Nepnieuws en verslaving zijn geen onfortuinlijke neveneffecten van de sociale netwerken, maar behoren tot de genetische code van het medium. Die stelling wordt onder meer door Nir Eyal, auteur van het boek ‘Hooked: How to Build Habit-Forming Products’, verdedigd.
Eyal is daarmee een spreekbuis van de aangroeiende kritiek op het zakelijk model van de media. “Sociale media moeten families en gemeenschappen samenbrengen, nieuwsgierigheid aanwakkeren en belangrijke belangen helpen verdedigen,” aldus de Franse krant Les Echos. “In werkelijkheid blijkt dat hun concepten vooral een verslavende werking hebben. Daarbij wordt gebruik gemaakt van herhaalde microstimulansen om de aandacht van de consument vast te houden.” “Daarnaast blijken de sociale media een grote factor in de verspreiding van nepnieuws, waarvan op dit ogenblik de impact nog maar voorzichtig kan worden ingeschat. Er moet bovendien niet worden verwacht dat snel een verandering zal worden doorgevoerd. Beide elementen zijn voor de sociale netwerken immers van levensbelang.”
Maximaal engagement
“Dankzij de verslaving van hun klanten kunnen de sociale netwerken het engagement van hun bereik maximaliseren,” aldus nog Les Echos. “Daardoor kunnen publicitaire inkomsten worden gegarandeerd. Op alle mogelijke manieren worden consumenten dan ook aangemoedigd hun tijd op de sociale platformen te vullen.” “Daarvoor werden onder meer ook de likes en automatisch startende video’s gecreëerd. Justin Rosenstein, die tien jaar geleden de like ontwikkelde, zegt nu de consequenties van de toepassing te betreuren.” “Uit onderzoek van de University of Chicago blijkt dat deze digitale instrumenten inwerken op de tevredenheidscentra in de menselijke hersenen en zelfs de cognitieve mogelijkheden beïnvloeden.” “Het ontstaan van nepnieuws volgt een gelijkaardige logica,” betoogt Les Echos. “Deze berichten moeten immers eveneens bijdragen tot het maximaliseren van het engagement.” De verspreiding van nepnieuws leidt tot de creatie van groepen zielsverwanten die eenzelfde mening delen. Aangezien het individu naar een connectie met anderen streeft, kadert nepnieuws volgens het boek ‘Information Disorder’ van Claire Wardle en Hossein Derakshan dan ook perfect binnen de doelstellingen van de sociale media. Het zal volgens de auteurs dan ook bijzonder moeilijk blijken om het fenomeen te bestrijden, ondanks gedane beloftes rond striktere controles over de nauwkeurigheid van de berichtgeving. Onderzoek van Pew Research Center toont trouwens dat een meerderheid van de technologiespecialisten vreest dat het probleem niet zal kunnen worden geregeld. (mah)