Nederlandse VVD zet zichzelf buitenspel voor regeringsvorming

De liberale partij VVD is een van de verliezers van de Nederlandse verkiezingen. Lijsttrekker Dilan Yesilgöz geeft nu aan dat ze dit als een signaal ziet dat haar partij niet mee moet regeren. De regeringsvorming in Nederland belooft een lastige puzzel te worden.

Het nieuws: De Nederlandse liberale VVD stapt niet in een regering, maar wil wel gedoogsteun geven.

De VVD van de nieuwe lijsttrekker Dilan Yesilgöz kon na 13 jaar beleid voeren met premier Mark Rutte niet meer overtuigen. De partij verloor 10 zetels, van 34 naar 24.
Ondanks dat de VVD de derde grootste partij werd, is het volgens Yesilgöz duidelijk: “De grote winnaars zijn de PVV en NSC. Ons past na dertien jaar een andere rol. De kiezer heeft ook gezegd: VVD, sla een rondje over”.
- De uiterst rechtse PVV van Geert Wilders won de verkiezingen overtuigend en haalde 37 zetels binnen, een winst van 20 zetels.
- Het NSC, de centrumrechtse partij van Pieter Omtzigt, haalde als nieuwkomer 20 zetels.
Een meerderheidscoalitie lag voor de hand, met daarin PVV, NSC, VDD en de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas.
Die komt er nu niet. Yesilgöz zegt wel nog gedoogsteun te willen geven vanuit de oppositie: “Wij gaan wel een centrumrechts kabinet mogelijk maken. Constructieve voorstellen zullen we steunen, het is dus een vorm van gedogen.”

De reacties: Verbijstering en onbegrip.

Volgens Wilders maakt het besluit van de VVD de regeringsvorming “niet makkelijker”. “De formatie kan nu misschien wel maanden gaan duren. Mevrouw Yesilgöz heeft het voor haar kiezers niet makkelijker gemaakt.”
Van der Plas reageerde not amused op het nieuws: “Ik ben nog steeds een beetje verbijsterd. Dat je dat zo eventjes besluit voordat er met iedereen is gesproken vind ik een beetje voorbarig.”
Ook Henri Bontenbal van het gedecimeerde CDA merkte op dat de regeringsvorming er niet makkelijker op wordt.

Een minderheidskabinet in de maak?

Anders gesteld: Een centrumrechtse meerderheidscoalitie zit er niet meer in.

Wilders’ partij is nu aan zet. Onder leiding van Kamervoorzitter Vera Bergkamp is er een verkenner aangeduid, PVV-senator Gom van Strien. Hij moet nu bekijken welke coalities er mogelijk zijn.
De tweede grootste partij, het linkse kartel GroenLinks/PvdA, sloot al uit met de PVV samen te willen werken.
Omtzigt en van der Plas gaven beiden aan te willen praten met Wilders over een regering.
Als de VVD effectief niet gaat meeregeren, dan lijkt een minderheidskabinet met PVV, NSC en BBB, aangevuld met gedoogsteun van de VVD, de voor de hand liggende optie.
PVV, NSC en BBB halen samen 64 zetels, niet genoeg voor een meerderheid van 75.
Eerder opperde Omtzigt al dat hij voorstander was van een minderheidskabinet met vakministers die telkens een meerderheid proberen te zoeken voor plannen binnen hun domein.

De analyse: Zorgt de BBB voor een uitweg?

“Een minderheidskabinet is een beetje te vergelijken met Rutte I, dat bestond uit de VVD en het CDA en werd gedoogd door de PVV”, zegt politiek verslaggever Albert Bos van de NOS.
“De PVV zal gaan kijken naar NSC en de BBB. Die laatste niet alleen vanwege de zetels in de Tweede Kamer maar vooral de zestien in de Eerste Kamer, dat maakt het voor een rechts kabinet makkelijk om plannen ook via de Eerste Kamer er door te krijgen”, is zijn analyse.
De BBB haalde bij de verkiezingen in 2022 17 van de 75 zetels in de Eerste Kamer.
Ondanks de terugval van de partij bij deze verkiezingen, kan de BBB nu dus voor een uitweg zorgen.