De secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg, heeft donderdag de druk op Turkije verder opgevoerd om de toetreding van Zweden en Finland tot het bondgenootschap groen licht te geven. Hij stelde tijdens een bezoek aan Istanbul dat Stockholm en Helsinki “hun beloften hebben waargemaakt” en moeten worden toegelaten.

In juni ondertekenden vertegenwoordigers van Turkije, Finland en Zweden een memorandum om de bezorgdheden van Ankara tegemoet te komen met betrekking tot de mogelijke steun aan Koerdische militanten door de Noordse landen. Ankara heeft ook gevraagd om de opheffing van een wapenembargo, dat is opgelegd na zijn inval in het noorden van Syrië in 2016.

Ondanks de toezeggingen van Finland en Zweden omtrent deze punten heeft Turkije de toetreding van de twee landen nog steeds geen groen licht gegeven. De vertraging heeft vragen opgeroepen over de politieke strategie van de Turkse president Erdoğan en over de vraag of hij de toetreding tot de NAVO gebruikt als politiek instrument. 

“Helsinki en Stockholm hebben hun deel gedaan”

“Ik begrijp uw bezorgdheid”, zei Stoltenberg tijdens een persconferentie met de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlüt Çavuşoğlu. “Tegelijkertijd is het duidelijk dat Finland en Zweden zich aan het memorandum hebben gehouden en zich inzetten voor het langetermijnpartnerschap met Türkiye”. Daarmee verwijst de Noor onder andere naar Zweden, dat in augustus een Turkse burger met Koerdische wortels heeft uitgeleverd aan Ankara.

De NAVO-chef zei dat zowel Zweden als Finland “belangrijke concrete maatregelen” hebben genomen om de overeenkomst met Turkije uit te voeren, waaronder het opvoeren van de samenwerking op het gebied van terrorismebestrijding.

“Zweden neemt nieuwe wetgeving aan die deelname aan terroristische organisaties, waaronder de PKK, verbiedt”, aldus Stoltenberg. “Helsinki en Stockholm hebben hun deel gedaan, dus het is tijd om hen te verwelkomen als volwaardige leden van de NAVO”. 

“Er moet nog meer gebeuren”

De Turkse minister Çavuşoğlu erkende in een verklaring dat de twee landen voortgang hebben geboekt, maar dat er nog veel werk te verrichten is. “Sommige stappen zijn inderdaad vervuld”, zei hij, waarbij hij de opheffing van het wapenembargo van Zweden als een belangrijke stap noemde.  

“Maar niet alle onderdelen, niet alle punten in het memorandum worden volledig uitgevoerd door deze landen”, zo vulde hij aan. “We zouden graag zien dat deze twee landen concrete stappen zetten tegen terrorisme”, waarbij de minister opmerkte dat de aankondigingen van de nieuwe Zweedse regering “zeer positief zijn ontvangen”.

Stoltenberg zal de kwestie vrijdag met Erdoğan bespreken. De nieuwe premier van Zweden, Ulf Kristersson, zal naar verwachting volgende week ook Turkije bezoeken voor gesprekken over het toetredingsproces.

“In deze gevaarlijke tijden”, zei Stoltenberg op donderdag tegen verslaggevers, “is het nog belangrijker om hun toetreding af te ronden, om elk misverstand of elke miscalculatie in Moskou te voorkomen. Ook moeten we Rusland een duidelijke boodschap sturen dat de deur van de NAVO open blijft”.

Turkije verzette zich lange tijd tegen NAVO-lidmaatschap

Erdogan had zich aanvankelijk verzet tegen de toetreding van de twee Noordse landen bij de NAVO. Hij was niet te spreken over de mogelijk steun van Helsinki en Stockholm aan Koerdische militanten. Ook de wapenembargo’s tegen Turkije was de Turkse president niet vergeten. Erdogan ging zelfs zo voor door Zweden en Finland “gasthuizen voor terroristische organisaties” te noemen.  

Er kwam eind juni uiteindelijk toch een doorbraak. De Finse president Niinisto liet weten dat de doorbraak er is gekomen nadat de drie landen een gezamenlijk memorandum hadden ondertekend “om hun volledige steun uit te breiden tegen bedreigingen voor elkaars veiligheid.”

Turkije gaf Zweden sindsdien een lijst van mensen die het uitgeleverd wil hebben als onderdeel van de deal. Echter gaat het volgens de Turken niet snel genoeg, waardoor ze al meerdere malen hun frustratie hebben geuit.

(as)