Interessant vandaag in de Kamer: toelichting bij het nieuwste, kritische rapport van het Rekenhof. Daarin zit, begraven op pagina 15 in het rapport, toch een heel interessante politieke kwestie. Hoe is de begroting nu eigenlijk ‘gered’, wie hoest wat op? Want dat werd verkocht als een inspanning in drie gelijke stukken.

• Het Rekenhof schetst het ook zo: “Het regeerakkoord bepaalde dat de begrotingsinspanning zou worden gespreid volgens deze verdeelsleutel: een derde uitgaven, een derde ontvangsten en een derde diversen.” Maar hun conclusie is wel interessant: “Het Rekenhof merkt op dat de algemene toelichting, net zoals voor de begroting 2021, geen informatie verschaft over die verdeling. Uit de tabel met de besparingsmaatregelen blijkt bovendien dat het merendeel van de maatregelen betrekking heeft op de ontvangsten.“ Met andere woorden, het zijn vooral de ‘nieuwe ontvangsten’, of extra belastingen, die de boel stutten, volgens het invloedrijke orgaan.
• Wie verder de begroting politiek bekijkt, merkt op dat zowat elke partij veel binnenhaalde, maar dat voor twee CD&V-dossiers er toch wat begrotingsvragen zijn:
  • Annelies verlinden (CD&V) worstelt nu al weken met de vakbonden van de politie. Bij de begrotingsbespreking sleepte men voor haar departement immers geen extra geld uit de brand. Na een overleg gisteren gaan de bonden alvast deze week geen actie meer voeren, maar helemaal opgelost is de zaak allerminst.
  • En ook Sammy Mahdi (CD&V) kijkt aan tegen een potentiele crisis: al dagen slapen mensen op straat aan het Klein Kasteeltje. Omdat de diensten van Fedasil overvol zitten, kan hij niet genoeg aanvragers van asiel een plaats aanbieden. Het Rekenhof is daarover ook kritisch: “De middelen in de algemene uitgavenbegroting voor Fedasil zijn dus in de begroting van het agentschap nog niet volledig becijferd. Hierdoor kan het Rekenhof niet nagaan of de middelen uit de algemene interdepartementale provisie zullen volstaan om een mogelijke stijging van de volume-effecten te ondervangen.” Bij Mahdi merkt men op dat men geen bijkomende begrotingsvraag heeft gesteld.
• Vraag is voor beiden of de regering tegemoet kan en moet komen, en hoeveel dit extra zal wegen op de begroting. Al speelt voor Mahdi zijn dossier vooral mee dat hij kampt met felle lokale tegenstand, om extra plaatsten te creëren. Onder meer in Bassagne wil hij een nieuwe opvang openen, maar botst hij op een lokale cdH-burgemeester die weigert.
• Dat dossier dreigt ondertussen wel tot spanning in de coalitie te leiden: onder meer Groen drong er al op aan om de asielzoekers dan maar in hotels op te vangen. Maar dat ligt hypergevoelig: Mahdi wil geen aanzuigeffect creëren voor andere sans-papiers in Europa. En het zal tegelijk gevoelig meer kosten.
• Verder treedt er een bepaalde gewenningsfactor op bij rapporten van het Rekenhof: alweer volgt dezelfde kritiek op de Vivaldi-aanpak, alweer zijn de opmerkingen van die orde dat het toch maar met haken en ogen aan elkaar hangt.
• De essentiële vraag daarbij: kunnen voor 2022 de doelstellingen, met name de 4,9 procent tekort op de begroting, wel gehaald worden? Dat blijft nog een gigantisch gat, van meer dan 25 miljard euro. Maar zelfs daarvan zegt het Rekenhof nu al met zoveel woorden dat dat eigenlijk utopisch is.
• Want er zijn de “events, my dear boy”: de nieuwe, vierde coronapiek zorgt voor tegenvallende inkomsten en een meerkost. Vervelend daarbij: een gekibbel tussen de entiteiten over wie de kosten van de boosterprik, toch een paar honderd miljoen euro’s nu zal betalen. Maar breder: die vierde golf dempt de economische verwachtingen.
• En daarnaast: de inflatie die zoals hierboven uitvoerig beschreven de bedrijven zeker zo’n 7,5 miljard euro zal kosten, wat zich in het concurrentievermogen zal laten voelen.
• Meer in detail: de eeuwige vraag of inkomsten niet worden overschat, en uitgaven onderschat. Zoals de ingrepen op de arbeidsmarkt, die Vivaldi inschat aan een meeropbrengst van 280 miljoen. 45 miljoen te veel volgens het Rekenhof. En een paradepaardje van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld), de meeropbrengsten uit verkeersboetes: die had 100 miljoen moeten opleveren, maar er is maar 40 miljoen in het laadje gekomen.
• Een evergreen in elke bespreking van de begroting: de strijd tegen de fiscale en sociale fraude. Liefst 1 miljard voorzien voor heel de legislatuur. Maar ondertussen is er wel nog steeds geen actieplan: vicepremier Pierre-Yves Dermagne (PS) belooft het tegen eind dit jaar.
• De oppositie bekijkt het alvast kritisch. “Het Rekenhof blijft erg kritisch voor enorme hoog ingeschatte inkomsten van de strijd tegen fiscale en sociale fraude. Terecht. We zullen in 2024 zien welke kleuter van de ‘kleutertuin’,  (herinner u De Croo bij de regeerverklaring), in het hoekje moet staan”, zo becommentarieert Theo Francken (N-VA).
• Bij de regeerverklaring in oktober 2020 en de daaropvolgende financiële besprekingen botsten Francken en premier Alexander De Croo (Open Vld) heftig, waarbij die laatste aan de eerste vroeg “of we toch niet in een kleutertuin zitten”, nadat die de foutieve uitleg bij een begrotingstabel had aangeklaagd.
• Vermoedelijk stemt de coalitie tegen medio december dan definitief de begroting.