De regering De Croo wendt de blik naar het Oosten. Na een lange periode zonder deftige federale ploeg, is het tijd om opnieuw een buitenlandbeleid uit te tekenen, en als België naar buiten te treden. Daarbij legt de ploeg nieuwe, opvallende accenten: minstens één keer per jaar wil premier Alexander De Croo (Open Vld) naar China, om de banden met de nieuwe grootmacht aan te halen, maar ook om met de Chinezen in dialoog te gaan over de moeilijke onderwerpen. Voor de Verenigde Staten, die andere reus, is de boodschap ook duidelijk: ‘We moeten naar de westkust, het hart van de technologie’.

In het nieuws: Een nieuwe volwaardige regering, die kan opnieuw naar het buitenland kijken.

De details: Sinds december 2018, met demissionaire kabinetten en een minderheidsconstructie, was er geen ruimte voor echt buitenlandbeleid.

• Sinds de val van de regering Michel, over een internationale kwestie nota bene (het Marrakesh-pact rond migratie), is er geen echte buitenlandpolitiek geweest, die naam waardig. Dat kon ook moeilijk: een regering in lopende zaken moet zich terughoudend opstellen, kan geen eigen, ‘nieuw beleid’ ontwikkelen.
• Bovendien kwam met de uitbraak van de coronacrisis de focus helemaal op het binnenland te liggen, plus één cruciale component: de Europese politieke dimensie. Die werd plots hyperbelangrijk.
• De echte relanceplannen om de gigantische economische crisis te bezweren, zijn immers daar door de Europese Commissie en de interventie van staatsleiders als Angela Merkel en Emmanuel Macron, uitgetekend. De bedragen die er circuleren, en de firepower waarmee de Commissie werkt, doen elk Belgisch relanceplan in het niets verdwijnen. Maar net omdat België zo’n ‘open’ economie is, zijn ze zo belangrijk: als Europa opnieuw economische groei kent, volgt België vanzelf.
• Zonder regering, maar mét een voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel (MR), was het die laatste die een beetje de honneurs waarnam, zeker omdat partijgenote Sophie Wilmès (MR) als premier haar partijgenoot geen strobreed in de weg legde. Het gevolg was telkens een zeer grijze, volgzame positie binnen de EU. Tekenend bijvoorbeeld: België is op geen enkele manier betrokken bij de Hansa-groep van Noord-Europese landen, die een andere stem binnen de EU laten horen.
• Was het profiel binnen de EU grijs, dan was het daarbuiten bijna onbestaand. Zelfs een Congo-reis begin 2020 was niet van die aard om brokken te maken in Kinshasa en Lubumbashi: de vorige premier had niet de ambitie om daar een stempel op te gaan drukken. En ook met het zitje van België in de Veiligheidsraad van de VN, toch het resultaat van een enorme diplomatieke inspanning, werd tot nu toe weinig gedaan.
• Daar wil de nieuwe Vivaldi-coalitie nu wel verandering in gaan brengen. Het is duidelijk dat premier Alexander De Croo (Open Vld), die als minister van Ontwikkelingssamenwerking de afgelopen jaren erg actief was, een eigen stempel wil gaan drukken.
• Uiteraard blijft Europa daarbij het belangrijkst van al: als voormalig minister van Financiën maakte De Croo de voorbije maanden de EU-aanpak van de crisis van binnenuit mee. Het is nog afwachten waar de maidentrip van de nieuwe premier straks naartoe gaat: logischerwijze trekt De Croo toch eerst naar Berlijn of Parijs, voor een gesprek met een van de twee zwaargewichten van Europa.
• Al geldt de vraag of dat echt nodig is: de EU-vergaderingen zijn zodanig intensief, dat kennismaking snel gaat. Donderdag al, vlak na z’n beleidsverklaring, maakte De Croo op de Europese top z’n intrede bij z’n collega’s, de presidenten, premiers en kanseliers van de EU.
• Daarbij kwam Angela Merkel overigens op voorhand zelf spontaan ‘hallo’ zeggen tegen de Belgische premier. ‘Ik hoorde van mijn man dat je een boek geschreven hebt over feminisme. Interessant: is het in het Engels verkrijgbaar, ik zou het graag lezen?’, zo sprak ze De Croo aan, refererend naar ‘De Eeuw van de Vrouw’.
• Overigens is de EU-politiek van deze Vivaldi-regering uitgesproken pro-Europees. Ook dat is wel wat een stijlbreuk met de vorige regering, waar de N-VA er toch een meer eurokritische houding op nahield, en met onder meer toenmalige minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) ook de ‘harde’ lijn bewandelde. Net als Duitsland destijds, wilde de N-VA niet weten van zogenaamde ‘eurobonds’, gemeenschappelijk Europees schuldpapier. Maar Duitsland keerde de kar, en ook De Croo, als minister van Financiën, omarmde helemaal die eurobonds.

Interessant om te noteren: Hoe staan we dan nu ten opzichte van China en de VS, de twee grootmachten?

• Eén ding is duidelijk: na twee jaar van leemte, wil deze regering wel opnieuw een plaatsje claimen voor België op het internationale toneel. Daarbij zijn de internationale verhoudingen enorm veranderd de afgelopen twee jaar: terwijl de VS onder Donald Trump weggleed richting isolationisme en compleet irrationeel buitenlands beleid, profiteerde China maximaal van de pandemie waar ze zelf wel mee aan de basis van ligt.
• De Chinese economie kromp 6,8 procent in het eerste kwartaal van dit jaar, maar daarna in het tweede kwartaal veerde de economie al opnieuw recht, met 3,2 procent groei. Dat zijn cijfers waar de rest van de wereld, zowel Europa als de VS, alleen maar van kunnen dromen. China lijkt zo op weg onstuitbaar naar de nummer 1-positie in de wereld door te stoten.
• Tegelijk positioneren de Chinezen zich steeds meer als grootmacht: de eindeloze investeringen in infrastructuur over heel de wereld zetten een stempel. Zelfs de Antwerpse haven kent ondertussen het ‘Belt & Road’-programma van de Chinezen door en door.
• Tegelijk dient een enorme kanttekening gemaakt: ‘dankzij’ de technologische ontwikkeling is de Chinese dictatuur vandaag in staat repressiever en daadkrachtiger op te treden tegen elke vorm van dissidentie. Het lot van de Oeigoeren, een moslimminderheid in het land, is ondertussen wraakroepend, met hele delen van die bevolking in kampen die de hel op aarde dicht benaderen.
• Kortom, reden genoeg om China niet langer links te laten liggen, maar een heuse Peking-politiek te ontwikkelen. Dat wil premier De Croo ook doen: het is een vast voornemen om één keer per jaar een China-reis te doen, en zo de banden aan te halen, economisch, maar ook in dialoog te gaan met het Chinese leiderschap, zo is te horen in kringen rond de eerste minister. Daarbij zullen de mensenrechten uiteraard ook een thema zijn. Maar evengoed de technologische ontwikkeling van China, waar het razendsnel gaat.
• Dat venster op de wereld wil de premier overigens ook openen richting de VS. Want ‘niet alleen de East Coast is daar van belang, zeker ook de West Coast‘, zo klinkt het op de Zestien. Daar, aan de westkust, bevindt zich immers Silicon Valley, het hart van de digitale revolutie.
• Daar komen voor De Croo veel zaken samen: als minister van Digitale Agenda in de vorige regering is heel die numerieke omslag uiteraard zijn stokpaardje. Maar de eerste minister kent de VS als z’n broekzak: hij studeerde twee jaar aan Northwestern University in Illinois, waar hij een MBA haalde aan Kellogg, de bekende businessschool.
• Maar het signaal is ook dat de VS meer is dan enkel Washington DC. Daar huist, tot nader order, Donald Trump, waar maar weinig Europese staatsleiders nog mee op de foto willen. Alleen, naast die politiek zijn er dus de mastodonten als Facebook, Google en Amazon, waar een Belgische premier ook rechtstreeks mee in dialoog kan gaan: De Croo wil zeker dus ook die West Coast aandoen, als hij naar de VS gaat.

In de marge: Buitenlandse Zaken zet zich schrap voor weer vijf jaar MR.

• Met de komst van de voormalige premier, Sophie Wilmès, komt na Didier Reynders (MR) en Philippe Goffin (MR) alweer een Franstalige liberaal als grote baas van de Belgische diplomatie naar boven. Van 2011 tot 2024 zal het departement dus onafgebroken in handen geweest zijn van de MR.
• Voor diplomaten van een blauwe signatuur is dat uiteraard fantastisch nieuws: de dominantie blijft duren. Voor de rest is het minder aangenaam. Zeker in CD&V-kringen neemt de frustratie daarover toe. Niet toevallig werden de christendemocraten wat gesust in 2019, doordat toenmalig vicepremier Koen Geens (CD&V) in lopende zaken plots belast werd voor ‘Europa’, dat uit Buitenlandse Zaken werd gehaald: de carrière van enkele christendemocraten moest intern even een boost krijgen.
• Maar nu landt het dus opnieuw bij de MR. ‘Eigenlijk wilde niemand anders het, ook CD&V niet‘, zo is de droge vaststelling bij een van de onderhandelaars.
• Een benoeming die nu wel in het oog gehouden wordt: de nieuwe baas van de FOD. Immers, Peter Moors werd daarvoor, vanuit het kabinet van vicepremier De Croo, benoemd in 2019, in lopende zaken. Maar Moors wordt nu opnieuw kabinetschef, bij nu premier De Croo. Afwachten dus welke kleur de nieuwe baas van de FOD dan straks heeft.

Om te onthouden voor De Croo: Het belangrijkste land is het binnenland.

• Het was een politieke slogan destijds van donkerblauwe politicus Ward Beysen, die in 1991 daarmee naar de kiezer trok. Maar het is een boutade die vandaag opgaat voor De Croo I.
• Immers: het is alle hens aan dek voorlopig, rond een nieuwe opstoot van coronabesmettingen in België en eigenlijk in heel Europa. Er komt dus vandaag al topoverleg om te zien hoe men het gaat aanpakken, en wat de antwoorden van de nieuwe regering zijn.
• Dat Frank Vandenbroucke (Vooruit) daarover al wat communiceerde in het weekend (‘mogelijk een verkleining van de bubbel naar drie’) mag gezien worden als een beginnersfoutje: de bedoeling is dat er eenduidig en op één moment aan communicatie gedaan wordt voortaan.
• De cijfers zijn immers echt slecht: het aantal besmettingen klimt naar meer dan 3.000 op één dag. Bovendien zijn er nu bijna 900 bedden ingenomen door coronapatiënten, toch ook een serieuze stijging. En bijna 200 liggen op intensieve zorgen: het teken dat het virus nog steeds bijzonder dodelijk kan zijn. Van saturatie in de ziekenhuizen is wel geen sprake: er is plaats voor 8.000 patiënten en 2.000 op intensieve zorgen.
• Opvallend: het is de categorie van twintigers die het meest besmet zijn op dit moment. De vrees bestaat echter dat zij meer kwetsbare, oudere groepen opnieuw gaan infecteren.
• Zeker Brussel is op dit moment een broeihaard: daar zijn er meer dan 500 besmettingen per dag. Mogelijk komen er dus maatregelen specifiek voor de hoofdstad.
• Wie gisteren overigens (alweer) een politiek nummertje opvoerde: Christoph D’Haese, de N-VA-burgemeester van Aalst, die stelde ‘geen patiënten meer uit Brussel te willen opnemen in de Aalsterse ziekenhuizen’. Hij kreeg een berg van kritiek over zich met deze niet bepaald royale opstelling. Plus, het is maar de vraag of een burgemeester/sheriff bevoegd is voor ziekenhuisopnames in zijn stad of erf.
• Gisteren was er al een eerste coronaoverleg onder leiding van de premier, met de minister-presidenten van de deelstaten, die langskwamen op de Zestien. Vandaag komen ze opnieuw samen.

De politieke essentie ondertussen: Vivaldi dreigt bij de start overschaduwd te worden door de polemiek rond de personeelspolitiek van haar voorzitters.

• Het kerkhof van de Wetstraat ligt vol met onmisbare politici. Zeker in tijden van regeringscasting, wanneer carrières gemaakt of gekraakt worden, verandert die straat in een heuse boulevard of broken dreams.
• Niet onlogisch: aan het benoemingsproces gaan nogal wat broeder-, zuster- en vadermoorden vooraf. Je ergste vijand zit immers bijna altijd in je eigen partij. Misschien verklaarde dat wel het ellenlange, gemeende applaus na de speech van Kristof Calvo (Groen) in de Kamer voor de beleidsverklaring: als er één emotie is die alle Kamerleden kunnen erkennen, is het de pijn van intern verraad. Het was dus in zekere zin ook de gedeelde smart van dergelijk droef lot: langdurige vriendschap is een pure zeldzaamheid in de politiek.
• Komt daarbij dat nogal wat voorzitters van Vivaldi blijkbaar toch wel erg veel beloftes gedaan hebben, veel meer dan dat er posten te verdelen waren. En vaak werd het bovendien op niet bepaald elegante manier gecommuniceerd.
• Alleen beginnen de naweeën van die regeringsvorming ondertussen wel de start van De Croo I te overschaduwen: het nieuws over de strubbelingen bij Groen en de interne opstand bij MR overheerst nu al dagen het politieke nieuws. Vervelend, als het eigenlijk over de nieuwe ploeg zou moeten gaan.

Om te noteren: Nathalie Muylle (CD&V) opent bij de Vlaamse christendemocraten nu nog een nieuw front.

• In een bijzonder openhartig interview vanmorgen op Radio 1 luchtte voormalig minister van Economie en Werk Nathalie Muylle (CD&V) haar hart. Muylle is een dossiervreter bij de christendemocraten, en kreeg in haar jaar regeringsdeelname lof van vriend en vijand. Ze werd door velen in de partij gepusht, om toch maar te kunnen blijven in de regering. En ook daarbuiten hoopten zwaargewichten van andere partijen verder te kunnen met de West-Vlaamse, in de regeringsploeg.
• Maar CD&V-voorzitter Joachim Coens koos er uiteindelijk voor om anderen het veld in te sturen. De manier waarop dat liep, oogt niet fraai. ‘Ik ben het podium opgegaan, en juist voor ik opging kreeg ik een sms’je van een journalist of ik de naam van Annelies (Verlinden, de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken) kon bevestigen‘, zo vertelt Muylle. ‘Ik ben dat podium opgegaan, dat waren de moeilijkste tien minuten van mijn politieke loopbaan. (…) Mensen die mij kennen zullen gehoord hebben dat mijn stem wat oversloeg.’
• ‘Joachim zat op het podium, hij heeft met mij niet op voorhand gepraat. Er was natuurlijk heel veel ontgoocheling, heel veel vragen. Heel veel mensen wilden dat ik verder deed. Maar ik heb begrip, ik begrijp dat je vernieuwing wilt, dat je regionale spreiding wilt. Dus je moet ook wel beslissing nemen, mocht ik CEO zijn van het bedrijf CD&V, dan had ik het ook gedaan’, zo stelt Muylle.
• ‘Maar ik zou misschien toch wel, menselijk, op voorhand met de betrokkenen gesproken hebben. Ik denk dat het niet zo evident is om slechtnieuwsgesprekken te doen, ik heb er in mijn loopbaan wel al gedaan. Hij heeft zich daar ook voor verontschuldigd.’
• Met de getuigenis van Muylle komt er een extra smet op het al besmeurde blazoen van Vivaldi, als het gaat over op een respectvolle, menselijke manier omgaan met het eigen politiek personeel. Groen en de MR schoten eerder al de hoofdvogel af.
• Niet iedereen binnen CD&V nam het vanmorgen Muylle overigens in dank af, dat zij nu de christendemocraten meesleurt in dergelijke negatieve beeldvorming.

Ondertussen bij de MR: Een dramatische dag, kende een voorspelbare afloop.

• ‘Het is zijn laatste kans. Dat weet hij, hij zal die ook grijpen.’ Veel vernederender kan het niet zijn voor een partijvoorzitter, om dergelijke woorden over zichzelf te moeten horen op de radio. Maar Georges-Louis Bouchez (MR) wordt voorlopig geschoren, en dan moet je best zo stil mogelijk blijven zitten. Het was Jean-Luc Crucke (MR), Waals minister, die vanmorgen op RTBF kwam uitleggen hoe men de eigen voorzitter voortaan aan banden legt.
• ‘Het is een raad van tien wijzen, die de voorzitter zal assisteren, bijstaan. Dat zijn leden van de ploeg. Met een nieuwe aanpak. Eén man alleen kan niet beslissen, zonder overleg. Hij zal zaken op voorhand moeten aftoetsen’, zo stelde Crucke.
• Die curatele, een raad van voogden boven Bouchez, komt er na een hele dag crisis bij de Franstalige liberalen. Al heel het weekend bengelde het lot van Bouchez aan een zijden draadje. Hij had het immers te bont gemaakt, met de benoeming van Mathieu Michel (MR) tot staatssecretaris, en het ontslag van Waals minister Valérie De Beu (MR), die plaats moest maken voor Denis Ducarme (MR). Dat laatste ging niet door, omdat het Waals decreet minstens een derde vrouwen in de regering voorziet.
• De emmer liep over en maandag, op het urenlange partijbureau, moest Bouchez al zeer zwaar door het stof: hij excuseerde zich ook meermaals voor z’n eigen partijtop. Het beeld van een partij in crisis bleef ondertussen hangen in de Wetstraat.
• Daarbij kwam één conclusie naar boven: de Franstalige liberalen zijn een verdeeld clubje, waarbij de tegenstanders van Bouchez, en dat was zowat iedereen ondertussen, er ook niet in slaagden om zich te verenigen rond één tegenkandidaat. Conclusie: Bouchez moest wel aanblijven, er was geen alternatief.
• Op alweer een urenlange vergadering gisterenavond, waarbij alle parlementsleden van de MR kwamen discussiëren over het lot van hun voorzitter, kwam uiteindelijk een draak van een compromis uit de bus: liefst tien personen uit de top van de MR zullen voortaan hun zegje mogen doen over de benoemingspolitiek van Bouchez.
• Hoe het nu in de praktijk verder moet, is maar zeer de vraag: niemand die Bouchez de afgelopen maanden bezig zag, gelooft dat de flamboyante voorzitter echt te temmen valt. Maar de vernedering voor de man uit Mons blijft tegelijk wel groot: hij komt zwaar beschadigd uit heel deze episode. En zijn partij, de MR, komt eens te meer als een diep verdeelde partij naar buiten.
• Nog één man liet zich overigens negatief opmerken: Mathieu Michel (MR) liet z’n wagen ongegeneerd achter vlak voor het MR-hoofdkwartier, op een plek die helemaal ongeschikt is om als parking te gebruiken. Geen goede reclame voor de Franstalige liberalen, of het regeringsproject waar Michel lid van is.

Ook om te volgen: Groen blijft diep verdeeld.

• Het was een operatie die noodzakelijk was, na een weekend vol commotie, en communicatieruimte die grotendeels gevuld werd door het kamp-Calvo: de voorzitter van Groen kwam naar buiten.
• Meyrem Almaci (Groen) trotseerde na afloop van haar partijbureau maandag de pers, om voor het eerst toelichting te geven bij het selectieproces voor de groene ministers. Dat eindigde op een niet-selectie voor Kristof Calvo, de groene fractieleider en onderhandelaar, tot groot ongeloof van de betrokkene zelf, én de Kamerfractie.
• Choreografie is belangrijk in politiek: de groenen wilden zich graag als ‘verenigd’ tonen, en dus werden alle parlementsleden én ministers opgetrommeld om achter Almaci te gaan plaatsnemen, die dan een verklaring zou afleggen, en niet op vragen zou antwoorden.
• Maar daar was wel één en ander mis mee. Ten eerste: een beeld van eenheid kan maar sterk worden gezet, als ook effectief iedereen daar dan aanwezig is. Maar Calvo zelf was er niet: hij waait momenteel uit. En erger: ook zwaargewichten als Wouter De Vriendt (Groen) en Jessika Soors (Groen) uit de Kamerfractie, maar evengoed Björn Rzoska (Groen) uit de Vlaamse fractie, waren niet te zien in de achtergrond die Groen zo zorgvuldig wilde opbouwen, als groep mensen die letterlijk en figuurlijk ‘achter de voorzitter staat’.
• Bovendien hield Almaci zich niet aan haar eigen voornemen om enkel een verklaring af te leggen: ze ging toch helemaal in gesprek met ‘Terzake’, en reed zichzelf daar toch andermaal wat vast. Want waarom wilde een partij als Groen, die transparantie zo hoog in het vaandel heeft, dan niet de stempercentages geven. Of waarom gaf ze dan geen toelichting over de procedure behalve ‘dat die wél volgens de regels was gelopen, zoals men intern wel weet’.
• Maar misschien het lastigste van al: de verzoening tussen Calvo en Almaci, die toch noodzakelijk lijkt om verder te kunnen met de partij, heeft nog steeds niet plaatsgevonden.
• ‘Het is op menselijk vlak niet gelopen zoals we hadden gewild. Een belangrijk aandachtspunt daarbij is de manier waarop kandidaten geïnformeerd worden, vooral als de timing heel kort is. Het partijbestuur wil daarom het besluitvormingsproces voor de aanduiding van de ministers evalueren’, zo stelde Almaci sussend.
• ‘Ik kan de diepe teleurstelling van Kristof heel goed begrijpen. Er waren twee posten, er waren heel wat geschikte kandidaten. Ik kan alleen maar herhalen dat ik als mens Kristof heel erg waardeer en dat hij een raspoliticus is waar de partij nog heel wat aan zal hebben.’
• Almaci probeerde daarbij de focus te verleggen op de ‘ministers, die nu het nieuwe regeerakkoord moeten uitvoeren’. ‘Alleen door samen te werken kunnen we deze uitdagingen aan’, zo stelde ze. Vraag is of dat kan voor Groen, als ze intern niet eerst het ressentiment gesust krijgen. Het antwoord van De Vriendt, op ‘Terzake’, of hij de partijvoorzitter nog steunde, was veelzeggend: ‘Ik moet nu gaan werken, in het Parlement’.
• Overigens werd dat beeld van eenheid ook in het bijhorende perscommuniqué niet helemaal bereikt. Oorspronkelijk moest er staan dat ‘iedereen zich achter de voorzitter schaart’, maar die passage werd pijnlijk genoeg geschrapt na verzet.

Om mee te geven: Nog wat blauw personeelsnieuws.

• In de Senaat had Open Vld nog een zitje te vullen: de partij had in de dans der portefeuilles de hoogste post gegrepen, maar ook de allerlaagste, het voorzitterschap van de Senaat. Niet meteen de meest interessante politieke post: er gebeurt nauwelijks nog iets in dat halfrond, het is ondertussen ook al drie keer ‘afgeschaft’ en zowat het sterfhuis van de Belgische politiek geworden. Het meest interessante aan de job is misschien nog de legendarische wijnkelder die de Senaat bezit.
• Bovendien waren er niet gek veel kandidaten: Open Vld moest immers kiezen uit een van haar Senatoren. Het is dus Stephanie D’Hose (Open Vld) geworden, een oude strijdmakker van voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld). De Gentse politica is al jaren een goede connectie van de Merelbekenaar.
• De nieuwe regering wil een staatshervorming voorbereiden, maar in het hoofdstuk ‘politieke vernieuwing’ is ook ruimte voor burgerinitiatieven, én wil men opnieuw naar de Senaat kijken. D’Hose gaat daar nu mee haar schouders onder zetten. De belangrijkste ambitie? Besparen.
• ‘Een efficiënter België start met een efficiënte Senaat. Ik zal dus meteen aan de slag gaan door de werking tegen het licht te houden en een hervormingstraject uit te tekenen, ­uiteraard met respect voor de waardevolle rol die het huidige personeel van de Senaat vervult’, zo laat ze aan De Standaard weten.