Een groot aantal landen – waaronder België – torst bijzonder hoge schulden. Die financiële last weegt op de economie en beperkt de bewegingsruimte van de overheden. Toch is een aantal economen van mening dat hoge staatsschulden in wezen geen fundamenteel probleem meer vormen.
De laatste in de rij is professor Olivier Blanchard, voormalig hoofdeconoom van het IMF. Ondanks dat de openbare schuld van de rijke landen sinds de financiële crisis van 2008 met 50% is gestegen ( van 71% naar 103%), weigeren economen als Blanchard daar een probleem van te maken.
“Rijkdom die we creëren is groter dan de bedragen die we moeten terugbetalen”
Volgens hen zijn de rentevoeten tegen dewelke de landen kunnen lenen langdurig lager dan de groei van de productiewaarde. Met andere woorden: de rijkdom die we dankzij deze schulden creëren is groter dan de bedragen die we moeten terugbetalen.
Deze grafiek van de Wall Street Journal geeft hen gedeeltelijk gelijk. Telkens de rode lijn boven de blauwe uitkomt was de stijging van het bbp in de VS hoger dan de rente die op schulden gemaakt werd. Wel sluiten beide lijnen meestal dicht bij elkaar aan… behalve na 2010, toen de FED miljarden in de Amerikaanse economie begon te injecteren.
De gevolgen van deze stelling zijn amper te beschrijven:
1. Er is geen noodzaak meer om belastingen te verhogen om de openbare schuld te doen dalen. Meer nog, men zou ‘verstandige schulden’ kunnen maken om bijvoorbeeld de ecologische transitie te financieren.
2. Een gigantische massa mensen (kiezers) dreigt de grote verliezer te worden van deze evolutie: de spaarders.
Schulden zijn geen probleem? Hallo, Griekenland en Italië?
Vele economen zijn het met de stelling dat schulden niet zo veel uitmaken grondig oneens.
Ze verwijzen naar Griekenland en Italië, 2 landen waar de schuldenlast tot hogere rente heeft geleid, met alle daaraan verbonden gevolgen voor de lokale economie. Ook de VS kunnen op die dag in die situatie belanden, denkt deze groep non-believers. Volgens economen van Goldman Sachs blijkt uit hun onderzoek dat landen die een hogere staatsschuld torsen, weinig middelen hebben om een gunstig fiscaal beleid te voeren. Wat op zijn beurt de economische groei vertraagt. Landen die een eigen munt hebben – dus niet Griekenland en Italië, maar wel de VS – ontsnappen aan die logica.
Geen enkele financiële crisis raakte opgelost door de geldpers te doen draaien
Maar in landen die grote tekorten moeten financieren zouden de lonen dan weer trager stijgen omdat grote delen van het budget dienen om die schulden terug te betalen. Zo’n land doet feitelijk weinig anders dan de volgende crisis steeds verder voor zich uit te duwen. De goedkope leningen zouden dan uiteindelijk weinig meer zijn dan een touw… om je aan op te hangen.
Bonus: Wat vertelt ons de geschiedenis? Dat geen enkele financiële crisis opgelost is geraakt door de geldpers te laten draaien. Vraag is of dat vandaag wel mogelijk is?