PS is in alle stilte bezig aan Brusselse staatshervorming, "maar dan wel zonder N-VA"

Er beweegt wat in Brussel rond staatshervorming. Achter de schermen is de sterke man van de PS, Ahmed Laaouej, bezig met discrete gesprekken te voeren. Zo brengt hij op regelmatige tijdstippen de leiders van de Brusselse afdelingen van de Franstalige partijen bijeen, maar hij heeft ook gesprekken met de Vlaamse partijen in de hoofdstad. “Om de zoveel weken ziet hij inderdaad iedereen”, zo zegt een hoge bron aan Vlaamse kant in Brussel. Het is duidelijk dat de PS het terrein wil effenen om een staats- en stadshervorming te doen. “En daarbij mogen er geen taboes zijn: tweetalige lijsten, pariteit in de regering, we moeten het allemaal kunnen bespreken”, klinkt ook aan Vlaamse kant. Heel opvallend wel: Laaouej laat wél lekken dat de N-VA niet aan tafel mag, met de lokale kopstukken van de grootste Vlaamse partij praat hij niet. Een wat vreemde houding, want bij de PS wil men echt af van een ’tweederangsrol’ voor Brussel en dus een echte hertekening van de instituties. Maar dan lijkt het onvermijdelijk om dat in een bredere oefening te doen, mét N-VA. Dat Laaouej het nu lekt, is daarbij geen toeval: anderen binnen de PS willen wél spreken met de Vlaams-nationalisten.

In het nieuws: Quid Brussel? Die vraag komt in 2024 onvermijdelijk terug in gesprekken over staatshervorming.

De details: Het zijn de Franstalige Brusselaars die het nu willen voorbereiden, want ze beseffen dat het anders “tussen de grote jongens zal geregeld worden”. Lees: tussen Vlamingen en Walen, maar niet met de Brusselaars erbij.

“Geheime meetings over de staatshervorming gaan verder, ook met de Vlamingen, maar zonder N-VA”. Zo geheim zijn de meetings dus, dat ze gewoon lekken, niet voor het eerst, in La Libre. Eerder werd al duidelijk dat Ahmed Laaouej, de PS-fractieleider in de Kamer, maar vooral voorzitter van de Brusselse PS, bezig is om op regelmatige basis de andere Franstalige kopstukken te zien in de hoofdstad.
Dat zijn niet meteen de meest ronkende namen in de nationale politiek: Céline Fremault (Les Engagés), David Leisterh (MR), Rajae Maouane (Ecolo) en François De Smet (Défi). Die laatste twee zijn wel partijvoorzitter, maar niet meteen van eerste rangorde. Zij zitten om de zoveel maanden samen, met Laaouej, over een staatshervorming.
Wat hen bindt: het zijn allen duidelijk Brusselaars, die samen willen nadenken hoe hun gewest beter georganiseerd kan worden. De focus ligt dus zeker niet op “confederalisme” of andere grote communautaire vragen, maar op zichzelf. “Want dat besef is echt wel doorgedrongen bij iedereen: zoals de hoofdstad vandaag georganiseerd is, zowel op niveau van gewest als de stad en gemeenten, dat kan zo niet langer. Niet toevallig kwam de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS) dat deze week ook in de VRT-studio’s vertellen”, zo zegt een lid van de Brusselse regering.
Plus, nog een tweede stevige vaststelling: Vlaanderen en Wallonië vinden elkaar als gewest steeds vaker in dossiers, los van het Brussels gewest. Heel recent nog in het overleg rond de Natuurherstelwet, maar veel ernstiger voor Brussel: bij de verdeling van de Europese centen van het relanceplan, werden ze brutaal aan de kant gezet. En dat gebeurde onder impuls van Elio Di Rupo (PS) eerder dan Jan Jambon (N-VA).
“Als wij willen vermijden dat men onze structuren en systemen hertekent, boven ons hoofden heen, dan gaan wij het wel zelf moeten eens zijn, of minstens er al heel grondig over nagedacht hebben”, zo klinkt de redenering aan de top van het Brusselse gewest.
“Het klopt dat Laaouej iedereen ziet, om de zoveel weken. De Franstaligen in groep, de Vlamingen via bilaterales. Hij zal dat blijven doen, maar van concrete gesprekken met de Vlaamse partijen over Brusselse hervormingen is er nog geen sprake”, zo erkent men bij een ander Brussels regeringslid.

De essentie: Aan Vlaamse kant in Brussel is men niet bepaald eensgezind. Of is het gewoon praat voor de tribune?

Uitgerekend deze week kwamen de kopstukken van Open Vld in Brussel, Alexia Bertrand en Sven Gatz, met een aantal institutionele voorstellen voor de hoofdstad, die ze op het partijcongres in Gent ook gestemd kregen. Daarmee gooiden ze wat de knuppel in het hoenderhok.
- Ze willen het Brussels Parlement doen krimpen naar nog 50 Parlementsleden, tegen 89 nu: 40 Franstaligen en nog steeds 10 Nederlandstaligen (wat proportioneel nog altijd 20 procent is en dus erg veel).
- Ze willen wél taalgemengde lijsten. En ze willen het Engels als officiële taal: vooral dat laatste werd een fel strijdpunt, waarover het Vlaams Parlement gisteren ook discussieerde.
- Ze willen de vereenvoudiging in het kluwen van de gemeenschapsstructuren: zo moeten de gemeenschapscommissies (de colleges en raden van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (de GGC), de Vlaamse Gemeenschapscommissie (de VGC) en de Franse Gemeenschapscommissie) afgeschaft worden.
In essentie volgt de Open Vld daarmee wat de Franstaligen ook willen: de rol van de gemeenschappen terugdringen én dus het Brusselse gewest meer uitbouwen. Het lijkt erop alsof ook Vooruit en Groen, die samen in de Brusselse regering zitten met de Franstalige partijen PS, Ecolo en DéFI, dat wel zien zitten.
Tegelijk kwam er ongemeen scherpe kritiek van de Vlaamse oppositie in Brussel op de voorstellen.
- “We gaan de Franstaligen toch niet laten meebeslissen over Nederlandstalige scholen en voorzieningen? De afschaffing van de VGC gooit alle garanties op een sterk Nederlandstalig aanbod overboord“, zo was er te horen van Benjamin Dalle (cd&v), kopstuk voor de Vlaamse christendemocraten in de hoofdstad.
- “Open Vld bestuurt in Brussel al mee sinds de eeuwwisseling. Niets weerhoudt minister Gatz ervan om Brussel vandaag al efficiënter te organiseren, waar wacht hij op?”, zo sneerde Cieltje Van Achter (N-VA). “Daar komt nog eens bij dat dit lijnrecht ingaat tegen de belangen van alle Nederlandstaligen in Brussel. De Nederlandstalige dienstverlening wordt vandaag enkel gegarandeerd door de Vlaamse aanwezigheid in Brussel.”
- “De Brusselse liberalen kunnen de ‘V’ in Open Vld nu officieel laten vallen. De plannen komen neer op het definitief opdoeken van de bescherming van Vlamingen in Brussel,” stelde Dominiek Lootens (Vlaams Belang).
Binnen de meerderheid in Brussel reageert men schamper, zeker op Dalle. “Waarom die nu zo fel reageert? Die mens moet bestaan in het debat zeker?“, zo zegt een regeringslid. “Ik ben niet zeker dat Dalle het volledig heeft begrepen. De VGC wordt geïntegreerd in de werking van het Brussels Parlement, in dat voorstel van de liberalen.”
Maar hoe dan ook: de kans is tegelijk wel groot dat cd&v en Dalle straks deel van de grotere puzzel zullen zijn, net als N-VA, wil men een deftige staatshervorming doen.

The Big Picture: De eeuwige vraag komt altijd terug over Brussel: een volwaardig gewest, of niet?

Historisch is er nooit echt een keuze gemaakt: is Brussel nu een gewest op zich, naast Vlaanderen en Wallonië (het regionaal denken, met drie) of moet het gewoon bestuurd worden vanuit de twee gemeenschappen (met twee dus eigenlijk)? Aan Franstalige kant zat men altijd op dat spoor van ‘drie’, aan Vlaamse kant veel meer op het idee van ’twee’.
Het praktisch effect van al die discussies is dat Brussel een institutioneel kluwen is. Dat zijn ook de Franstalige partijen beu. Want daar kampen ze bovendien met het feit dat ze nooit hun gewesten en gemeenschap in één fusieregering hebben gestoken, zoals aan Vlaamse kant wél een feit is. “Een interne staatshervorming voor de Franstaligen“, is dus al veel langer de strijdkreet over de taalgrens, waarbij men eindelijk de zaken eens wat eenvoudiger zou maken, en met minder politiek personeel.
Maar er is meer. Het huidig systeem geeft erg veel privileges voor de Vlaamse politici in Brussel: die hebben pariteit in de regering (evenveel ministers dus), die moeten nauwelijks stemmen halen voor een zitje en hebben via de Vlaamse gemeenschap erg veel geld voor hun cultuur en vooral Nederlandstalig onderwijs in de hoofdstad. Dat aanpakken, kan enkel als ook de Vlamingen rond de tekentafel zitten.
Tegelijk stoort het de Franstaligen dat Brussel dus nooit een volwaardig gewest is geworden. Net daar duwt de PS al veel langer op: Paul Magnette (PS) lanceerde eind 2020 niet toevallig zijn idee van een volwaardig federalisme met drie (of vier, als je het Duitstalige deeltje meerekent).
Daar tekent zich een opvallende opening naar de N-VA af: want die willen heel graag ook een staatshervorming, maar dan om hun “confederalisme” te realiseren: veel meer macht naar de deelstaten. Aan Franstalige kant is men dus geen “demandeur de rien“: zeker de privileges voor de Vlaamse politici in de hoofdstad wat gaan beperken is een droom voor de Franstalige partijen.
Net op dat grotere idee waren er in 2020 ook gesprekken tussen PS en N-VA, voor men uiteindelijk toch een Vivaldi-regering maakte. Maar daaruit bleek dat ook de N-VA wel “creatief” wilde meedenken.
Opvallend dus dat Laaouej net nu laat lekken “dat hij niet met de N-VA praat“. Want als men het bij de PS meent om een grotere hertekening te doen, komen de Vlaams-nationalisten onvermijdelijk ook in beeld.
“Maar daar spelen interne discussies bij de PS, die al wel even lopen. Niet toevallig zette de Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS) ook de deur op een kier, om te gaan besturen met de N-VA. Laaouej is daar rabiaat tegen, ook federaal. Maar als hij wil ernstig praten, zou hij toch beter nu al de mening en denkpistes van alle spelers rond de tafel kennen?”, zo vraagt een Brusselse insider zich af.

Opvallend: Gisteren kernkabinet over de spaarrente, waarna de staatsbank Belfius plots bewoog.

Het blijft een debat waar opvallend veel energie naartoe gaat binnen Vivaldi: wie is de kampioen van de kleine spaarders, die op hun spaarboekje van de grootbanken nauwelijks rente krijgen? Zowat elke Vivaldi-partij, met uitzondering van de groenen, probeerde al die titel te claimen.
De bal ging in mei aan het rollen toen Vincent Van Peteghem (cd&v), minister van Financiën, in een brief aan de bankenfederatie Febelfin de financiële instellingen opriep om iets te doen aan de lage spaartarieven. Daarna sprong staatssecretaris voor Consumentenzaken Alexia Bertrand (Open Vld) op die kar.
Maar de socialisten en groenen in de regering schakelden pas een versnelling hoger. Zij drongen aan, met vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) op kop, om het gewoon wettelijk te regelen, de hogere rente met andere woorden op te leggen aan de banken.
Daarvan ging de banksector zelf op de achterste poten staan: Febelfin ging heel hard lobbyen om dat tegen te gaan, en de Nationale Bank gaf een negatief advies over dat ingrijpen.
Maar premier Alexander De Croo (Open Vld) begreep de politieke gevoeligheid, en liet het dossier niet los. “De markt moet werken. Een bank moet een beter tarief bieden om meer geld aan te trekken, en de andere banken worden verondersteld dat voorbeeld te volgen. Op dit moment zie ik dat niet gebeuren,” zei de premier in een gesprek met La Première. “Ofwel werkt de markt, ofwel zorgen wij ervoor dat de markt werkt.”
Gisteren was er opnieuw een vergadering in het kernkabinet daarover, waarop beslist werd dat alvast Vincent Van Peteghem (cd&v) de minister van Financiën, samen met Pierre-Yves Dermagne (PS) de waakhond van de BMA gaat inschakelen. Dat orgaan kan onderzoeken of er illegale prijsafspraken gemaakt worden, tussen de grootbanken.
Zo’n onderzoek moet volgens een brief die Van Peteghem stuurt naar Dermagne gaan over de vraag “of er factoren zijn die ertoe kunnen leiden dat de Belgische spaarder zijn geld minder makkelijk verplaatst”.
Toeval of niet, ook gisteren bewoog dan wel grootbank Belfius, de bank die voor 100 procent in handen is van de Belgische overheid. Al langer was men binnen Vivaldi aan het duwen naar de bank, om toch iets te doen. Al wil Belfius dat officieel helemaal niet erkennen.
Belfius trekt dus als eerste grote speler ten oorlog. Hun Fidelity-rekening, het meest lucratieve spaarboekje van de staatsbank, brengt vanaf 1 juli 1,25 procent op. De rente op het gewone spaarboekje bedraagt dan 0,9 procent, tegenover 0,5 procent vandaag. Daarmee blijft de vergoeding onder de symbolische grens van 1 procent. Concurrent BNP Paribas Fortis gaf eerder al aan dat de spaarrente pas tegen het einde van 2024 kan stijgen tot 1 procent.
Een beleggingstip voor onze lezers overigens: wie hogere rendementen zoekt, vindt zijn gading bij de kleinere banken. Santander Consumer Bank biedt al twee spaarboekjes aan die minstens 2 procent opbrengen. Fidelity Sparen van MeDirect en de Getrouwheidsrekening van NIBC Direct gaan elk gepaard met een rente van 2 procent.

Een nieuw rapport: De OESO waarschuwt opnieuw voor het gevaar van de automatische index in België, op langere termijn.

De OESO, de internationale vereniging van geïndustrialiseerde landen, maakt om de zes maanden een economisch rapport van haar lidstaten. Die rapporten van de prestigieuze denktank wegen door. En andermaal scoort België belabberd.
Zo waarschuwt de OESO opnieuw voor het automatische indexmechanisme, waar België in Europa zowat het enige land is dat dit toepast. Dat leidde tot iets betere economische groei ten opzichte van de buurlanden, op korte termijn. Maar “een meer voortdurende inflatie dreigt, en bijhorend verlies aan competitiviteit in de export”, zo stelt de OESO hard.
Zo waarschuwt de OESO expliciet voor “een groter verlies in competitiviteit van de export, door die index “en blijvende inflatie”, die “zal leiden tot tweede ronde-effecten”: een mogelijke extra economische krimp.
Nu voorspelt de OESO een heel kalme 0,9 procent economische groei in 2023 en 1,4 procent in 2024. De inflatie zou dit jaar op 4 procent uitkomen, en 3,7 procent volgend jaar.
Algemeen blijft de OESO ook hard voor de Belgische overheidsfinanciën. “België heeft de zesde hoogste schuldgraad van heel de EU. Nieuwe fiscale maatregelen zijn nodig om de negatieve effecten van de overheidsschulden op de economie weg te halen, en blootgesteld te worden aan een plotse verandering in het marktsentiment”, zegt de OESO. Met andere woorden: als plots de Belgische rating van overheidsschuld negatiever zou worden, zit men met een groot probleem.
Daarbij zegt de OESO ook nog eens expliciet “dat België steeds meer onder druk staat door toekomstige hogere uitgaven door vergrijzing, klimaattransitie en hoge intrestvoeten op de schulden”. Niet om vrolijk van te worden.

Genoteerd: Eerst waren de PS en Ecolo voorstander van geweld tijdens betogingen strenger aanpakken, maar nu gaat dat niet meer door.

Opnieuw een relletje binnen Vivaldi: deze keer over een strengere wet op ‘casseurs’ of relschoppers, die tijdens betogingen vernieling zaaien.
De aanleiding was nochtans de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS) die in de hoofdstad te maken kreeg met een reeks gewelddadige demonstraties, die uit de hand liepen in Brussel. Daarop schoot minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) in actie.
Heel concreet zou er, een beetje naar analogie met een stadiumverbod, een verbod komen om nog deel te nemen aan betogingen, voor personen die geweld plegen. Dat kan tot zes jaar gelden, en bij recidive leiden tot fikse boetes en zelfs gevangenisstraf. Die wet ligt nu klaar.
De zaak leek vooruit te gaan: twee keer kwam het op de kern en twee keer was er groen licht, zo is bij de voorstanders te horen. Dus PS en Ecolo gingen akkoord.
Maar plots ging de PVDA zich moeien met de zaak: dit zou het “recht op betogen” dreigen in te perken, een argument dat er gretig inging bij de FGTB, de Franstalige socialistische vakbond, waar de PVDA-PTB fel in is geïnfiltreerd. Woensdag nog volgde vakbondsprotest aan het kabinet van Van Quickenborne, en kijk: de PS maar ook Ecolo gingen niet langer akkoord met het plan. Er moet nu een uitzondering komen op de wet, voor betogingen waar ook vakbonden in mee marcheren.
Totaal onaanvaardbaar voor de liberalen: geweld zou dan niet mogen, vakbondsgeweld wel. Dat zou heel de wet compleet uithollen, en zelfs de toets met het Grondwettelijk Hof nooit overleven.
Morgen komt de zaak opnieuw op de kern, maar het belooft een moeilijke discussie te worden. Want zowel Ecolo, waar voorzitter Jean-Marc Nollet (Ecolo) zich al uitsprak over de zaak als de PS, waar men “wil luisteren naar signalen uit het maatschappelijk middenveld”, lijken niet echt meer te overtuigen van de noodzaak van de wet.

Nog nooit gebeurd: Dissidentie vanuit de meerderheid, voor Jambon I. Cd&v’er Tinne Rombouts stemt tegen de Nationale Parken.

Het stond al in het Vlaams regeerakkoord, het is ook ruimschoots besproken op de tafel van de regering, en gisterenavond werd het gestemd in het Vlaams Parlement: een nieuw ‘parkendecreet’ dat de oprichting van vier Vlaamse Nationale Parken moet regelen.
Maar daarbij toch een opvallende valse noot voor de meerderheid, eentje met historische precedentswaarde: voor het eerst stemt een Parlementslid van de meerderheid gewoon tegen een decreet van de eigen regering.
Het gaat om Tinne Rombouts, Antwerps Parlementslid voor cd&v en bijzonder dicht bij de Boerenbond. Zij leeft al langer in openlijke animositeit met minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), de bezieler van het decreet. Wat opvallend aan Rombouts haar optreden is, is dat ze zich niet onthoudt, zoals wel gebruikelijk is als leden van de meerderheid het niet eens zijn, maar gewoon tegenstemt. “Dat doet enkel ook het Vlaams Belang”, zo merkte Demir op in het halfrond gisteren: Groen en Vooruit onthouden zich, omdat ze vinden dat het decreet niet ver genoeg gaat.
Rombauts haar protest draait rond het feit dat ze vreest voor de impact van die Nationale Parken op de landbouw. Want hoewel de parken weinig tot geen juridische waarde hebben, en allerminst iets afdwingen, ziet ze een gevaar in de toekomst voor strengere milieunormen.
Het bewijst in elk geval hoe verzuurd de sfeer is tussen Demir en de landbouw-vleugel van cd&v, aangevoerd door Rombouts. Binnen de fractie van cd&v leidde het ook tot heftige discussies: voor het oprichten van de Nationale Parken is een groot draagvlak bij de Vlamingen. “Is dit dan de discussie waar wij ons moeten gaan ingooien, die grotendeels symbolisch is?”, zo gaf een cd&v-Parlementslid in de Vlaamse fractie mee, over collega Rombouts.