Ruis op de lijn tussen premier en partijvoorzitter: Lachaert moet lastig partijbureau trotseren terwijl De Croo in Duitsland het mooie weer maakt

Het is de eeuwig terugkerende vraag voor elke Belgische premier: in hoeverre ben je staatsman, en in hoeverre partijman? Zowat elke voorganger van Alexander De Croo (Open Vld) in de Zestien had last van dat dilemma, maar vandaag ligt het opnieuw voor, deze keer bij Open Vld. Daar heeft de partij gekozen om alles in te zetten op de eerste minister, en rond hem straks een campagne te bouwen, waarbij men hoopt op een kanseliersbonus van 3 à 4 procent op het einde van de rit. Consequent verkiest men daarbij communicatie rond de premier, boven die van de partij, ook al levert dat soms wat spanningen op tussen premier en voorzitter. Alleen, in tussentijd zit de partij wel in zwaar weer: lastige peilingen leverden een moeilijk partijbureau op maandag. Oud-voorzitter Karel De Gucht (Open Vld) dook plots op, met een donderpreek, aan het adres van Egbert Lachaert. Die stond er alleen voor, en kon maar moeilijk de kritiek counteren: De Croo zat in Duitsland, en ook vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) was er niet. “Zo kan het echt niet verder, we gaan recht naar de afgrond”, fluistert men in de wandelgangen. Maar andere kopstukken sussen: “De Gucht verdween na 20 minuten alweer, zo is het makkelijk praten, zonder met oplossingen te komen. Hard werken als één team, is de enige oplossing.”

In het nieuws: De premier charmeert op tour in Berlijn de Duitse bedrijfsleiders.

De details: In eigen land staan zijn partij en de voorzitter onder druk, door slechte peilingen en kregelige oud-voorzitters.

“We staan nu op 9,3 procent. Je kan dan je kop in het zand steken en wachten op de volgende peiling van 8,5 procent. En daarna zal het 8,3 procent zijn, en zo verder. Wanneer gaan jullie beseffen dat je moet veranderen, en er iets aan doen?” Het was een donderende tussenkomst van oud-voorzitter Karel De Gucht, in zijn gekende cassante stijl, op het partijbureau van Open Vld in de Melsensstraat, het partijhoofdkwartier. Daarbij maakte De Gucht het nooit persoonlijk, maar ging hij wel door over “een gebrek aan talent” bij de huidige generatie liberalen.
De Gucht verwoordde tegelijk een gevoel van onbehagen dat wel dieper zit, bij elke partij die onder de tien procent peilt tegenwoordig: hoe moet het nu verder? Een stilte viel, er werd heen en weer geschuifeld. “Dat De Gucht twintig minuten na zijn eigen tussenkomst zelf vertrok, zegt wel wat over zijn eigen betrokkenheid bij het debat. Hij is niet eens gebleven om Egbert zijn repliek te horen, hij lijkt vooral bekommerd om de plek van Jean-Jacques, straks op de lijst”, zo duidt een andere aanwezige, over de oud-voorzitter.
“Er werd daar door vele aanwezigen een kritische analyse gemaakt, waarbij het wat alle kanten opging. En omdat zowel de premier als de vicepremier er niet waren, moest Lachaert alleen de klappen opvangen“, zo duidt een Parlementslid. Het was immers een “uitgebreid bureau”, waarbij ook alle Kamerleden en Vlaamse Parlementsleden mochten aanschuiven. “Dat dit niet fluitend verliep, is wel logisch zeker? Niemand is gelukkig als de partij op 9 procent peilt.”
Maar één zaak kwam wel duidelijk aan de oppervlakte, tussen alle analyses door: het schuurt toch wat tussen voorzitter en premier, en in de casting van de rollen die beiden nu eenmaal moeten spelen. Want Lachaert verwees opvallend naar “de communicatiecel van de premier” op een aantal vragen over hoe zaken aangepakt zijn.
Voor een aantal aanwezige blauwe waarnemers bevestigde het wat al langer gefluisterd wordt: ruis op de lijn tussen de Zestien en de Melsensstraat. Beide kampen ontkennen dat overigens wel in alle toonaarden: “Er is heel veel overleg, en de koers is duidelijk”, is op het partijhoofdkwartier te horen. “Natuurlijk hebben wij een andere rol, die van behoeder van de coalitie, naast partijman. Maar daar is naar ons aanvoelen net wel veel begrip rond, bij de partij“, is dan weer op de Zestien op te tekenen.

The Big Picture: Open Vld wil heel graag de boksmatch tussen de premier en Bart De Wever: het ‘can do’-verhaal, versus het pessimisme.

Over de te volgen strategie is heel de partijtop, ook de uitgesproken critici van Lachaert, het eigenlijk wel eens: de eerste minister moet maximaal uitgespeeld worden. Dat was ook op het partijcongres van Open Vld in ’t Kuipke in Gent al duidelijk: daar hield De Croo een bevlogen speech, waarbij hij zich manifest afzette tegen het negativisme van De Wever en de ‘separatisten’.
“Het is dat wat we nodig hebben, dat is de enige weg”, zo is aan de top te horen. Daar rekent men op “een kanseliersbonus die ons op het eind tot 3 tot 4 procent omhoog gaat duwen“, eens De Croo “echt in die boksmatch komt met De Wever.”
Maar dat houdt in dat de partij dus ook opzij moet in de communicatie. “We moeten daar consequent in zijn, ook al is dat soms slikken.” En zo kwam het dat over het congres zelf inhoudelijk nog weinig gecommuniceerd is, en men besliste vanuit de partij om zich in te houden op sociaal-economische thema’s en voluit voor de premier te gaan.
“Natuurlijk moet je die boksmatch hebben, het was voor het eerst dat De Croo daar echt in doorging. Maar als je niet meer vanuit je eigen partij tegelijk durft communiceren, dan ben je toch dood?”, klinkt het giftig bij een Parlementslid, die “alle vertrouwen in Lachaert heeft verloren“. “Die zit daar als een lame duck, en weet het zelf niet meer”.
Tegelijk is er elders mildheid voor Lachaert, bij een kopstuk. Daar klinkt ook wel wat kritiek op de premier, omdat die wel erg veel afwezig blijft bij interne oefeningen om de partij te sussen. “Het is gewoon lastig: de premier heeft zijn momenten in de spotlights, zeker in het buitenland, terwijl Lachaert intern alle frustratie moet opvangen, en de troepen sussen. Natuurlijk heeft Alexander een heel drukke agenda, maar de achterban, de partij, die moeten hem ook af en toe horen en voelen. De opoffering moet van iedereen komen.”

De essentie: In Berlijn kregen we tegelijk al een voorproefje van de kiescampagne die De Croo straks bouwt.

In Berlijn de kanselier in de schaduw zetten, met de eigen speech: De Croo deed het maandag toch maar eventjes. Dat hij daarbij een blik opentrok dat wel erg donkerblauw was, kon op een zevenhondertal kilometer van Brussel blijkbaar minder deren voor de coalitiepartners in Vivaldi: “volmondig ‘ja’ voor kernenergie” en “minder regeltjes voor de industrie”, het ging erin als zoete koek voor de Wirtschaftsrat, de tegenhanger van het VBO of Voka in Duitsland. De socialist Olaf Scholz zat meteen wat defensiever, zo konden De Standaard en De Tijd, die aanwezig waren, optekenen.
De premier presenteerde zich daarbij als de perfecte visionair, een leider die durft vooruit kijken. Hij pleitte daarbij voor een “European Industrial Deal”, naar analogie met een “European Green Deal“, waarbij de EU een echt industriebeleid moet ontwikkelen. “We moeten met een geloofwaardig plan komen over twintig jaar“, zo stelde hij. Met daarbij ook een waarschuwing: “Het echte drama voor iedereen die inzit met de strijd tegen de klimaatverandering is dat de industriële productie zou verschuiven van Europa naar Azië, Afrika of zelfs naar Amerika.”
En ook over energie sprak hij dus klare taal, uitgerekend in het land waar een paars-groene coalitie onder impuls van de ecologisten de laatste kerncentrales vorig jaar stillegde. “We moeten erkennen dat kernenergie deel uitmaakt van de energiedeal van de toekomst in Europa. Zeker als de kernenergie veiliger en minder vervuilend is dan vroeger, moet ze haar comeback maken als betrouwbare en koolstofarme basis voor onze energievoorziening.” De Duitse handen gingen netjes op elkaar.
Heel de positionering van de premier, visionair en optimistisch, is meteen de voorbode van een imago dat De Croo wil gaan uitspelen in de kiesstrijd: tegenover het doom-and-gloom-denken van N-VA en Vlaams Belang wil hij net hoop geven, en concrete oplossingen. “We hebben opnieuw gemerkt, ook in Duitsland, dat er enthousiasme is voor een “can do”-verhaal: zaken aanpakken, crisissen grijpen als kansen”, zo klinkt het op de Zestien.
Morgen komt de premier overigens met een nieuwe “country branding strategie”: op een persconferentie wil hij uitleggen hoe België meer moet zijn dan de klassieke “bier, frieten en chocolade”, voor buitenlandse investeerders. Daarbij moet het gaan over de sterke Belgische reputatie in sectoren als de pharma, de biotechnologie en de chemie, en wetenschappelijke instituten als imec.
Morgen op de persvoorstelling schuiven ook drie grote namen aan die passen in dat optimistische verhaal, op de voorstelling: Ilham Kadri, de CEO Solvay, Federica Mogherini, rector van het Europacollege en Brandon Wen, Creatief director (Mode), van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen.
Ook daar zit overigens toch een knipoog naar het verleden in van een vorige Vlaamse liberaal: in de paarse periode pakte ook Guy Verhofstadt (Open Vld) uit met een ‘Invest in Belgium’-tour, die hem onder andere naar de VS bracht, om zo een positief beeld van hemzelf en zijn regering te zetten in eigen land. Pour la petite histoire: als premier kreeg Verhofstadt het overigens ook aan de stok met zijn partijleider destijds, waarbij ruis op de lijn kwam. Dat was toen… Karel De Gucht.

Tegelijk genoteerd: Bart Tommelein (Open Vd) smeedt een nieuwe brede stadslijst, weg van zijn eigen partij, in Oostende.

Oostendenaars staan bekend voor hun weerbarstige karakter, maar kijk: in de Koningin der Badsteden is burgemeester Tommelein er wel in geslaagd om een brede stadslijst bijeen te krijgen. Zijn eigen partij, Groen en cd&v gaan op in een breder geheel. Dat meldt De Tijd, al hing het nieuws wel al een tijdje in de lucht. Dit weekend kondigt Tommelein de nieuwe naam van het geheel aan.
De drie partijen vormen samen met N-VA het huidige stadsbestuur, waar men voor het eerst sinds mensenheugenis de socialisten in oppositie duwde. Door nu samen een stadslijst te vormen, neemt Tommelein een flinke optie op een verlengd verblijf in het stadhuis: het is de grootste lijst die de burgemeester automatisch levert, in de nieuwe regels voor gemeenteraadsverkiezingen.
Toch blijft het opvallend: in 2020 was Tommelein nog kandidaat om Open Vld te gaan leiden, waarbij hij uiteindelijk de strijd verloor van Lachaert, die een veel donkerblauwer profiel had aangenomen bij die interne kiesstrijd. Tommelein pleitte recenter nog voor een herverkaveling in het landschap, waarbij wegkwijnende centrumpartijen beter zouden gaan samenwerken en een nieuw, stevig project gaan bouwen.
Dat brengt hij nu in praktijk in zijn eigen Oostende. Eerder koos nog een sterke figuur van de Vlaamse liberalen, de Gentse burgemeester Mathias De Clercq, voor een soortgelijk verhaal: ook hij maakt een centrumlijst voor zijn stad, in Gent, maar dan wel met de socialisten. Zo dreigt het merk Open Vld alvast lokaal flink te verwateren: Tommelein en De Clercq zijn heus niet de enigen.

Bpost blijft in het nieuws: schreef McKinsey initieel de nieuwe pakjeswet, op maat van het overheidsbedrijf? Documenten wijzen daarop.

Opnieuw onthullingen over bedenkelijke communicatielijnen tussen Bpost en de Belgische staat, in de krant Het Laatste Nieuws, met consultantbureau McKinsey weer in de hoofdrol. Deze keer draait het niet om het veelbesproken krantencontract, maar over de nieuwe postwet waarmee minister Petra De Sutter (Groen) de pakjessector wil reguleren.
Vooral een powerpoint-presentatie van McKinsey aan Bpost, die gedateerd is op 4 februari 2022, roept vragen op. In die impactstudie staan voorstellen die later vrijwel letterlijk in de nieuwe “pakjeswet” opduiken.
Zo staat het bekendste initiële voorstel van De Sutter, 80 procent van het personeel bij een pakjesbedrijf moet in loondienst zijn, al letterlijk in de McKinsey-presentatie. Een 80/20-regel is in het voordeel van Bpost, omdat de andere pakjesbedrijven met veel minder vast personeel werken.
De timing roept vragen op. Want het overleg met sectorfederatie Febetra vond pas op 24 februari plaats en de publieksbevraging op 11 maart. En toch staan letterlijke passages van het wetsontwerp al een maand eerder in de McKinsey-presentatie.
De politieke vraag duikt zo op: wie schreef dan de nieuwe pakjeswet, De Sutter of McKinsey? “Het lijkt erop dat McKinsey en Bpost voorkennis hadden over het wetsontwerp van De Sutter. Aangezien het wetsontwerp in de kaart speelt van Bpost, kan dit er zelfs op wijzen dat de hele wet uit de koker van Bpost en McKinsey komt”, zegt N-VA Kamerlid Michael Freilich, die de interne documenten kon inkijken.
De Sutter reageerde zelf al bij Het Laatste Nieuws dat ze niet op de hoogte was van die interne impactstudie voor Bpost. “Als één iemand de pen vasthield, ben ik het zelf wel“, zegt ze. Maar pakjesbedrijven die met Bpost concurreren zijn daar niet van overtuigd.
In kringen rond De Sutter geeft men nog mee dat die pakjeswet ondertussen wel bijzonder veel stappen heeft doorlopen, én dat ook de Vlaamse regering met N-VA erin, ook akkoord is gegaan met de ontwerpen. “Het zou toch wel straf zijn als dat nu weer allemaal door McKinsey of iemand bij Bpost zou gedaan zijn, alsof die greep hebben op heel dat proces? Men moet stoppen dat soort onzin te vertellen.”

Om te volgen: De gouverneur van de Nationale Bank, Pierre Wunsch, stookt de discussie over de spaarrente weer op. Maar Vivaldi is verdeeld.

De Nationale Bank en haar gouverneur Pierre Wunsch mengen zich in de discussie over een hogere spaarrente. Experten wijzen er al maanden op dat de spaarrente veel trager stijgt dan de rentes op kredieten, en dat terwijl de banken almaar hogere rentes krijgen als ze zelf hun geld parkeren bij de Nationale Bank. Dat maakt de banken slapend rijk, zo beweren de critici.
De Franstalige liberaal Wunsch lijkt daarop in te pikken: hij herhaalt zijn eerdere oproep dat de rente op een spaarboekje beter moet aansluiten bij de marktrente. Dat kan gelezen worden als een aanmaning richting grootbanken om hun spaarrentes toch wat op te trekken.
De Belgen maken overigens op dit moment nauwelijks de overstap naar nichebanken die meer rente bieden, zo blijkt uit cijfers die vanmorgen in De Tijd en Le Soir staan.
Op regeringsniveau is het thema ook de inzet voor een meer ideologische discussie: moet men ingrijpen in de “vrije markt” en onder meer een verplichte minimumrente gaan opleggen of niet?
- Vicepremier Petra De Sutter (Groen) is van plan een voorstel van Kamerlid Dieter Van Besien (Groen) op de regeringstafel te leggen. En ook Vooruit duwt in die richting, om de banken te gaan verplichten hun rente op de spaarboekjes te verhogen.
- En ook Pierre-Yves Dermagne (PS) duwt vandaag in Le Soir op het thema: “Het is niet normaal dat men de rente op hypothecaire kredieten fors verhoogt, maar niet die voor sparen.” Daarbij wijst hij op het feit dat die hypotheekleningen al rond de 4 procent zitten vandaag.
- Zo lijken de Vlaamse liberalen, met premier De Croo op kop, de enigen die echt zo’n ingrijpen in de markt niet willen. Daarbij wijzen ze naar het Bpost-dossier “en wat gebeurt als de overheid zich te veel gaat moeien”. Eerder sprak staatssecretaris voor Consumentenbescherming Alexia Bertrand (Open Vld) van een “ultiem middel” om die verplichte minimumrente op te gaan leggen.
- Maar de liberalen zijn verdeeld. Want ook de MR heeft wel oren naar zo’n minimumtarief: meteen misschien wel de reden waarom Wunsch zich luidop uitspreekt.
Overigens was er gisteren de jaarvergadering van Ackermans & van Haaren, de holding waar de familie Bertrand grote eigenaar is, en Alexia Bertrand tot vorig jaar bestuurder. Die holding bezit twee banken: Delen Private Bank en Bank Van Breda. Een nuchtere aandeelhouder wilde daar weten wat de impact zou zijn, als er een verplichte spaarrente komt. CEO Piet Dejonghe had het over “een delicaat evenwicht tussen deposito’s en leningen”, voor elke bank. “Het is gevaarlijk de banken te verplichten de rente te verhogen.”

Gênant: Vandaag overleg over de pensioenen van de verschillende Parlementen, maar tegelijk lastig: gastheer Rachid Madrane (PS) van het Brussels Parlement blijkt ruim 17.000 euro meer dan de premier te verdienen. Dat is tegen de afspraken.

De zeven voorzitters van de Belgische Parlementen (onder meer Kamer, Senaat, Vlaams, Waals en Brussels Parlement) zitten vandaag bijeen over de pensioenen. Want na een schandaal rond de pensioenen van de topambtenaren en oud-voorzitters van de Kamer bleek dat een pak Kamerleden ook een pensioenbonus van 20 procent bovenop het pensioen kunnen krijgen. Dat willen de zeven vandaag afschaffen.
Maar lastig: net wanneer het gaat over de riante beloningen van politici, blijkt dat de voorzitter van het Brussels Parlement, Rachid Madrane, de premier toch stevig overklast qua wedde, zo bevestigt het Brussels Parlement.
Dat zit zo: alle voorzitters van Parlementen, zoals de Kamervoorzitter, Eliane Tillieux (PS) mogen in principe net één euro meer verdienen dan de premier. Federaal werd ondertussen besloten om die lonen wat neerwaarts bij te schaven. Tillieux verlaagde haar onkostenvergoeding met 20 procent en Alexander De Croo besliste om het met zijn ministers met 8 procent minder loon te doen. Maar in het Brussels Parlement werd niet tot een gelijkaardig akkoord gekomen.
Sterker nog, door de automatische loonindexering gingen de lonen daar net omhoog. Zo deed Madrane in 2022 al haasje-over met Tillieux. Met een brutoloon van 243.275 euro overklast hij Tillieux’ jaarinkomen van 226.452 met bijna 17.000 euro. Dat betekent meteen dus een situatie die dringend ook moet worden uitgeklaard.

Genoteerd: Het Belang Van Limburg zet met een peiling de krachtsverhoudingen op scherp. Opvallend daarbij: Wouter Beke (cd&v) is helemaal terug.

Het Belang van Limburg peilde specifiek in hun provincie, met een peiling die toch wel met een korrel zout te nemen is, 3,9 procent foutenmarge, bij een bevraging van 628 Limburgers, begin deze maand.
De cijfers liggen in lijn met de nationale peiling, én de Limburgse scores in 2019.
- Vlaams Belang staat met 25,7 procent op heel stevige winst.
- N-VA daalt en haalt 18,8 procent, maar in 2019 zaten zij ook lager dan nationaal in Limburg.
- Vooruit, zit op 14,8 procent, wat dan weer wat minder is dan nationaal, ook al scoren ze hier gemiddeld beter, in 2019 zaten ze op 13,8 procent.
- Cd&v heeft een rampcijfer: 12,7 procent, terwijl ze hier in 2019 nog 18,7 procent haalden.
- PVDA verdubbelt en haalt 12,4 procent.
- Open Vld zit op de roetsjbaan en haalt nog 7,9 procent in Limburg.
- Groen zit tegen de kiesdrempel met 6,5 procent.
Misschien net iets interessanter, met de lijstvorming die eraan komt, zijn de populariteitslijstjes. Daar peilt men anders dan andere peilingen, met de vraag, “heeft u vertrouwen in volgende politici?”. Dat levert toch opvallende resultaten op.
Zuhal Demir (N-VA) is met vlag en wimpel de populairste, met 48 procent. Maar opvallend: Wouter Beke (cd&v), die ontslag nam als Vlaams minister, staat zowaar tweede in die peiling, en is veruit de populairste cd&v’er, al is Jo Brouns (cd&v) als nieuwkomer wel meteen goed voor een vierde plek en 33 procent. Ertussen staat nog Vlaams minister Lydia Peeters, die in Brussel weinig indruk maakt, maar in Limburg duidelijk wél scoort: zij haalt 34 procent.
Opvallend is dat Vooruit met Meryame Kitir is weggezakt naar een vijfde plek en 27 procent. Dat is evenveel als oude rot Patrick Dewael (Open Vld). En hoewel Vlaams Belang zo populair blijkt in Limburg, is de persoonlijke score van Chris Janssens met 15 procent echt niet zo hoog.
Zeker voor cd&v komt er zo toch een dilemma aan: kan de partij het maken om Beke niet uit te spelen? Het alternatief, Kamerlid Nawal Farih uit Genk, haalt amper 10 procent.