Het nieuws

• Deze week onthulden NDR en WDR dat Olaf Scholz stappen heeft ondernomen om een Chinese groep eigenaar te laten worden van een grote containerterminal in Hamburg.

• Uit onderzoek van de journalisten blijkt ook dat de kanselier hiervoor sterke tegenstand ondervond binnen zijn regering en zelfs binnen zijn partij.

De achtergrond

• De zaak draait rond de Tollerort Container Terminal (CTT) in de haven van Hamburg en het Chinese staatsbedrijf Cosco.

• De haven van Hamburg is de grootste haven van Duitsland en de op twee na grootste van Europa, na Rotterdam (Nederland) en Antwerpen. Cosco is de grootste Chinese rederij.

• Volgens de voorwaarden van een eerste overeenkomst, gesloten in september 2021, wil Cosco een belang van 35 procent nemen in CTT. Hierdoor zou Cosco ook een van de drie directeurs van de terminal kunnen benoemen.

• De Duitse regering heeft inspraak in de deal. Zij kan zich ertegen verzetten, maar de tijd dringt.

De details

• Volgens het onderzoek van de NDR en de WDR heeft het ministerie van Economische Zaken onder leiding van Robert Habeck (Groenen) onlangs geprobeerd het afblazen van de deal op de agenda van een regeringsvergadering te zetten.

• Dit verzoek werd door kanselier Scholz afgewezen. Daardoor is het voorlopig nog niet mogelijk om de deal stop te zetten.

• In plaats daarvan heeft de kanselarij de betrokken ministeries gevraagd een compromis te vinden waardoor de overeenkomst doorgang kan vinden.

De argumenten pro

• Natuurlijk is Scholz niet de enige voorstander van de deal. Zijn belangrijkste bondgenoten zijn de sociaal-democraten (SPD, zijn partij) in Hamburg.

• Scholz was van 2011 tot 2018 burgemeester van de havenstad. Tijdens zijn ambtstermijn groeide de handel tussen de haven en China aanzienlijk.

• Voor de voorstanders van de deal zal de verwerving van een belang door Cosco in CTT leiden tot verdere investeringen in de Hamburgse haven, omdat deze nu aantrekkelijker wordt voor Chinese verladers. China is nu al de belangrijkste klant van de haven.

• Deze extra investeringen kunnen leiden tot nieuwe banen.

• Bovendien benadrukken Scholz en zijn bondgenoten dat de Chinese groep geen rechtstreeks belang in de haven zou nemen, maar “alleen” in CTT.

• Zonder de komst van Cosco dreigt de haven van Hamburg achterop te hinken bij zijn Noordzee-concurrenten. De Chinese groep heeft namelijk onder meer al belangen in de havens van Rotterdam en Antwerpen.

• Cosco zou geen toegang krijgen tot het IT-systeem van de haven en zou geen eigenaar worden van een domein in Hamburg, stelt Hans-Jörg Heims, woordvoerder van Hamburger Hafen und Logistik (HHLA), de exploitant van de Hamburgse haven.

• “[De tegenstanders van het project] voeren een symbolisch beleid. Ik ben gewoon bezorgd over de honderden banen die ervan afhangen”, zegt Heims.

De argumenten contra

• In totaal zouden zes federale ministeries tegen de deal gekant zijn: Economie, Binnenlandse Zaken, Defensie, Transport, Financiën en Buitenlandse Zaken.

• De groenen hebben de leiding over de ministeries van Economie en Buitenlandse Zaken, de liberalen (FDP) over Financiën en Transport. De sociaal-democraten (SPD) zijn daarentegen verantwoordelijk voor Binnenlandse Zaken en Defensie. Scholz staat daarmee lijnrecht tegenover leden van zijn eigen partij.

• Critici voeren aan dat de stap zowel de economie als de veiligheid van Duitsland zou schaden.

• “Duitsland moet voorzichtig zijn in zijn economische betrekkingen met China en niet opnieuw de fout maken, zoals met Rusland, afhankelijk te zijn van een land dat zijn waarden niet deelt. China is de laatste jaren veranderd: het isoleert zich van de wereld, dreigt met militaire acties tegen Taiwan en probeert zijn eigen regels op te leggen in plaats van internationale normen”, oppert minister van Buitenlandse Zaken Annelena Baerbock (Groenen).

• China “zou invloed hebben op alle grote Europese havens en ze tegen elkaar kunnen uitspelen”, reageerde Johannes Vogel, vicevoorzitter van de FDP.

• “We moeten, zelfs als we fouten maken, geleerd hebben van het verleden. Kritieke infrastructuur, het grote thema van de afgelopen dagen, moet door de overheid worden beheerd”, tweette de SPD-voorzitter in de Bondsdag, Marcel Emmerich.

• Volgens Politico heeft ook de Europese Commissie, hoewel discreet, zich hiertegen verzet.

Ook weerklank buiten de politiek

• Als dit alles klinkt als een louter politieke strijd, kan worden opgemerkt dat ook de Duitse inlichtingen- en contraspionagediensten bij de zaak betrokken zijn.

• Tijdens een openbare hoorzitting voor de parlementaire controlecommissie op maandag heeft de voorzitter van de Federale Inlichtingendienst (BND; Bundesnachrichtendienst), Bruno Kahl, gewaarschuwd voor de groeiende invloed van China, aldus Euractiv. Voor hem wordt door de autoriteiten onvoldoende rekening gehouden met het gevaar dat “een autocratisch China een wereldmacht wordt”.

• Volgens een andere chef van de inlichtingendiensten, Thomas Haldenwang van het federale bureau voor de bescherming van de grondwet, “is China samen met Rusland een belangrijke speler die in de gaten moet worden gehouden”.

• De wereldwijde economische expansiedrift van Beijing houdt ook in dat Chinese inlichtingendiensten de Duitse strijdkrachten in toenemende mate “op hoog niveau” viseren, waarschuwde ook het hoofd van de militaire contraspionagedienst, Martina Rosenberg.

Wat nu?

• Als de Duitse regering niet officieel – en unaniem – stelling neemt tegen de operatie, wordt deze automatisch goedgekeurd.

• De tijd dringt: als het kabinet-Scholz de operatie wil stopzetten, moet dat voor het einde van de maand gebeuren. Als de leden van het kabinet het nodig achten, kunnen ze echter proberen tijd te winnen door de termijnen te verlengen. Maar zelfs een dergelijk besluit blijft momenteel onzeker.

• Scholz is ervan overtuigd dat er geen obstructie komt in de komende tien dagen. Dat zou hem goed nieuws geven voor Beijing, waar hij op 3 november naartoe reist.

• “We moeten zaken blijven doen met bepaalde landen. Ik zeg dit uitdrukkelijk: ook met China”, benadrukte de bondskanselier dinsdag nog, bij een ingenieursconferentie.

(lb/as)