De situatie: De export van graan is niet evident voor Rusland.

• Landbouwproducten zijn zelf niet onderheven aan sancties vanuit het Westen. Tegelijk zochten westerse invoerders na de Russische invasie van Oekraïne wel alternatieven, om niet meer afhankelijk te zijn van het Kremlin, en de oorlogskas niet meer te spijzen.
• Het gaat dan zowel om afnemers als om banken, transportrederijen of verzekeraars. Onder meer Cargill, Louis Dreyfus en Viterra stopten op 1 juli met Rusland te helpen graandeals te sluiten. Wel zal Cargill nog steeds varen op Russische havens.
• Daarnaast heeft het Westen wel de Russische Landbouwbank gesanctioneerd en uit het internationale betaalsysteem Swift gebannen. De Russische landbouwsector is zeer afhankelijk van deze bank, die instaat voor zowat alle leningen aan bedrijven in de sector. Het is dan ook al langer een eis van Rusland dat deze bank van de Amerikaanse en Europese sanctielijsten wordt gehaald.

Onderliggend: De problemen zijn de laatste weken enkel maar verergerd.

• Rusland zegde op 17 juli eenzijdig de graandeal op, die de veilige doortocht van Oekraïens graan, maar evengoed van Russisch graan en kunstmest, garandeerde. Daarmee legde Rusland de facto een blokkade op aan Oekraïne, aangezien elk vrachtschip dat naar Oekraïense havens zou varen als een militair doelwit kon gezien worden. Door havens en graansilo’s te beschieten voerde het de druk alleen maar op.
• Alleen, Oekraïne sloeg terug. Het viel met zeedrones onder meer het Russische landingsschip Olenegorski Gornjak en de olietanker SIG aan. Het oorlogsschip lag op het moment van de aanval vlakbij Novorossiysk voor anker, een van Ruslands grootste havens aan de Zwarte Zee. De haven dient als voornaamste uitvoerplek voor graan en olie.

Duizenden tonnen cadeau

Ruslands oplossingen: Een vloot van oudere, kleinere schepen moet nu graan zien te exporteren, onder meer naar Afrika.

• Het was een van Poetins beloftes, op de Afrikaans-Russische top in Sint-Petersburg vorige week: hij zou ervoor zorgen dat de landen genoeg graan kregen. En daarbovenop kregen ze nog enkele duizenden tonnen gewoon cadeau.
• Alleen, die export moet natuurlijk wel nog gebeuren, nu er steeds minder opties zijn voor Rusland. De afgelopen weken wordt dan ook steeds vaker gebruik gemaakt van kleinere, onbekende rederijen, met relatief kleine en oude schepen. Dat schrijft Reuters op basis van gesprekken met verzekeraars, handelaars en rederijen.
• Een bewijs daarvan is onder meer het aantal charters dat werd aangegeven. In juli verdubbelde dat aantal tegenover dezelfde maand vorig jaar, tot 257 aanvragen. Dat aantal ligt ook 40 procent hoger dan juni 2023.
• De havens aan de Zwarte Zee staan in voor 70 procent van Ruslands graanexport. Nu Oekraïne heeft bewezen dat ook Ruslands graanschepen, of zelfs haventerminals, niet veilig zijn tegen aanvallen, lijkt het voor Rusland als maar complexer te worden om graan uit te voeren.