De drie grote ratingbureaus – Standard & Poor’s, Moody’s en Fitch – hebben elk de alarmbel geluid over een mogelijk staatsbankroet van Rusland, dat mogelijk sommige van zijn verplichtingen niet zal nakomen. Opmerkelijk daarbij is dat de kredietbeoordelaars verwachten dat Rusland sommige rentebetalingen heel bewust niet zal nakomen, als een vorm van vergelding voor economische sancties.

“Een beleidsrespons die een selectieve niet-betaling van zijn staatsschuldverplichtingen inhoudt”, zo klonk dat bij Fitch. Zowel Fitch als Moody’s maakt zich niet allleen zorgen om mogelijk geldgebrek, maar ook om “de bereidheid van Rusland om zijn overheidsschulden af te betalen”. Het is dus niet alleen een kwestie van kunnen, maar ook van willen.

Wanbetalingen

Rusland is al tijdelijk gestopt om aan buitenlandse beleggers rente te betalen op het staatspapier dat in roebels is uitgedrukt. Technisch zou Rusland hierdoor de status van wanbetaler opgekleefd kunnen krijgen, hoewel het land wel degelijk over de nodige middelen beschikt voor de terugbetalingen.

Maar de echte test komt er wanneer er terugbetalingen in dollar of euro op de agenda staan. Een recent decreet van autocraat Vladimir Poetin verplicht dat sommige terugbetalingen die normaal gezien in buitenlandse valuta dienen te gebeuren, voortaan in roebels betaald moeten worden. Volgens nieuwsdienst Bloomberg heeft Rusland voor 49 miljard dollar aan staatsobligaties uitstaan ​​in dollars en euro’s.

Het wordt uitkijken naar wat er gebeurt op 16 maart, zeggen experts van JPMorgan. Rusland moet dan in principe voor 117 miljoen dollar aan rentebetalingen op obligaties die volgens het contract niet in een andere munt terugbetaald kunnen worden. Op 4 april dient de volledige aflossing van 2 miljard dollar aan obligaties te gebeuren.

Als Rusland provocerend zou betalen in roebels en niet in dollars, zal dat opnieuw technisch gezien beschouwd worden als een wanbetaling en het begin van een soort staatsbankroet, ook al is Rusland eigenlijk helemaal niet failliet en best wel in staat om de dollarbetalingen te doen.

Roebelcrisis

De vergelijking met de roebelcrisis in 1998 gaat dus niet helemaal op, zeggen experts. In tegenstelling tot toen heeft Rusland deze keer wel grote internationale reserves in de kas, met dank aan de lucratieve energie-export, en is de staatsschuld relatief beperkt. De schuldratio is slechts ongeveer 20 procent van het bbp, tegenover meer dan 100 procent voor ons land.

De Russische centrale bank zou volgens schattingen voor meer dan 600 miljard euro aan buitenlandse deviezen en goud hebben opgebouwd. De helft staat wel bij buitenlandse banken geparkeerd en zijn momenteel dus bevroren door de economische sancties. Maar een groot deel van de andere helft zou bestaan uit goud dat bij de Russische centrale bank gestockeerd is.

Financieel ecosysteem met China?

Sommige waarnemers wijzen erop dat Rusland wellicht weinig gemotiveerd meer is om alles volgens het boekje te doen. Als het land in pakweg de komende vijf jaar een paria wordt op de financiële markten, waarom zou het nog de moeite doen om de lopende renteverplichtingen en aflossingen nog netjes af te lossen? Bovendien heeft het Kremlin het perfecte excuus. Het kan elke niet-betaling als een gevolg van de internationale economische sancties omschrijven.

Op middellange termijn biedt de lage schuldgraad ruimte voor belastingverhogingen, mochten de inkomstenstromen uit energie-export plots opdrogen. En als de financiële nood echt hoog is, zou het Kremlin of de gelieerde staatsbedrijven ook nog kunnen gaan lenen bij buurland China, waarmee Rusland een nieuw financieel ecosysteem zou kunnen uitbouwen.

Kortom: het traditionele scenario, waarbij een land na een periode van ballingschap weer opgenomen wordt in de internationale financiële gemeenschap, is deze keer niet gegarandeerd.

De grote dupe van het financiële stratego is de gewone Rus. Zijn toegang tot vreemde valuta is al beperkt en door de val van de roebel ziet hij zijn koopkracht wegsmelten. Intussen moet je circa 140 roebel neertellen voor 1 euro, een maand geleden was 85 roebel nog voldoende.

(lb)