Het systeem hapert om de haverklap, informatie gaat verloren en wordt verkeerd opgeslagen, personeel vindt niet terug wat ze nodig hebben… Een soepje, kortom. Dat kan gevolgen hebben voor de werking van de dienst: zo worden namen soms gekoppeld aan foute adressen, wat ervoor kan zorgen dat Staatsveiligheid foutieve info doorspeelt aan andere diensten in binnen- of buitenland. 
• Een woordvoerder van de inlichtingendienst bevestigt de problemen, maar nuanceert de veiligheidsrisico’s. “Er zijn specifieke soorten info die niet altijd juist worden weergegeven, dat klopt. Sinds de invoering van het systeem wordt hard gewerkt om de problemen weg te werken. Er zijn maatregelen genomen om fouten tegen te gaan, en sommige info moet nog extra geverifieerd worden in de oude databank of andere. Dat zorgt voor wrevel bij het personeel. Dat is uiteraard jammer, maar wel te begrijpen.”