Donderdag kwam de Senaat voor het eerst deze legislatuur samen. De vorige voorzitter Stephanie D’Hose (Open Vld) vroeg direct om te stemmen over de afschaffing van het instituut. Maar die afschaffing lukte niet.

In het nieuws: D’Hose reageert teleurgesteld omdat haar voorstel afgeketst wordt.

• Tijdens de vorige legislatuur probeerde D’Hose al om de Senaat af te schaffen, zonder succes. Ze betoogt dat ze alles in gereedheid bracht om de instelling nu wel op te doeken. “Het is nog nooit zo klaar geweest. Er zijn oplossingen voor het personeel en voor het gebouw”, zei ze daar vorige week over. Ook de artikelen uit de Grondwet die een afschaffing kunnen bewerkstelligen, zijn aangemerkt voor wijzigingen.
• En dus agendeerde D’Hose direct de vraag tot een stemming over de afschaffing. “Dat zou geen probleem mogen zijn, want een ruime meerderheid van de verkozenen had de afschaffing van de Senaat in hun programma staan”, merkte D’Hose op. Maar tot haar irritatie raakte het niet eens tot een stemming over dat agendapunt. “De stemming werd gewoon geweigerd, met steun van N-VA, MR, PS, Vooruit en cd&v”, schrijft ze op sociale media.
• Hoewel de Vlaamse partijen het erover eens zijn dat de Senaat wel kan verdwijnen, ligt dat aan Franstalige zijde lastiger. MR is absoluut tegen een afschaffing: het wil de Senaat juist versterken. Volgens de partij is de Senaat de juiste instelling om tot een consensus te komen in dossiers waar de regio’s en het federale niveau het soms oneens zijn. Te denken valt dan aan de verdeling van bepaalde inspanningen zoals klimaat of begroting. De Senaat krijgt dan best vertegenwoordiging uit alle regeringen om zo scheidsrechter te kunnen spelen.
• Les Engagés ziet ook een soortgelijke rol voor de Senaat: die zou mee moeten beslissen over welke doelstellingen de regio’s moeten halen op vlak van budget of klimaat. Maar als de instelling die rol niet krijgt, verdwijnt ze beter, is te horen.

Zoeken naar een twee derde meerderheid

Om te volgen: Zonder meerderheid gebeurt er niets, maar die samen krijgen is geen sinecure.

• Het plan van D’Hose om direct de Senaatscommissie Institutionele Zaken samen te roepen, mislukte dus. De PS suste direct: “Het constitutionele zal ongetwijfeld nog wel opnieuw op de agenda verschijnen. Als dat het geval is, zullen we de volgorde van de zaken respecteren”, zei Anne Lambelin (PS).
• De tijdelijke Senaatsvoorzitter Valérie De Bue (MR) sloot de zaak af door te concluderen dat er geen unanimiteit gevonden kon worden en ging over naar de orde van de dag.
• Daarmee is de zaak niet ten einde, want ook Sander Loones (N-VA) is met de afschaffing van de Senaat bezig. Hij heeft de taak gekregen om tijdens de regeringsvorming apart te onderzoeken welke institutionele hervormingen mogelijk zijn.
• Loones zoekt een twee derde meerderheid om de Senaat af te schaffen. Bij N-VA klinkt de hoop om die binnen de te vormen regering te vinden. Dat is lastig, gezien de standpunten van de MR en Les Engagés. Het kan ook zonder die twee partijen, maar dan moet er ook steun gevonden worden bij PVDA/PTB en Vlaams Belang. Bovendien moet Vooruit dan toch een gecoöpteerd senator aanduiden, iets wat de socialisten niet deden uit protest.
• Mocht Loones binnen de Arizona-coalitie wel een meerderheid vinden en de regeringspartijen de extremen liever niet betrekken in het proces, dan moet de twee derde meerderheid er komen met medewerking van Open Vld en de PS. Die laatste is ook geen uitgesproken voorstander van de afschaffing van de Senaat.
• De Franstalige socialisten zien wel iets in een burgerparlement dat voorstellen zou aanreiken over welke rechten er in de Grondwet verankerd moeten worden. Ook MR is dat voorstel genegen, verklaarde De Bue: “Het zou ook de assemblee kunnen zijn waarin burgers zetelen. Dat zou onze democratie kunnen versterken, want burgers worden zo meegenomen in het wetgevende proces”.

Geen probleem zonder Vooruit

En ook nog: De lege stoel van Vooruit levert geen problemen op.

• Vooruit besloot dus geen gecoöpteerd senator aan te duiden. Daardoor worden maar 59 van de 60 stoelen ingenomen. Dat gaf verder geen problemen, kwam de assemblee overeen. “Als voor elke zetel vast staat aan wie hij toekomt en hoe de titularis van de zetel wordt aangewezen, is het feit dat de identiteit van die titularis nog niet vaststaat geen beletsel om de Senaat als volledig samengesteld te beschouwen”, legde verslaggever Andries Gryffroy (N-VA) uit.
  • Het idee van voorzitter Conner Rousseau (Vooruit), dat als iedereen niemand stuurt het systeem min of meer implodeert, werkt dus in de praktijk niet.
• Ook de stelling dat de Senaat teveel geld kost, blijkt geen argument. Doordat de taken van de Senaat ingeperkt werden, komt men iets meer dan twintig uur per jaar samen, berekende De Standaard. Het onderhoud van het gebouw, lonen van de senatoren en andere kosten bedragen jaarlijks zo’n 40 miljoen euro. Al zal een aanzienlijk deel van die kosten niet zomaar wegvallen als de Senaat ophoudt te bestaan.