In Ranst is het cordon sanitair doorbroken. Tenminste, als je het aan Vlaams Belang vraagt. Anderen stellen dan weer dat de lokale politiek de landelijke niet is. Maar de situatie blijft al lang niet meer lokaal.

Key takeaways

• In Ranst gaan twee lokale partijen een coalitie aan met Vlaams Belang, cd&v en Open Vld distantiëren zich.
• De vraag is of het cordon sanitaire al dan niet doorbroken is. Al lijkt dat eerder een interpretatiekwestie.
• De nationale politiek houdt zich, ondanks nervositeit in Wallonië, opvallend kalm.

Wat vooraf ging: In Ranst vormen de lokale lijsten PIT en Vrij Ranst een coalitie met Vlaams Belang.

• PIT won de verkiezingen in Ranst met 34 procent. Met 25,2 procent werd N-VA de tweede grootste partij, voor Vlaams Belang met 14,6 procent. De andere lokale partij Vrij Ranst kreeg 13,3 procent achter zich, en Groen 12,8 procent. Aan lijsttrekker Bart Goris (PIT) dus de taak om een coalitie te vormen.
  • “We hebben vlak na de verkiezingen met alle partijen gepraat. Met Vrij Ranst hebben we snel overeenkomsten gevonden. Als lokale partijen hebben we ons aan elkaar vastgeklikt, en zijn we op zoek gegaan naar een derde partner”, legt Goris uit aan VRT NWS.
  • Daarbij ondervond Goris naar eigen zeggen weinig overeenkomsten met Groen. De twee lokale partijen wilden wel met N-VA samenwerken, maar die wilde van zijn kant niet van een samenwerking weten.
  • Voor Goris bleef er nog één optie over: in zee gaan met Vlaams Belang. “Wij kijken naar het lokale programma van Vlaams Belang, en dat heeft overeenkomsten met dat van ons”, merkte Goris op.
• En dus krijgt Vlaams Belang een schepen in het stadsbestuur van Ranst: lijsttrekker Christel Engelen. Engelen heeft het over “een historisch en emotioneel moment”. Ze stelt dat het cordon sanitaire, de afspraak van de Vlaamse partijen om niet met Vlaams Belang te besturen, doorbroken is. “Ik sta hier namens Vlaams Belang en wij zullen de komende 6 jaar onze partij trouw blijven, weliswaar onder de fractienaam Ons Ranst. We hebben dit lokaal gedaan op eigen kracht, maar voorzitter Tom Van Grieken (Vlaams Belang) heeft al gebeld om me te feliciteren”, reageert ze tegenover VRT NWS.

De gevolgen: Leden van PIT en Vrij Ranst die ook lid waren van Open Vld of cd&v zijn uit de nationale partij gezet.

• Besturen met het radicaal-rechtse Vlaams Belang gaat in tegen het cordon, redeneren de nationale partijvoorzitters. Daardoor zijn enkele leden van Vrij Ranst hun lidkaart van Open Vld kwijt. “Open Vld is altijd duidelijk geweest over samenwerken met Vlaams Belang. Niet met ons!”, reageert Open Vld-voorzitter Eva De Bleeker op X.
• Bij PIT hadden 3 verkozenen een lidkaart van cd&v. Ook die zijn ze kwijt, cd&v trekt hun lidmaatschap in. “We zullen nooit aanvaarden dat cd&v-leden samenwerken met het Vlaams Belang. Onze democratische principes zijn belangrijker dan enkele postjes”, reageert de partij.

Wel of geen breuk in het cordon?

De (filosofische) vraag: Is het cordon sanitaire nu doorbroken of niet?

• Voor Vlaams Belang is dit een serieuze barst in de dam rond het cordon sanitaire. Zo ziet niet alleen Engelen het, maar ook kopstuk Barbara Pas (Vlaams Belang) en voorzitter Tom Van Grieken (Vlaams Belang). Van Grieken heeft het over “een belangrijke dag voor de democratie”. “De democratie wint, en dat is altijd goed”, vindt hij. Ook Filip Dewinter (Vlaams Belang) vindt dat het cordon sanitaire door de coalitie in Ranst aan diggelen ligt. “Ik hoop dat dit een kettingreactie zal veroorzaken. De laatste week heb ik meermaals mensen horen zeggen dat ze hetzelfde zouden doen, zodra het cordon elders is doorbroken“, zegt hij tegenover persagentschap Belga.
• Doordat cd&v de 3 verkozenen van PIT uit de partij zette, vindt voorzitter Sammy Mahdi (cd&v) dat er geen sprake kan zijn van het verbreken van het cordon. “De bovenlokale partijen hebben duidelijk aangegeven dat ze niet in zee gaan met extreme partijen”, duidt hij. Mahdi maakt de vergelijking met uiterst links in Zelzate: toen Vooruit daar een coalitie vormde met PVDA was er weinig commotie, merkt hij op bij VTM Nieuws.
• Ook een van de geestelijk vaders van het cordon sanitaire, Jos Gheysels (Groen), vindt dat je niet kunst spreken van een breuk. In De Zevende Dag noemt hij het besluit van PIT en Vrij Ranst om samen te werken met Vlaams Belang “ranzig” en stelt dat “dat niet is naar de geest van het cordon”. Maar omdat de nationale partijen “zich aan de afspraak houden”, is er volgens hem “van een grote dijkbreuk of een kettingreactie vandaag geen sprake”.

Bouchez kijkt ook naar de PVDA

Om te volgen: De nationale politiek komt even onder hoogspanning.

• Door wat Gheysels “de kordate houding van Open Vld en cd&v” noemt, lijken de gevolgen snel ingedamd. De dijkbreuk zorgt niet voor een vloedgolf. Het moet een opluchting zijn voor de federale onderhandelaars: een grotere samenwerking tussen een Vlaamse partij en Vlaams Belang zou de Franstaligen wegjagen. Dat is voor Theo Francken (N-VA) de aanleiding om niet samen te werken met het Vlaams Belang, legde hij al eerder uit. N-VA-voorzitter Bart De Wever houdt de deur stevig dicht.
• De Walen zijn opgelucht, verklaart journalist Christophe Deborsu. “Sommige Walen denken wel dat De Wever zou plooien, maar dat is niet gebeurd. Of het cordon in meer gemeentes zal breken, houdt ons wel bezig. Al gaat dat niet gebeuren, denk ik. Het cordon heeft gewerkt en dat is heel geruststellend voor ons”.
• Ondertussen kijkt MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez ook naar extreemlinks. Een samenwerking tussen PVDA/PTB en Vooruit of PS is voor hem evenzeer een no-go. “Mocht N-VA morgen samenwerken met Vlaams Belang, dan zou heel Franstalig België op zijn kop staan. Waarom zou dezelfde regel niet gelden voor PTB?”, zegt Bouchez daarover in Villa Politica. Ook de ondervoorzitter van Les Engagés, Jean-Luc Crucke, deelt die mening. In verschillende Brusselse gemeenten, onder andere in Molenbeek, denken PS en Vooruit aan een coalitie met PVDA/PTB.
• En zo is er toch een bepaalde zenuwachtigheid in de nationale politiek. Hoewel Deborsu hamert op het lokale karakter van het doorbreken van het cordon sanitaire in Ranst, houdt een mogelijke uitbreiding de Franstaligen wel wakker. Van Grieken geeft aan dat lokale Vlaams Belangers “in alle discretie” ook op andere plaatsen onderhandelen.
  • Woede om een dijkbreuk is er nergens, maar er zal door de nationale voorzitters zowel op links als op rechts duidelijke taal gesproken moeten worden om zich blijvend af te zetten tegen de extremen, wil de federale regeringsvorming niet compleet mislukken.