In het Vlaams Parlement vindt dinsdag de eerste zitting plaats na de verkiezingen. Het parlement moet direct aan de bak: er moet ook gestemd worden over de geldigheid van de verkiezingen. Open Vld vraagt de hertelling van de Brusselse stemmen. Groen en PVDA geven nu aan dat ze dat zullen steunen.

In het nieuws: Als Open Vld vraagt om de hertelling van de stemmen voor het Vlaams Parlement in Brussel, zullen Groen en PVDA die vraag steunen.

Waar het over gaat: De stemmen voor het Vlaams Parlement lagen zeer dicht bijeen in Brussel. Vlaams Belang haalde 8.431 en Open Vld 8.418 stemmen. Vlaams Belang kreeg zo een extra zetel en Open Vld niet. Op de verkiezingsdag werden er onregelmatigheden gemeld. Volgens experten is het niet onmogelijk dat die een invloed hadden op de zetelverdeling.

• Open Vld was al snel vragende partij om de stemmen te hertellen. “Je kan dan niet zomaar naast je neerleggen”, reageerde Open Vld-voorzitter Tom Ongena. De partij vraagt ook om een “degelijk onderzoek” naar de verschillende fouten.
• De vraag is echter of een hertelling veel zal uitmaken. De fouten zitten bij het stemmen zelf, en niet bij de telling. Omdat er in Brussel elektronisch is gestemd en ook geteld, zijn fouten bij de telling “bijna onbestaande”, legde professor Herman Matthijs eerder uit.
• Open Vld vraagt niet om nieuwe verkiezingen. De Vlaamse parlementsverkiezingen in Brussel overdoen is dan ook bijzonder onpraktisch. Volgens de griffier van het Vlaams Parlement is het onmogelijk om enkel de Nederlandstaligen in Brussel opnieuw op te roepen. Zo zouden dus ook de Brusselse verkiezingen overgedaan moeten worden. Maar het Brusselse Parlement verklaarde de verkiezingsuitslag vorige week dinsdag geldig, en dus is er geen reden om die verkiezingen opnieuw te laten plaatsvinden.
  • De Vlaamse liberalen reageerden al kwaad op dat oordeel van de griffier. “Dit zet de hele hiërarchie der normen op de helling en zou van het Vlaams Par­lement een onderafdeling van het Brussels Parlement maken”, klonk het bij Open Vld.

Is de procedure legitiem?

De details: Het systeem waardoor de nieuwbakken parlementsleden hun eigen verkiezingsuitslag moeten goedkeuren, ligt ook onder vuur.

• Het zijn de parlementsleden zelf die straks beslissen of de verkiezingsuitslag geldig is. Jos D’Haese (PVDA) is geen voorstander van dat systeem, legt hij uit aan de VRT: “Algemeen is er trouwens een probleem dat een pas verkozen parlement zich moet uitspreken over de verkiezing waarmee het zelf verkozenen is. Daarom zullen wij de vraag voor een hertelling steunen.”
  • Ook de partij Voor U stelde zich vorige week dezelfde vragen. Hun voorstel om de uitslag van het Brusselse Parlement ongeldig te verklaren, werd afgewezen. De commissie die de klacht behandelde, gaf als reden op dat de partij de kiesdrempel niet haalde.
• Grondwetspecialisten stellen zich vragen bij de legitimiteit ervan. Voor het federaal Parlement staat de regeling vastgelegd in de Grondwet. Om de procedure te wijzigen, zou het betreffende artikel in principe eerst aangeduid moeten worden om gewijzigd te worden in de komende legislatuur.
  • De Waalse en Vlaamse parlementen kunnen hun procedure makkelijker veranderen, daar is een twee derde meerderheid nodig. Er wordt allicht wel voor uniformiteit gekozen tussen de verschillende parlementen, dus het is mogelijk dat men op het federale niveau wil wachten.

Drie opties op tafel

Om te volgen: Wat kan er nu gebeuren in het Vlaams Parlement?

• Om te beginnen moeten de parlementsleden tijdens de plenaire vergadering de uitslag van de verkiezingen geldig of ongeldig verklaren. Als de verkiezingen geldig worden verklaard, dan is er geen vervolg.
• Als de parlementairen de verkiezingen ongeldig verklaren, wordt er een commissie opgericht. Daarin zitten zeven mensen die samen met de mensen die het bezwaarschrift hebben ingediend, de geldigheid bespreken. Vervolgens liggen er drie opties op tafel
  • De verkiezingen worden alsnog geldig verklaard. Verder gebeurt er niets.
  • Er komt een hertelling.
  • De verkiezingen worden nietig verklaard.
• Daarna gaat de vraag terug naar de plenaire vergadering. Die beslist dan finaal over de geldigheid van de stemmen.
  • Bij een hertelling zou er dus weinig veranderen aan de uitslag zoals die op dit moment is.
  • Een nietigverklaring heeft wel verregaande gevolgen. Er kunnen dan twee dingen gebeuren: ofwel wordt Brussel niet vertegenwoordigd de komende vijf jaar in het parlement, ofwel komen er alsnog nieuwe verkiezingen voor heel Brussel. Maar dat lijkt voer voor grondwetspecialisten, omdat er geen procedure bestaat voor deze optie. Door de geldigverklaring van de Brusselse verkiezingen is de zaak erg ingewikkeld geworden.
• Vermoedelijk zal er dan ook niet gekozen worden voor die laatste optie, juist omdat niemand weet waar de situatie dan naartoe gaat.