De Vivaldi-ploeg maakt zich op voor een laatste eindspurt tot 21 juli. Daarbij is het opvallend dat de verwachtingen over nog een groot koopkrachtpakket getemperd worden: “Dat zal voor het najaar zijn, bij de begrotingscontrole”, zo is bij de PS te horen. En, daarbij zijn bedenkingen te horen over de weinig doelgerichte uitgaven van een algemene btw-verlaging voor gas en elektriciteit. Open Vld en PS zijn daarin, misschien verrassend, een bondgenoot. “Het gaat om 8 miljoen euro per dag, maar we kunnen veel beter gecibleerde steun geven”, klinkt het op de Keizerlaan, het PS-hoofdkwartier. Daar wil men absoluut dat Vivaldi nog voor 21 juli met een pensioenplan komt. “Dat moet nu gebeuren, we kunnen niet enkel one shots doen.” Voor die pensioenhervorming werkt premier Alexander De Croo (Open Vld) met PS-minister Karine Lalieux aan een plan rond vier punten: de pensioenbonus, een pensioen na 42 jaar carrière, grotere gendergelijkheid en de verfijning van het minimumpensioen.

In het nieuws: Morgen snijdt premier De Croo de pensioenen aan, binnen de kern.

De details: De PS zegt voor de schermen “dat niets moet”, maar achter de schermen duwt ze wel op een akkoord.

• Mazzel voor de Belgische eerste minister De Croo, op de NAVO-top in Madrid. Want daar was het grote nieuws dat op het allerlaatste moment toch witte rook kwam van Turkije, en sterke man Recep Tayyip Erdogan. Wekenlang had hij de NAVO-club gegijzeld gehouden, over de toetreding van Finland en Zweden tot het bondgenootschap. Maar kijk: na voldoende ‘garanties’ en concessies, onder meer over de banden tussen de twee Scandinavische landen en de Koerdische minderheid in Turkije, ging Erdogan overstag.
• Het gevolg: niets dan lachende gezichten en een uitgelaten sfeer in de Spaanse hoofdstad. Meteen kon zo de focus verschuiven van een taaie discussie over de defensie-inspanningen die elke lidstaat levert, en vooral van plan is te leveren. Daar dreigt België toch maar belabberd uit te komen.
• Want hoewel De Croo keihard moest vechten in eigen land, vooral met Ecolo, om toch maar een verklaring van de regering rond te krijgen die een budgetverhoging belooft voor Defensie naar 2 procent, tegen 2035, is geen van de NAVO-landen daarvan onder de indruk. Buurlanden Nederland en Duitsland schuiven al tegen 2024 naar die 2 procent, Frankrijk is er al. De rest van de NAVO volgt, terwijl het Belgische tijdspad meer dan 10 jaar in de toekomst ligt, en nog steeds voorwaardelijk geformuleerd is.
• Intern zat Ecolo echter muurvast: Jean-Marc Nollet (Ecolo) had meermaals voor zijn achterban verklaard dat het er “nooit zou komen”, die 2 procent. Bij de groenen deed men dan ook na het sluiten van een compromis binnen Vivaldi alle moeite van de wereld om de conditionaliteit van die belofte aan de NAVO te onderstrepen. Kwestie van Nollet en co toch toe te laten hun gezicht te redden. Maar uiteraard lazen de NAVO-partners ook dat nieuws.
• Niet prettig dus voor de Belgische premier, die internationaal de twijfelachtige reputatie van het Belgische leger moet torsen. Dat uitgerekend gisteren het nieuws (ook in de buitenlandse pers) lekte dat in een verlaten hangar van het Belgische leger in de nucleaire basis van Kleine Brogel een drugslab zou zijn opgerold, maakte de zaak niet prettiger. De Belgische Defensie deed er vervolgens alles aan dat nieuws te ontkrachten: het was een hangar vlak naast, en niet op het militaire terrein. Daar bevond zich een drugslab waar MDMA gemaakt werd, nabij het militair domein in Burkel, een gehucht in Peer, in een afgelegen en verlaten pand en vlak bij een pijpleiding van de NAVO. Onder meer The Guardian had ondertussen wel al gretig het bericht gebracht.
• Maar eind goed, al goed dus: de NAVO kon triomferen door de toetreding van twee nieuwe leden. Meteen roffelde ook de oorlogstrom: het bondgenootschap besliste om de snelle reactiemacht in Oost-Europa met een factor zeven te vergroten. Straks moeten 300.000 Amerikaanse en Europese soldaten klaar staan aan de oostelijke grens van de NAVO.
• Tegelijk belangrijk: China wordt op de top als een “uitdaging” op de zogenaamde Veiligheidsrisicolijst gezet. Zo geeft men aan dat naast Rusland ook China in het oog gehouden wordt. “Het is geen vijand of rivaal, maar we mogen niet blind zijn voor de enorme militaire investeringen, de ontwikkeling van langeafstandsraketten met kernwapens en de poging om kritische infrastructuur in het Westen in handen te krijgen”, zo verklaarde NAVO-baas Jens Stoltenberg.
• Voor De Croo reden genoeg om het allemaal aan te zien, de boodschap te brengen “dat België zijn verplichtingen zal doen”, en vervolgens sneller dan normaal naar huis te keren, morgen al. Dat vervroegde vertrek heeft een dubbel doel: thuis al meteen de pensioendiscussie kunnen aansnijden, én de kritiek doen verstommen “dat De Croo te veel met het buitenland en zijn persoonlijke carrière bezig is”.

De essentie: De PS wil wel degelijk een akkoord, anders dan wat ze voor de schermen verklaarde.

• Het afgelopen weekend kwam er weer blufpoker van bij PS-voorzitter Paul Magnette. Die stelde in Het Nieuwsblad zonder veel omwegen dat hij en zijn partij al lang binnen hebben wat ze moeten hebben, namelijk de verhoging van het minimumpensioen. En dat ze vervolgens vanuit een zetel onderhandelen: “We kunnen ermee leven als er geen verdere pensioenhervorming komt, dat klopt. Het belangrijkste is het minimumpensioen. Als het niet lukt, is de rest voor de volgende legislatuur.”
• Die onderhandelingstechniek, waarbij de rest van Vivaldi, en vooral de liberalen en cd&v eigenlijk al alles aan de socialisten gaven wat die wilden over de pensioenen, terwijl ze zelf hun hervormingen nog moesten binnen halen, blijkt al twee jaar rampzalig. Want elk plan waar minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) mee afkwam in die twee jaar, was onverteerbaar voor Open Vld, MR en cd&v.
• De Croo en Lalieux hebben de onderhandelingen dan ook al stevig vernauwd, er blijven in feite nog vier punten over waar men over wil praten, om een akkoord te maken.
  • Er moet een pensioenbonus komen: wie na zijn (vervroegd) pensioen verder wil werken, moet daarvoor beter beloond worden. Ook een deeltijds pensioen, waarbij men beide statuten (werkend en pensioengerechtigd) een tijdje combineert, zou uitgewerkt worden. Over beide bovenstaande maatregelen is men het eigenlijk al eens.
  • Daarnaast is er de vraag van toegang tot een vervroegd pensioen: kan dit na 42 jaar loopbaan of niet? Dat wil Lalieux erdoor krijgen.
  • Kan er grotere ‘gendergelijkheid’, waarbij rekening gehouden wordt met het feit dat vrouwen vaker deeltijds hebben gewerkt, om thuis te blijven voor de kinderen?
  • En, het grootste discussiepunt: vanaf wanneer krijg je toegang tot een volledig minimumpensioen? Dat kan vanaf een carrière van 30 jaar. Maar er zijn andere voorwaarden: hoeveel is er effectief gewerkt? De PS wil dat al toegankelijk maken vanaf 10 deeltijds gewerkte jaren, Open Vld herhaalde dit weekend nog eens dat het 20 voltijds gewerkte jaren moet zijn. Het compromis zal daartussen liggen.
• Achter de schermen geeft de PS toe dat ze wel degelijk een deal wil, nog voor de zomer: “Voor de pensioenen moeten we echt knopen doorhakken, anders gaat men zeggen dat wij niet in staat zijn te beslissen met Vivaldi. We kunnen niet blijven enkel one shots doen”, zo is aan de top te horen.

The Big Picture: Van het groot ‘zomerakkoord’ verwacht men niet al te veel meer, naast die pensioenen, nog voor 21 juli.

• De verwachting is dat dus binnen Vivaldi nog wordt afgeklopt met dat pensioenplan, voor het zomerreces. Alleen zal dat wel een ‘mini-plan’ zijn dan, helemaal niet de grote pensioenhervorming die eigenlijk alle experten nodig achten, om de overheidsfinanciën in orde te krijgen.
• Over die betaalbaarheid maakt iedereen zich op termijn zorgen, maar de PS schudt dat van zich af, door maar te verwijzen naar de werkzaamheidsgraad die op 80 procent zal komen. Dat daarvoor hoogst noodzakelijke hervormingen op de arbeidsmarkt nodig zijn, wil er niet ingaan: de PS loopt ook daarbij niet warm voor forse ingrepen.
• Een heel pak heilige huisjes van de pensioen blijven zo onaangeroerd, waardoor Belgen veel minder lang aan de slag blijven dan een pak andere Europese landen, waar de werkzaamheidsgraad automatisch veel hoger wordt op die manier:
  • Het brugpensioen blijft gewoon bestaan.
  • Er komt wel een pensioenbonus, maar geen pensioenmalus.
  • Jaren van inactiviteit worden eigenlijk gelijk beloond met een pensioen.
  • De hoge ambtenarenpensioenen blijven.
• Dat maakt dat een pensioenplan, als Vivaldi er straks mee komt, ijskoud dreigt afgeschoten te worden door experts wegens ‘onvoldoende’. Maar voorlopig zal dat de coalitiepartners worst wezen: De Croo en co zullen al erg blij zijn als ze met een akkoord komen.
• Want daarnaast is in de wandelgangen te horen dat er voor de andere grote dossiers die aangekondigd waren voor de zomer, met onder meer een deal met Engie rond de kerncentrales, een nieuw pakket koopkrachtmaatregelen en fiscale hervormingen of ingrepen, niet veel meer in huis zal komen voor het reces. “Dat zal eerder voor de begrotingscontrole van het najaar zijn. De Croo houdt er hoe dan ook van dossiers samen te brengen, onder grote druk. Soms tot er te veel bijeen komt. Maar dat zal nu niet anders zijn”, zo is de analyse bij de PS.

Ingezoomd: De btw-verlagingen worden binnen Vivaldi in vraag gesteld.

• Midden juni sloot Vivaldi haar eerste grote ‘zomerdeal‘, waarbij Defensie op die 2 procent werd vastgelegd, de arbeidsdeal er kwam én een heel pakket energiemaatregelen erdoor werd geduwd. Toen werd meteen ook beslist om de verlaging op btw van 21 naar 6 procent voor gas en elektriciteit te verlengen tot minstens 2023. Eerder had Open Vld daar nog op dwarsgelegen.
• Interessant daarbij is dat men aan de Keizerlaan nu ook bedenkingen heeft bij de huidige kost van de btw-maatregel. Want daar wijst men op de enorme bedragen die de schatkist verliest, 8 miljoen euro per dag volgens de PS, terwijl die niet bepaald doelgericht is: de verlaagde btw geldt immers voor iedereen, arm of rijk. “En echt veel effect heeft het niet, want uiteindelijk maakt het niet zo veel verschil, door de enorme internationale prijsstijgingen.”
• Dat cijfer van 8 miljoen per dag wordt wel wat gecounterd door de budgetcijfers. Volgens de FOD Financiën komt men bij 63,9 miljoen per maand voor gas en 99,3 miljoen per maand voor elektriciteit. Dan eindig je op zo’n 4,6 miljoen per dag: uiteraard nog altijd een gigantische som. 
• In de begroting is tot nu voor de btw-verlaging op elektriciteit 298 miljoen euro voorzien, voor die op gas zelfs 384 miljoen euro. Maar die bedragen kunnen nog fors oplopen. Ter vergelijking: voor de stookoliepremie van 200 euro per persoon trekt Vivaldi 210 miljoen euro uit.
• Het is die laatste maatregel, of soortgelijke ingrepen, die Magnette veel liever zou uitbreiden. Daarbij zou hij dan zeker de lagere middenklasse, die relatief meer last heeft van de inflatie, een duwtje in de rug willen geven. “Minder algemene ingrepen, meer gecibleerd.” Daarover hadden Magnette en Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert al contact: ook Open Vld is geen fan van die brute btw-ingrepen, terwijl Vooruit en cd&v wel stonden te trappelen.
• De vraag is of de anderen binnen Vivaldi die maatregel zo snel willen terugdraaien. Voor de groenen lag die hoe dan ook altijd heel moeilijk, het is in wezen een subsidie van fossiele brandstoffen, zeker voor de btw op gas. Maar voor cd&v en Vooruit is het een concrete ingreep, die bovendien niet meer dan fair is: “Wat is meeropbrengst door de stijging van de prijzen, voor de btw en de accijnzen? Het is toch logisch dat die hoe dan ook teruggaat naar mensen?”, zo is bij cd&v te horen.

Ongelofelijk: Mathieu Michel (MR) mag stilaan de titel claimen van meest rampzalige lid van Vivaldi. Nu wil hij 50 miljoen uitgeven aan een app die Itsme moet rivaliseren. Terwijl de staat de grootste aandeelhouder is van … Itsme.

• Wie zich afvroeg wat Mathieu Michel nu in feite doet in die federale regering, moet vooral de familiebanden binnen de Franstalige liberalen begrijpen: Mathieu is de zoon van Louis en broer van Charles, en heeft zo blijkbaar recht op een zitje. Meteen werd de man staatssecretaris van Digitalisering.
• Veel impact heeft hij nog niet gehad, behalve bombastische verklaringen afleggen over hoe geweldig digitalisering is, onder meer over de grote ‘volksbevraging’ die Vivaldi organiseerde over de staatshervorming.
• Nu ‘scoort’ hij opnieuw: in Het Nieuwsblad kondigde Michel aan dat hij met de federale overheid werkt aan een eigen inlogapp, als alternatief voor Itsme. Volgend jaar moet die app klaar zijn, en ze zal liefst 50 miljoen euro moeten kosten. De redenering is “dat de overheid alternatieven moet hebben”, als de app “zou verkocht worden aan het buitenland”, of als ze “plat ligt”.
• Dat argument is vreemd, net als het hele plan, omdat Itsme ondertussen bijzonder populair is: 6,5 miljoen Belgen gebruiken de app, voor een pak bankzaken, voor de coronapas, voor Tax-on-web, of voor telecombedrijven.
• En nog straffer: de overheid is via haar investeringsvehikel FPIM zelfs de grootste aandeelhouder van Belgian Mobile ID, het bedrijf achter Itsme, waar verder vooral de Belgische banken en telecombedrijven aandeelhouder zijn. Daartussen ook Belfius en Proximus, ook via die weg heeft de staat dus nu al greep op het bedrijf.
• Bij de coalitiepartners zijn ondertussen wel al een pak vragen, niet in het minst bij de Vlaamse liberalen, waar iedereen zich hardop afvroeg of “dit nu de rol van de staat moet zijn”. Voor de MR, waar voorzitter Georges-Louis Bouchez zich elke dag beroept op zijn kruisvaardersrol om de staat terug te dringen, is dit meer dan gênant.
• Achterliggend is wel een forse discussie bezig over de kosten die Itsme aanrekent aan de staat, onder meer voor de CovidSafe-app, of coronapas. Zo circuleert het bedrag van 800.000 euro per jaar, die de staat moet ophoesten. Mogelijks is een eigen staats-app dus een dreigement, om die factuur te drukken. 

Vandaag: De vakbonden in de Kamer, maar nu al kondigen ze een staking en actiedag aan in het najaar.

• De commissie Sociale Zaken krijgt vandaag de vakbonden over de vloer, over de loonnormwet. Daarvoor verzamelden ze 87.000 handtekeningen: meteen een primeur want het is de eerste keer dat men zo van buitenaf een hoorzitting afdwingt in de Kamer.
• “Tijdens deze hoorzitting zullen ACV, ABVV en ACLVB aan de parlementsleden duidelijk maken waar de loonnormwet rammelt. En waar oplossingen liggen. Dat is belangrijk, want alleen het Parlement kan de loonnormwet aanpassen”, zo lieten ze al weten in een persbericht. 
• Maar meteen kwam ABVV-voorzitter Thierry Bodson al met nieuwe dreigementen: er komt een ‘nationale actiedag’ van zijn vakbond op 19 september. En nog meer: een algemene staking in de week van 7 november. De precieze dag kiest men nog niet, zodat de andere vakbonden nog kunnen aansluiten en mee kunnen kiezen.
• Dat zet meteen de toon: men moet en zal die ‘wet van ’96’ wegkrijgen, zo is het voornemen van het ABVV. Daarvoor willen ze in september ook een gemeenschappelijke eisenbundel vanuit de vakbonden neerleggen. Bij het grotere ACV wacht men nog even de hoorzittingen van vandaag af, voor ze daar laten horen wat ze ondernemen.