De federale en Vlaamse regering lijken wel haasje-over te spelen met elkaar over welke ploeg intern het meest kampt met spanningen. Nadat Jambon I heel wat negatieve aandacht naar zich zoog over het stikstofdossier, is het nu de beurt aan Vivaldi om overtuigend beter te doen in dissonantie. Dat gebeurt met vlag en wimpel. Het veto van de groenen, om het defensiebudget niet naar 2 procent van het bbp te willen brengen, zorgt voor hoogspanning tussen groenen en liberalen. Vandaag moet de kern zich daarover buigen. En tegelijk is er de arbeidsdeal, een uiterst gevoelig dossier voor Open Vld en cd&v. Beiden legden gisteren in de Kamer hun kaarten op tafel en eisen een onverkorte uitvoering van die deal. Maar de kans is groot dat de PS toch de zaak doet blokkeren. De N-VA strooide zout in de wonde, en bood op beide dossiers een wisselmeerderheid aan. Vivaldi kreunt.

In het nieuws: Vanmorgen het defensiebudget op de federale kern.

De details: Gisteren in de Kamer zat het er bovenarms op tussen de coalitiepartners in de federale regering.

• “Onze veiligheid is collectief, maar wij moeten ook ons deel doen“, zo stelde premier Alexander De Croo (Open Vld) waarschuwend, eerder aan zijn eigen coalitie dan aan de oppositie. N-VA en Les Engagés hadden kritische vragen afgevuurd, na openlijke verklaringen van de groene voorzitters Meyrem Almaci (Groen) en Jean-Marc Nollet (Ecolo). Die hadden luidkeels de federale ploeg de wacht aan gezegd over de verhoging van het defensiebudget. “Avec les verts, ca sera ‘non‘”, zo had Nollet ferm verklaard.
• “Premier, hoe zal u naar Madrid gaan? Zal u gaan om te zeggen dat we het toch beperkt houden tot 1,54 procent of zal u daar kunnen aankondigen dat we voor de 2 procent gaan?”, zo schetste Peter Buysrogge (N-VA) de vraag, waarbij hij meteen aangaf dat zijn fractie, vanuit de oppositie, er alles aan zou doen om voor die 2 procent te gaan. En hij gaf een tik naar Groen: “In Nederland moest Jesse Klaver, de leider van GroenLinks, erkennen dat ‘bezuinigen op Defensie dom was'”, “U hebt nog een maand om het licht te zien”.
• “Het was generaal Marc Thys van ons leger die recent zei: we zitten in de merde. ‘We hebben geen pantserwagens meer, geen kanonnen meer, verouderde fregatten, verouderde jets. We hebben geen grond-lucht raketten en geen wapens om onze luchthavens te beschermen. Defensie bevindt zich in een catastrofistische staat“, zo gooide Georges Dallemagne (Les Engagés) nog wat olie op het vuur.
• De klok tikt wel degelijk. Over een maand komt de NAVO immers samen op een nu al historische top in Madrid. Daar worden twee nieuwe landen bij de club verwelkomd: Zweden en vooral Finland treden meer dan vermoedelijk toe, al voert Turkije nog een achterhoedegevecht om wat extra druk te kunnen zetten in zijn dossier rond de PKK, de Koerdische separatisten.
• Op diezelfde top moet elk land ook duidelijkheid geven over de militaire engagementen die men aangaat op lange termijn. Na de Russische inval in Oekraïne waait immers een compleet andere wind door Europa: één na één hebben de Europese landen op spectaculaire manier een oud zeer aangepakt. Ten opzichte van de 3,4 procent die de VS spendeert aan zijn leger, liepen de Europese landen haast allemaal fors achterop, en haalden ze de NAVO-norm van 2 procent van het bbp niet.
• Vandaag heeft al een hele resem landen de hernieuwd militaire ambities verwoordt:
  • Duitsland spant de kroon: in een spectaculaire ommezwaai gaat dat land al in 2024 naar 2 procent, wat honderden miljarden euro’s betekent.
  • Italië gaat tegen 2028 naar die 2 procent.
  • Spanje heeft ook de 2 procent beloofd, “ten laatste tegen 2030“.
  • Ook Nederland gaat op sneltempo naar die 2 procent, al houden ze tegen 2025 het mikpunt van 1,9 procent voor, maar zullen daarnaast nog “extra investeren”.
  • Ook Tsjechië en Denemarken hebben de 2 procent beloofd, tegen respectievelijk 2025 en 2033.
  • Enkel Canada, dat al erg laag zat, verhoogt meteen naar 1,5 procent, maar legt de lat niet hoger. En ook Portugal blijft voorlopig op 1,68 procent hangen.

De essentie: België staat wel degelijk onder druk. De coalitie ook.

• De hele reeks aankondigingen van andere NAVO-landen, zet de spotlight fel op België. Dit land is immers al jaren een van de slechtere leerlingen van de klas, wat tot internationale ergernis en frustratie leidt, zeker bij de Amerikanen. Premier De Croo, die internationaal opvalt als een erg actieve diplomatieke speler, wil straks niet met lege handen naar Madrid gaan.
• De Croo agendeerde de zaak van de defensiebudgetten dus vorige week al op de kern en presenteerde daar verschillende scenario’s. Die blonken uit in voorzichtigheid en vooral in lange langetermijnplanning: terwijl Duitsland in één ruk al tegen 2024 zijn budget voor het leger naar 2 procent optrekt, legde de liberale premier een heel voorzichtig pad – van 2 procent tegen liefst 2035 – op tafel. Geen enkel NAVO-land dat die 2 procent belooft, hanteert zo’n lange kalender.
• Maar zelfs daar zetten de groenen dus hun voet: “Er zijn andere prioriteiten, zoals de koopkracht“, zo klonk zeer helder bij de groenen, al was dat een beetje populistisch, gezien het feit dat er in de plannen van De Croo tijdens de Vivaldi-jaren zelfs geen impact op de begroting zou zijn: tot 2024 blijft het huidige pad aangehouden.
• En kijk: zelfs de vakminister Ludivine Dedonder (PS) hapte niet op het aanbod van de liberalen. Zij wil “prioriteit geven aan de uitvoering van haar eigen ‘Star’-plan”, zo laat ze weten. Dat plan voorziet de huidige 1,54 procent tegen 2030. “Dat zijn al historisch hoge bedragen”, zo stelt men bij de PS. Het komt zelden voor dat een minister vriendelijk bedankt voor een verhoging van budget op het eigen departement.
• Bij de liberalen een heel ander verhaal: MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez vuurde zoals altijd een hele reeks berichten af, aan het adres van het groene veto. Aan Vlaamse kant trok Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert naar de micro van Goedele Devroy in Villa Politica om het conflict verder open en bloot te leggen: “Gaan wij nu echt, als land dat de NAVO huisvest, zeggen dat we die ambitie niet hebben? In 2035? Dat is niet morgen, dat is niet voor de begroting nu, maar een traject daar naartoe is het minste wat je kan doen als je je verantwoordelijkheid wil nemen. De premier heeft een standpunt ingenomen, wij gaan proberen de groenen te overtuigen”, zo stelde die.
• Dat poogde De Croo al in de Kamer, door te hameren op het principe van solidariteit binnen de NAVO. Tegelijk stak hij toch z’n nek duidelijk uit, door terug te grijpen naar zijn eigen regeerakkoord: “Dat zegt zeer duidelijk dat wij ons aligneren op de uitgaven van de NAVO-landen zonder nucleaire capaciteit”, zo merkte hij fijntjes op. Straks zwaait hij dus met de Duitse, Spaanse, Italiaanse en Nederlandse beloftes, allemaal landen zonder kernwapens, vergelijkbaar met België, binnen zijn ploeg.
• De premier kon op het spreekgestoelte niet nalaten op te merken “dat die afspraak in het regeerakkoord, gelet op de huidige situatie, toch enigszins vooruitziend kan worden genoemd“. “Ik zeg wel duidelijk dat die afspraak in het regeerakkoord geldig blijft”, zo maakte hij zich sterk.

Nog een lastig dossier: De arbeidsdeal splijt even zichtbaar Vivaldi in de Kamer.

• Het was een paradepaardje, een toonbeeld dat “Vivaldi werkte” en zelfs “historische beslissingen durfde te nemen“, zo stelde vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) destijds, toen de fameuze arbeidsdeal werd voorgesteld. Maar die tijd lijkt lang vervlogen.
• Want de PS gaf begin deze week een persconferentie, om nog maar eens een eisenlijst van 6,5 miljard structurele uitgaven op tafel te leggen, met liefst dertien concrete maatregelen om “de koopkracht te versterken”. En dat zindert nog na binnen Vivaldi. Zeker omdat daar, naast PS-voorzitter Paul Magnette, ook een prominent lid van de coalitie zelf opdook, achter de micro’s van zijn partij: Pierre-Yves Dermagne (PS). Niet elke coalitiepartner kon dat smaken.
• En het is diezelfde Dermagne, die nu die fameuze arbeidsdeal terug op z’n bord heeft: de sociale partners raakten, geheel voorspelbaar, niet uit de discussie rond dat pakket hervormingen. Dat moet de Belgische arbeidsmarkt toch een beetje meer in de richting van de 80 procent werkzaamheidsgraad duwen. Maar er zitten uiterst gevoelige punten in, zoals meer flexibel nachtwerk en het statuut van de Deliveroo-koeriers. De PS was altijd een koele minnaar van die deal, maar Dermagne moet ze nu naar de Kamer brengen.
• De vraag is of die dat wel echt gaat doen, in huidige vorm. Hij gaf al aan er met zijn kabinet “nog eens goed naar te gaan kijken”. Zowel cd&v als Open Vld, met zowaar de partijvoorzitter zelf, gingen in de Kamer op het gaspedaal staan.
• Alleen, zo speelden zowel oud-minister van Werk Nathalie Muylle (cd&v) als Egbert Lachaert de eigen coalitie compleet uiteen: het applaus op de banken van de linkerflank van Vivaldi was bij hun beider tussenkomst onbestaande, in de lichaamstaal spatte de afkeuring eraf.
  • “Toen ik deze week die persconferentie van de PS zag, was ik wel wat verwonderd. Een vicepremier stelde daar namelijk dertien punten voor de versterking van de koopkracht voor. Het verbaasde me dat er in die dertien punten niets van de arbeidsdeal was opgenomen. Stond er iets in over de manier waarop de arbeidsmarkt in Wallonië, Brussel en Vlaanderen versterkt kan worden?”, zo daagde Muylle openlijk Dermagne uit.
  • “Er werd toen een mooi pakket aan maatregelen afgesproken. Dit werd ook afgedwongen in het kernkabinet en in een wetsontwerp gestoken. Premier, ik kan mij niet inbeelden dat iemand die sociaal voelend is, die wet niet wilt uitvoeren. Er is een duidelijke arbeidsdeal afgesloten”, zo stelde Lachaert. Hij sprak van een “vertrouwensbreuk”, wanneer de PS niet zou willen de deal uitvoeren.
• Vanmorgen verschijnt overigens Eva De Bleeker (Open Vld), de staatssecretaris van Begroting, in Het Laatste Nieuws: “Dermagne zou beter eens in gang schieten. Het is tijd dat hij eraan begint“, zo stelt ze over de arbeidsdeal. En nog meer, ook de minister van Pensioenen, de PS’er Karine Lalieux (PS) krijgt ervan langs omdat die niet hervormt: “Ik zou ze graag eens door elkaar schudden, ja. Maar lief en vriendelijk, hè. Het zijn twee hervormingen die we nodig hebben om het hele systeem betaalbaar te houden. Als we nu niet ingrijpen, ontspoort het straks helemáál.”
• De vraag is of het allemaal veel indruk maakt. Al eerder liet De Bleeker van zich horen, door te stellen dat ze een “Iron Lady” was op het vlak van de begroting. In praktijk zit ze steeds wat in het verdomhoekje, bij de vreselijke begrotingscijfers van de federale ploeg, waarop men maar geen greep lijkt te krijgen.

The Big Picture: Het wantrouwen regeert, binnen de Vivaldi-ploeg.

• Zowel het defensie-dossier als de arbeidsdeal lijken zo af te stevenen op een clash, de zoveelste, binnen Vivaldi. Die coalitie lijkt te kampen met metaalmoeheid, wederzijdse frustratie en simpelweg wantrouwen tussen de partners.
• De oppositie reageerde gisteren in de Kamer luid op beide grote discussies en kreeg daarbij ook de ene voorzet na de andere.
  • Terwijl de premier in de Kamer hamerde op het regeerakkoord over Defensie, stond Groen-fractieleider Wouter De Vriendt in de gangen doodleuk een interview te geven aan Villa Politica, dat nog eens het tegendeel uitdroeg: “Deze regering, mét groenen, deed al een ongeziene inspanning van 11 miljard euro extra voor Defensie. Terecht. Maar even helder: koopkracht, pensioenen, of hernieuwbare energie zijn óók essentiële maatschappelijke noden. Er zijn grenzen. Het geld valt niet uit de lucht.”
  • “Ik weet dat deze regering al maatregelen heeft genomen, maar die volstaan niet meer. U moet terugkomen naar het Parlement met oplossingen. Mijn vraag is niet meer hoe, maar wanneer. Aan welke maatregelen mogen we ons verwachten, aan de pomp, in de supermarkten? Budgettaire zorgen wegen daarbij niet langer op tegen deze onhoudbare situatie“, zo sneerde Chanelle Bonaventure namens de grootste regeringspartij, de PS, richting de premier.
• De oppositie van N-VA moest niets anders doen dan binnenkoppen. Op beide dossiers, zowel dat van de budgetverhoging van Defensie, als de arbeidsdeal, bood ze zowaar een wisselmeerderheid aan. Dat is geen realistisch scenario, maar het is extra zout in de Vivaldi-wonde. “Het gebeurt zelden dat ik de PS napraat, maar inderdaad, aan welke kant staat u, mijnheer de premier? Staat u aan de kant van uw voorzitter, Egbert Lachaert, of aan de kant van de PS? Die vraag ligt vandaag voor”, zo duwde Peter De Roover (N-VA).
• Dat de groenen nu hun hakken in het zand zetten over Defensie, ook al is het eigenlijk geen probleem voor deze legislatuur, is veelzeggend: na het nucleaire dossier, waar ze voortdurend in het defensief zaten, hadden ze een rekening openstaan met de liberalen. Als de premier in Madrid dus iets zal willen kunnen zeggen, gaan de liberalen deze keer moeten “betalen”. Ecolo en Groen leunen achteruit.
• En ook over de arbeidsdeal speelt zich eenzelfde spelletje af. De PS leunt achteruit, en doet waar ze ook in vorige regeringen zo goed in was: de coalitiepartners minstens twee keer cash laten betalen voor elk akkoord, één keer bij het sluiten, één keer bij het uitvoeren. Wat de Franstalige socialisten als pasmunt eisen is na hun persconferentie niet echt een staatsgeheim: opnieuw een pakket maatregelen nemen rond koopkracht.
• “Misschien dat hij nu, wanneer zijn eigen internationale imago op het spel staat, wel klaar is om eindelijk naar onze eisen te luisteren”, klinkt wat onheilspellend uit rode hoek in de regering. Dat het spel zo ruw verloopt, met openlijke animositeit binnen Vivaldi in de Kamer en harde woorden achter de schermen, is niets nieuw. Integendeel: ondertussen is het zo’n wekelijks weerkerend tafereel geworden, dat niemand er nog echt van opkijkt. Maar fundamenteler is dat de federale ploeg zo de facto eigenlijk niet langer functioneert: de premier moet dringend op zoek naar een tweede adem.

Genoteerd: Georges-Louis Bouchez (MR) blijft zwaaien met de tricolore vlag.

• Hij is naar eigen zeggen “zelf de vrucht van die foute politiek“, van de Franse gemeenschap om in haar scholen niet langer het Nederlands verplicht te maken. En dus pleit Bouchez nu voor verplicht Nederlands in het Franstalige onderwijs. De MR-voorzitter blijft tot vandaag niet in staat om een interview in het Nederlands te geven.
• Dat deed hij wel, in het Frans, bij B-Plus, een Belgicistische lobbygroep die opnieuw naar een veel sterker federaal niveau wil, weg van de historische evolutie om telkens de deelstaten te versterken. En Bouchez zit helemaal op de lijn van dat groepje, niet echt verwonderlijk: hij pleit ook opnieuw voor een federale kieskring, waarin dan de premier zou verkozen worden.
• Het kadert wonderwel in de dromen die de MR-voorzitter koestert over een verblijf in de Zestien als toekomstig premier van het land. Daarbij wil hij ook in Vlaanderen scoren, en er zich aan de kiezer presenteren. Zo opperde hij eerder ook al om in Vlaanderen, al dan niet samen met Open Vld, “liberale eenheidslijsten” in te dienen.
• Het was overigens toekomstig cd&v-voorzitter Sammy Mahdi, zelf thuis deels Franstalig opgevoed, die enkele weken geleden de steen in de kikkerpoel gooide door te stellen dat het afschaffen van de verplichting van het Nederlands in het Franstalige onderwijs “een grote fout” was. In het Vlaamse onderwijs is Frans een verplicht vak, in het lager en middelbaar.
• Niet helemaal verwonderlijk zwaait La Libre vandaag ook met diezelfde vlag: zij pleiten in een edito fel voor die verplichting om de twee landstalen aan te leren. De krant is historisch gezien altijd het meest royalistisch en “Belgisch” geweest in heel het media-landschap, en blijft dat tot vandaag.

Opvallend: Tom Van Grieken (Vlaams Belang) loopt te blinken in Boedapest, op de CPAC-conferentie, een hoogmis van conservatieve sprekers.

• CPAC was tot voor kort vooral een Amerikaans fenomeen: een organisatie die rechtse en conservatieve gezaghebbende stemmen bijeenbracht. Hun vierjaarlijkse endorsement voor de Republikeinse kandidaat voor de presidentsverkiezingen weegt behoorlijk stevig door binnen de Republikeinse partij. Fox News is de favoriete zender, die de conferentie zeer ruim covert.
• Nu verkast die CPAC: ze houdt een eerste keer een groot congres in Europa. Niet toevallig vindt dat plaats in Budapest, in Hongarije, waar Victor Orban nog steeds de plak zwaait. Hij is eregast.
• Orban won voor de zoveelste keer de verkiezingen in eigen land, en laat een rechts–conservatieve wind over zijn land waaien, doorspekt van nationalistische retoriek. De grote vijand is daarbij de EU. Ook in het dossier van de Oekraïense oorlog bewandelt hij daarbij een pad dat ver ligt van de mainstream koers van Europa, veel dichter tegen Moskou.
• Wat van belang is, los van het “seen and be seen“-gevoel op zo’n conferentie: rechts-conservatief en extreemrechts snuffelen aan elkaar binnen de Europese politiek. Dat is meteen ook de reden waarom Tom Van Grieken, de Vlaams Belang-leider; zo graag in Hongarije is.
• De Belang-voorzitter droomt van wat zowel Orban als de Poolse PiS-partij van premier Mateusz Morawiecki verwezenlijkten: de macht overnemen. Hij wil zich dus maar al te graag bij hen politiek aansluiten, op Europees niveau.
• “In de marge van het congres worden wel eens koppen bij elkaar gestoken, en wordt er koffie gedronken. En wij maken er daar geen geheim van dat we de krachten willen bundelen voor de Europese verkiezingen”, zo stelde Van Grieken vanmorgen op Radio 1.
• Daarbij is de droom van Vlaams Belang om straks in het Europees Parlement één grote rechts-conservatieve fractie te maken. Nu zit het Belang nog binnen de “Identiteit en Democratie”-fractie, of ID, samen met onder meer de Lega van Mateo Salvini, de RN van Marine Le Pen en de PVV van Geert Wilders. Die is uitgesproken extreemrechts.
• Maar Orban is een vrij elektron: zijn Fidesz-partij was jarenlang lid van de EVP, de christendemocraten. Na heel lang aarzelen, zeker van Angela Merkel, schopten die uiteindelijk Orban toch uit de fractie. Straks moet hij dus ergens onderdak krijgen en hij lonkt naar een nieuw project.
• Daarbij is het uitkijken naar wat de Polen van PiS doen: ook dat is een nationalistisch-conservatieve partij, die Polen regeert. Zij zitten in een eigen fractie, die destijds door de Britse Conservatieven werd getrokken, de Europese Conservatieven en Hervormers (ECH). Maar sinds de Brexit domineren de Polen daar. Ook N-VA is lid van deze fractie.
• De droom op extreemrechts is om de PiS en Fidesz op te laten gaan in één grote familie. Maar of dat lukt is maar de vraag: de oorlog in Oekraïne is misschien wel een game changer geweest, voor de Polen. Die zijn radicaal anti-Russisch en sleuren op dit moment heel de EU mee, als cheerleader van Kiev. En laat nu net de grootste bondgenoten van Rusland in Europa, tot vandaag, in de extreemrechtse hoek zitten: van Le Pen tot Orban, zijn zij diegenen die toch nog altijd moeite hebben om het regime van Poetin helemaal af te vallen. Meer dan vermoedelijk blijft de hertekening dus beperkt tot Orban, die in het extreemrechtse clubje stapt. Al is ook dat geen zekerheid.

Genoteerd: De zaak van Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi (ex-Open Vld) blijft gisten.

• Geen goed nieuws voor Open Vld: er komt maar weinig schot in de zaak rond hun voormalige Parlementslid Sihame El Kaouakibi, die in ongenade is gevallen en uit de partij gegooid. Want hoe dichter straks het gerechtelijk dossier bij een proces komt en mogelijk ook een inbeslagname van al haar middelen, hoe vervelender voor de Vlaamse liberalen. Als dat allemaal eind 2023 gebeurt, ligt het verser in het geheugen van de kiezer.
• Dat El Kaouakibi zelf ondertussen nog altijd samenwerkt met TV-maker Eric Goens voor een documentaire over haar affaire, helpt ook al niet: opnieuw potentieel veel negatieve aandacht voor haar, en onrechtstreeks voor de liberale partij. Al zitten politiek gezien veel meer mensen dan enkel de Open Vld-top mee in bad: ook N-VA-schepenen stopten in Antwerpen het Let’s Go Urban-project van El Kaouakibi miljoenen euro’s subsidiegeld toe.
• El Kaouakibi wordt ondertussen verdacht die subsidies te hebben misbruikt. Daarbij mengde ze dat overheidsgeld met privégiften en schoof die via haar vennootschappen door naar zichzelf, zo is de beschuldiging. Het gaat om fraude op grote schaal.
• De Antwerpse ondernemingsrechtbank besliste deze week om zich nog niet uit te spreken over het faillissement van Point Urbain, de eventvennootschap van El Kaouakibi en haar partner Erika Nguyen. Daar liet het duo een put na van meer dan 1 miljoen euro. Dat zou de curator kunnen terugvorderen, onder meer door een reeks panden van het duo in beslag te nemen. Maar de rechtbank wacht op het strafdossier: zo blijft de zaak aanslepen.