Sluiting Audi Brussel en week van stakingen zet zware domper op verhaal optimisme en ‘beste moet komen’ van De Croo over economie (terwijl de cijfers eigenlijk niet zo slecht zijn)

De sluiting van de grootste fabriek van Brussel dreigt: de toekomst van Audi Brussel oogt hoogst onzeker, na onheilspellende berichten uit Duitsland. Dat nieuws komt bovenop stakingen bij de cipiers, bij Bpost, bij de poetshulp. Tegelijk is er het Boerenprotest dat uitdooft, maar waar zo weer de vlam in de pan kan slaan. Het geeft het gevoel van een depressief economisch klimaat: gevaarlijk voor regeringspartijen die net het ‘optimisme’ verkopen, Open Vld en premier Alexander De Croo op kop. Die moet na de boeren nu ongetwijfeld aan de bak voor de arbeiders in Vorst, waar de Audi-fabriek de deuren dreigt te sluiten. Het grotere plaatje zegt nochtans iets anders: de begroting van vorig jaar blijkt inderdaad, zoals premier De Croo altijd beweerde, veel meer mee te vallen dan de donkerste cijfers. De economische groei viel immers beter uit, 1,5 procent in plaats van de verwachte 0,5 procent. Maar dat nieuws valt in het niet bij het onbehagen dat leeft.

In het nieuws: Donkere wolken boven Audi Brussel.

De details: Na Opel Antwerpen en Ford Genk dreigt het doek te vallen over de voorlaatste autofabriek in België, die van Vorst. Dat is meteen de laatste grote industriële mastodont in de hoofdstad. Maar Audi in Duitsland lijkt geen nieuwe modellen te willen geven, wat een bitter verhaal dreigt te worden, ook voor de politiek.

Belgische autofabrieken die sluiten: het is een weerkerend thema waar de Belgische politici om de zoveel jaar mee moeten kampen.
- In 1997 was er Jean-Luc Dehaene (cd&v) die met de plotse sluiting van Renault Vilvoorde werd geconfronteerd. De Frans-Libanese cost cutter Carlos Ghosn voerde zonder pardon een sluiting door, smeekbedes vanuit de Wetstraat hielpen niets.
- In januari 2010 was het de beurt aan Opel Antwerpen, toen Yves Leterme (cd&v) premier was. Een verhaal rond een overname door Magna, een Canadees bedrijf van auto-onderdelen, loopt leeg, en GM sluit finaal de fabriek.
- In oktober 2012 ging Ford Genk dicht, net voor Elio Di Rupo (PS) een maand later premier zou worden. Die sluiting laat heel de provincie woedend achter: de fabriek was de grootste werkgever van Limburg.
De machteloosheid van de Belgische politici is daarbij telkens de rode draad: de beslissingscentra zitten helemaal niet in Brussel, en hoofdkwartieren in Parijs of Detroit houden weinig rekening met de lokale verzuchtingen. Dat geldt evengoed deze keer voor Inglostadt, waar Audi kantoor houdt, en Wolfsburg, waar heel de Volkswagengroep zit.
Het was een berichtje op Reuters, gebaseerd op het toonaangevende Duitse blad Automobilwoche, dat gisteren alle lichten op rood deed gaan. Volkswagen en Audi zijn toe aan een wereldwijd saneringsplan, waarbij ze de productie in Europa verminderen. En daarbij sneuvelt de fabriek in Vorst.
Daar zijn vandaag nog altijd zo’n 3.000 werknemers actief, maar zoals ook bij Opel in Antwerpen en Ford in Genk destijds, gaat het evengoed over een heleboel onderaannemers en afgeleide bedrijven die aan de slag zijn dankzij de moederfabriek. De klap zou met name voor Brussel, waar de werkloosheid voor arbeiders en lager opgeleiden al torenhoog is, gigantisch zijn.

Dé vraag: Overleeft de grootste fabriek van het Brussels gewest?

Het was al langer duidelijk dat Audi Brussels kwetsbaar was: het bouwde immers nog maar één model, de Audi Q8 e-tron, een elektrische wagen. Daarvan rolden er in 2023 nog 53.555 exemplaren van de band in Brussel. Maar dat model is “uitlopend”: er moet een nieuw model van de elektrische wagen komen, en de concurrentie is moordend in dat segment.
De vakbonden in Vorst wisten dat er normaal vanaf 2027 al een beweging kwam: dan zou die Q8 e-tron enkel nog in Mexico, in Puebla en in China in Changchun geproduceerd worden.
De vraag is of die verhuis er nu niet versneld komt, en het sluitingsscenario wordt ingezet. Ronny Liedts, van de vakbond ACV, was vanmorgen op Radio 1 daarover realistisch: “Het is erg zorgwekkend dat het in de media opduikt, Automobilwoche is een toonaangevend tijdschrift.”
“De werkzekerheid komt zeker op de helling te staan. Voor de 500 interim medewerkers die hier vandaag zijn is er geen enkele garantie dat ze kunnen blijven. Als we zouden weten welk model we na die Q8 gaan bouwen, weten we meer. Maar daar is geen enkel zicht op”, zegt Liedts. In Vorst had men gehoopt de Q4 te mogen gaan bouwen, maar daar besliste de Audi-groep anders over.
Nog een teken aan de wand is bovendien dat er op dit moment ook technische werkloosheid is bij de arbeiders van de fabriek. “Officieel bij gebrek aan onderdelen, maar vooral ook omdat de vraag naar elektrische wagens daalt, van dit model”, zo zegt Liedts.
Normaal gezien wordt in november bij Audi de grote jaarplanning duidelijk, maar tegen april-mei van dit jaar moet al blijken of Audi nog een nieuw model krijgt of niet. Daar kan dus het doek al vallen. “We werken voortdurend nauw samen met de Volkswagen Group om de toewijzing van fabrieken voor ons wereldwijde productienetwerk te optimaliseren”, liet Audi zelf aan Automobilwoche weten.
Voor velen, inclusief de vakbonden bij de Brusselse autofabriek, doemt het verhaal van 2006 weer op: toen werd de bewuste fabriek op een haar na niet gesloten. Toenmalig premier Guy Verhofstadt (Open Vld) haalde alles uit de kast, inclusief politieke contacten. De Duitse deelstaat Nedersaksen, en dus Duitse politici, heeft net iets meer dan 20 procent van de stemgerechtigde aandelen binnen Volkswagen. Uiteindelijk werd Volkswagen Vorst omgebouwd tot een Audi-fabriek.

De essentie: De Croo en co kunnen wel degelijk met “betere cijfers” uitpakken.

“Het beste moet nog komen”, is de optimistische slogan waarmee Open Vld en premier De Croo naar de kiezer trekken. Een boodschap van hoop, van het glas dat halfvol is.
Dat valt wel hier en daar te staven met cijfers: de jobcreatie gaat nog altijd hard, ondanks de onzekere economische tijden is er een enorme krapte op de arbeidsmarkt. En meer: de economie zelf groeide in België wel meer dan in de buurlanden én meer dan verwacht.
Dit weekend kon Alexia Bertrand (Open Vld), de staatssecretaris voor Begroting, eigenlijk wel uitpakken met goed nieuws voor de begroting van 2023. Daarvoor zijn de cijfers nu definitief.
- Het tekort van vorig jaar klokt voor heel België af op 26,7 miljard, of 4,6 procent van het bbp. Dat is veel beter dan de 5,8 of zelfs 6,1 procent tekort waar destijds sprake van was.
- De federale overheid is goed voor 3,3 procent van dat tekort, de deelstaten en de gemeenten harken samen nog eens 1,3 procent tekort bijeen.
- De meevallers, goed voor 3,4 miljard ten opzichte van de finale begrotingscontrole in oktober, zitten vooral in de sociale zekerheid, in minder uitgaven voor het sociaal energietarief, maar ook in betere resultaten van de deelstaten.
- De gemeenten doen het wel 400 miljoen slechter dan voorzien: een verkiezingsjaar komt eraan.
- De schuldgraad verminderde zo ook, ten opzichte van wat verwacht werd: die zit nu op 105,8 procent van het bbp, terwijl 107,4 procent verwacht was.
De grote factor van die verbetering? De economische groei van België, die veel beter meeviel dan gedacht. Men ging uit van een groei van 0,5 procent, en het werd 1,5 procent. De Croo en co zullen niet nalaten die cijfers in de campagne te blijven herhalen: het gaat veel beter dan gedacht, en dat is “dankzij” het beleid.
Tegelijk blijft die begroting politiek gezien een uiterst kwetsbaar verhaal voor Vivaldi: België blijft een van de weinige EU-landen waar de begroting in 2023 nog verder ontspoorde, ondanks die onverwachte economische groei. Met een prognose voor 4,9 procent van het bbp als tekort dit jaar, blijft het een gruwelijk slecht cijfer.

The Big Picture: Het ongenoegen overheerst.

Vanmorgen gingen in het Gevangeniswezen de geplande stakingen van start: de overbevolking gaat naar een recordhoogte, en dus leggen de cipiers het werk neer. Het is geen problematiek die zich zomaar oplost, zo valt te vrezen.
Maar er is meer: bij de poetshulpen heerst ongenoegen. De dienstencheque-bedrijven, die financieel onder druk staan, hebben hun CAO in de sector opgezegd, en dat leidt tot grote sociale spanning. Woensdag zou er een actie volgen.
En ook bij Bpost is er grote spanning: nu het krantencontract daar definitief is weggevallen, dreigt een onvermijdelijk sociaal bloedbad. En die onzekerheid is niet langer aanvaardbaar voor de vakbonden, die donderdag actie gaan voeren.
Daarnaast blijft er het boerenprotest, dat even naar het achterplan lijkt verdwenen te zijn, maar niet weg is. Vandaag nog werden snelwegen in West-Vlaanderen bezet: de grensovergangen met Frankrijk raakten zo potdicht. Distributiecentra zijn ondertussen grotendeels vrijgegeven. Maar de kans is erg groot dat het ongenoegen terug opflakkert, naar het einde van de week toe dreigt men met nieuwe acties “als er geen concrete maatregelen komen”.
Daarbij stak De Croo opvallend genoeg al z’n nek uit, met veel “empathie” voor de landbouwers, door die boodschap van “optimisme” in praktijk te brengen, en “aan oplossingen te werken”. Tegelijk kreeg de N-VA telkens dezelfde sneer: “Zij willen het leger erop afsturen”.
De vraag is of dat volstaat om de woede, aangevuurd door extreemrechts, dat diep vervlochten lijkt in de ‘spontane organisatie’ van de acties, te sussen. De premier zelf ontsprong ook persoonlijk niet de dans: boze boeren voerden dit weekend opzichtig actie aan zijn privéwoning in Brakel. “Vanaf 12 februari gaat de boel weer op slot, als er niets gebeurt”, zo gaf het Boerenforum al dit weekend een ultimatum.
En zo dreigt het verhaal van De Croo wel in die wolk van onvrede, acties en protesten te verdampen. Als Audi in Brussel straks zou moeten sluiten, komt daar in één keer nog een heel zichtbare klap bij, mogelijk ergens in mei, in rechte lijn naar de verkiezingen. Dan zou België nog één autofabriek overhouden: Volvo in Gent.
Een soortgelijk verhaal dreigt overigens in de VS, voor Joe Biden, de huidige president. De economische cijfers zijn op zich helemaal niet zo slecht, maar dat krijgt de zittende president niet vertaald in populariteit of goede peilingen: uitdager Donald Trump leidt nu duidelijk in zowat elk cijfer bij bevragingen in de presidentiële race.

Onwaarschijnlijk: Vincent Van Quickenborne (Open Vld) sluit een huwelijk met de christendemocraten van cd&v in Kortrijk.

Alles passeert, als het over Van Quickenborne en zijn politieke flexibiliteit gaat. De man was zelf ooit extreem-links in z’n gedachten, zat daarna bij de Volksunie, en belandde finaal bij de liberalen, waar hij al deel uitmaakte van de progressieve linkervleugel, én van het donkerblauwe kamp op rechts. Om maar te zeggen: Van Quickenborne is een politieke kat met negen levens, en dan past het om af en toe eerder pragmatisch dan ideologisch te zijn, in zijn politieke strategie.
Zo ook in zijn thuisbasis Kortrijk, die hij in oktober wil veiligstellen als burgemeester. In 2012 lukte het hem de sjerp te veroveren in het historisch oranje bastion, door de lokale potentaat Stefaan De Clerck (cd&v) van de troon te stoten met een onwaarschijnlijke coalitie.
De Clerck zag het niet komen: hij was immers de grootste in de stad. Dure eden werden gezworen om wraak te plegen: De Clerck senior zinde op wraak. “Zum Qotsen”, stelde zoon Felix De Clerck (cd&v), die ondertussen een baantje kreeg van de partij in Brussel, waar hij nog steeds zit.
Die wraak kwam er ook niet, want in 2018 won Van Quickenborne ruim, met een stadslijst. Met de socialisten en N-VA vormde Van Quickenborne verder het stadsbestuur, tot ieders tevredenheid zo leek.
Maar voor 2024 wilden beiden niet mee in een kartel met Q. Nochtans had er veel van af, met de nieuwe regels van het gemeentedecreet wordt diegene met meeste stemmen op de grootste lijst burgemeester. En zo speelt er meer: in eigen rangen moest Van Quickenborne ook plots rekening houden met Ruth Vandenberghe (Open Vld), die drie jaar lang de sjerp droeg, terwijl ‘Quickie’ minister was in Brussel. Zij werd ruw opzij gezet bij die laatste z’n ontslag na de aanslag op twee Zweden in Brussel, maar bleef immens populair.
Een nieuw kartel, deze keer met de oude ‘aartsvijand’, blijkt de oplossing. De plekken op die lijst zijn nog niet bekend, maar één ding is zeker: Van Quickenborne trekt. En Vandenberghe zakt zonder twijfel enkele plekjes op de lijst.

En nu? De soap lijkt toch nog niet afgelopen, in Kortrijk.

Zoon De Clerck, de man van het ‘kotsen’, was alvast prominent aanwezig op de voorstelling van het nieuwe kartel, vanmorgen in Kortrijk. Daar lonkte hij opzichtig naar een ambt: “Ik denk dat het tijd is voor ons om bestuursverantwoordelijkheid te nemen”, zo stelde hij aan de VRT-radio. “De verzoening is nu een feit. We vergeten een aantal zaken niet, maar het zijn alleen maar bomen die elkaar nooit tegenkomen.”
Ook Van Quickenborne zelf draaide met de nodige mentale souplesse de bladzijde om: “Het verleden is het verleden. Wat er gebeurde destijds, dat is de prehistorie. Wat nu telt voor Kortrijk, is de toekomst, de nieuwe generatie waar we mee aan de slag kunnen. En het klikt goed tussen ons, we delen de liefde voor de stad”, zo stelde hij.
En opvallend: binnen de familie De Clerck zit niet iedereen op dezelfde lijn. Padre Stefaan haalt immers uit, in De Standaard, vanmorgen. “Ik heb al mijn argumenten op tafel gelegd bij mijn partij om niet met de huidige burgemeester in zee te gaan.(…) Dit gaat over het belang van respect voor de politie, respect voor de burger en respect voor de gezinswaarden. Er zijn veel elementen die mij overtuigen dat de burgemeester niet de juiste integriteit heeft. Maar enfin, on verra, dit is volgens mij nog niet het einde van het verhaal. We zien wel wat er nog zal gebeuren.”
Daarbij zinspeelt De Clerck senior op het scenario waarbij toch Vandenberghe alsnog lijsttrekker zou worden. Zij is ook binnen cd&v veel meer een aanvaardbare kandidaat dan Van Quickenborne.

On the campaign trail: De socialistische vakbond ABVV voert zowaar campagne voor Raoul Hedebouw (PVDA).

Helemaal verrassend is het niet, het bevestigt tegelijk wel de praktijk: de banden tussen de vakbond FGTB en de PS worden steeds losser, de rode syndicalisten drijven steeds meer af naar de communisten. En dat de nationale voorzitter van de ABVV, Thierry Bodson, daarbij geen schroom heeft van posities in te nemen, onderstreept hij opnieuw.
De man is immers voorzitter van heel de socialistische vakbond, maar trok dit weekend in Le Soir fel van leer. Bodson wil dat meteen na de verkiezingen de PS, Ecolo én PVDA-PTB één links blok vormen, een ‘populair front’ zoals dat heet in het jargon. Dat moet dan in de onderhandelingen “de beste bescherming tegen extreemrechts” zijn, volgens de logica van de ABVV-man.
- Hij wil immers dat de loonindex tot het uiterste verdedigd wordt, dat er meer geld komt voor de sociale zekerheid, dat de grote vermogens zwaarder belast worden én dat er arbeidsduurverkorting komt.
- “Als de dag na de verkiezingen een blok van drie partijen opstaat, dat met één stem spreekt in de onderhandelingen, zou dat niet de beste bescherming tegen extreemrechts zijn? Ze zouden een belangrijke boodschap sturen, en de angst zou van kamp veranderen”, zo orakelt hij.
- En nog meer: “Het zou goed zijn als de drie partijen (PS, Ecolo en PVDA, red.) tijdens de campagne hun tijd niet verspillen met elkaar te bekritiseren. Ze moeten zich richten op rechts, op de liberalen, op de N-VA.”
De uitval van Bodson is opvallend, omdat de PS de afgelopen weken nog eens heel expliciet de deur dichtdeed, over samenwerking met PVDA. De biografie van Elio Di Rupo kwam niet toevallig uitgebreid terug op onderhandelingen in 2019 die “niet ernstig” gevoerd werden door Raoul Hedebouw (PVDA) en co, volgens de socialisten. Die gaan er in de campagne net alles aan doen om stemmen voor de PVDA weg te zetten als “verloren voor de sociale strijd”.
Maar Bodson gaat daar dus openlijk tegenin. Hij predikt dat de communisten “wel kunnen besturen” en “een aantal dossiers in de regering kunnen doen vooruitgaan”.
Het interview in geschenkverpakking van de ABVV nam Hedebouw zelf gretig aan. “De bal ligt in het kamp van PS en Ecolo. Zijn zij klaar om een breuk te maken met de liberale politiek waarin alles aan de markt wordt overgelaten? Zijn ze klaar om de pensioenleeftijd weer op 65 te brengen? Zijn ze klaar om uit de loonblokkering te komen die ze al vijf jaar opleggen?’, zo reageerde hij bij Belga.

On the campaign trail (2): “Een coalitie van werkloosheid”

“Dit weekend hebben we ook een oproep gezien van een zekere Thierry B., onze ‘vriend’ van de ABVV. Die had zeker ook mogen komen, we hadden hem hier het woord gegeven. Het applaus zou wel minder geweest zijn. Maar wij hebben de vakbonden wel uitgenodigd, want wij hebben geen dogma’s en staan open voor iedereen”, zo speechte Georges-Louis Bouchez (MR) op zijn verkiezingscongres dit weekend, waar voor 1.500 MR-militanten het partijprogramma werd voorgesteld.
En ook hij nam het geschenk van Bodson gretig aan, om erop door te gaan. “En die coalitie van PS-Ecolo-PTB? Wel, wij geven in België namen aan coalities. Er was de Zweedse regering, er is Vivaldi. Wel, ik wil geen coalitie van de werkloosheid. Ik wil geen coalitie van de mislukkingen. Ik wil geen coalitie van het ergste”, zo sneerde hij, onder luid applaus van zijn achterban.
Meteen kan de MR zich verder profileren in hun campagne “dat zij de enige rechtse partij zijn, in een links landschap”: 50 tinten rood en de MR.
Over de lijstvorming van de MR, waar bij de Europese lijst wel een wiel afvloog met het vertrek van Charles Michel (MR) is nog niets beslist. Er circuleert een scenario waarbij men de uiterst populaire Sophie Wilmès (MR) dan toch in heel Franstalig België zou uitspelen. Maar de vraag is of dat wel logisch is voor de context waar de MR in zit: elke zetel op federaal niveau zal tellen, om niet mathematisch overbodig te worden.
En dus is het finaal veel logischer om Wilmès toch de Kamerlijst in Brussel te laten trekken, waar men zo één zetel meer kan scoren dan in 2019, zo hoopt de partij. Voor Europa mikt men toch nog meer op een wit konijn om die lijst te gaan trekken.

Om te volgen: Wordt het handelsakkoord met Mercosur nu ook een campagnethema?

Een opvallende oproep vandaag in La Libre: Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet wil dat België zich terugtrekt uit de onderhandelingen rond een handelsverdrag tussen de EU en Mercosur, een handelsblok van onder meer Argentinië en Brazilië in Zuid-Amerika.
“Ons standpunt is zeer duidelijk: de Mercosur-onderhandelingen moeten worden stopgezet en de bestaande akkoorden moeten ter discussie worden gesteld. Dit verdrag is een ramp voor onze landbouw. We mogen niet onderhandelen met landen waarvan de landbouwpraktijken even problematisch zijn als die van Brazilië en Argentinië”, zo stelt Gilkinet.
Vorige week, bij de boerenprotesten, nam de Waalse regering al een bocht. Daar verklaarde Waals minister-president Elio Di Rupo (PS), gretig geflankeerd door Ecolo-minister Philippe Henry, maar ook door landbouwminister Willy Borsus (MR), “dat zijn regering niet langer die Mercosur-onderhandelingen steunt”.
“We zijn tegen dat project gekant en zeggen het duidelijk”, zo stelde Di Rupo. “Alle partijen rond de tafel zijn tegen. Mijn vraag is dat Wallonië zich vanaf nu klaar en duidelijk uitspreekt”, zo voegde Ecolo-minister Henry daar fijntjes aan toe.
Gilkinet maakt het nu federaal duidelijk: de MR moet weten wat het wil. Want op Waals niveau gaan duwen, en tegelijk federaal niets doen, dat kan voor hen niet: “Wat in Namen gezegd wordt, is niet wat in Brussel gezegd wordt”, zo zegt Gilkinet.
Hij daagde daarbij ook David Clarinval (MR) uit, die federaal de minister van Landbouw is. Die “verstopt zich”, volgens zijn Ecolo-collega. “Want de MR wil Vlaanderen en de N-VA niet choqueren. Zij hebben nog steeds hoop om met hen terug een meerderheid te halen op federaal niveau, zoals onder de Zweedse regering.”
Binnen Vivaldi vermeed premier De Croo de discussie rond het Mercosur-verdrag: hij voerde aan dat de Vlaamse regering nooit zou instemmen dat er nu plots een andere Belgische positie zou komen rond Mercosur. Maar dat wil Ecolo nu wel forceren: “Ik was erg verbaasd dat de premier en de minister van Landbouw geen agressiever standpunt innamen na hun vergadering deze week. De landbouwsector was terecht teleurgesteld door dit standpunt van de premier”, zo valt Gilkinet aan.
De vraag is wel in hoeverre Ecolo hier op één lijn zit met Groen. Voor het exportgerichte Vlaanderen zijn vrijhandelsverdragen altijd een heel ander verhaal dan Wallonië. Ook bij CETA, het vrijhandelsverdrag met Canada, werden op voorhand doemberichten over de landbouw verspreid. Een paar jaar later blijken die helemaal niet van toepassing.
Bovendien is het verdrag met Mercosur ook een kans om Zuid-Amerika te dwingen om stappen te zetten op vlak van voedselveiligheid, sociale bescherming én zelf het beschermen van het regenwoud. Om toegang te krijgen tot de Europese markt zijn de Zuid-Amerikanen immers bereid om veel inspanningen te doen.
Nieuw is die discussie overigens niet: de onderhandelingen duren al 20 jaar, en ook voor de huidige landbouwprotesten waren de PS en Ecolo al tegen het verdrag. (ddw)