Dat de Brusselse regeringsvorming niet van een leien dakje loopt, is duidelijk. Maar zelfs nu de Nederlandstalige meerderheid gevormd is, kan de PS niet leven met de uitkomst. De Franstalige socialisten verzetten zich tegen N-VA in de coalitie. De onderhandelingen voor een volwaardige Brusselse regering liggen stil.

Key takeaways

• De PS wil niet samenwerken met N-VA. De partij haalt de creatie van een regeringscommissaris aan, maar dat is niet de echte reden.
• Inhoudelijk staan PS en N-VA ver van elkaar af. Toch vinden de andere partijen dat dit de enige oplossing is.
• De uitdijende begroting is de grootste bezorgdheid: daarom moet er snel een nieuwe Brusselse regering komen.

Wat vooraf ging: Vier Nederlandstalige partijen (Groen, Vooruit, N-VA en Open Vld) bereikten een bestuursakkoord.

• Bij de Brusselse regeringsvorming moeten de Franstalige en de Nederlandstalige groep elk apart op zoek naar een meerderheid. De twee moeten daarna samen komen tot één regering. Een Nederlandstalige meerderheid zoeken bleek lastig. Formateur Elke Van den Brandt (Groen) zocht een meerderheid met vier partijen. Er mogen maar 2 Nederlandstalige ministers en 1 staatssecretaris zijn. Open Vld bleek uiteindelijk tevreden met een post als regeringscommissaris: die krijgt wel bevoegdheden maar valt officieel buiten de Brusselse regering.
• Cd&v gaf aan niet in de regering te willen stappen. Van den Brandt wist N-VA te overhalen om mee aan boord te komen. Dat deed ze met een beleidsontwerp wat lekte in de pers. Met name het idee om fusies door te voeren van de Brusselse gemeenten, de politiezones en het OCMW irriteerde de PS.
• Hoewel Van den Brandt zei dat de gelekte tekst “geen eisenpakket voor de onderhandelingen vormt”, reageerde de PS direct verbolgen. “De nota van Van den Brandt is gemaakt op maat van de N-VA. Wat betekent dat zij ons de facto uitsluit”, zei PS-lid Ridouane Chahid donderdag al.

In het nieuws: De PS geeft een institutionele draai aan een inhoudelijke discussie.

• De vier Nederlandstalige partijen hoopten dat de onderhandelingen over de Brusselse regeringsvorming nu snel zouden volgen. Langs Franstalige zijde was er al langer een meerderheid van MR, Les Engagés en PS. Maar de PS trapt op de rem. Daarbij haalt de partij de beloofde regeringscommissaris aan als reden: “Om zo een post te creëren is de instemming van de Franstalige partijen nodig”, zegt de partij. Die is er niet.
• Maar het is overduidelijk dat het vooral het programma van N-VA is waar de PS zich niet in kan vinden. Philippe Close (PS), de burgemeester van Brussel-Stad, laat op X zijn ongenoegen blijken: “In Gent manifesteert Groen om te voorkomen dat N-VA in de meerderheid zit, in Brussel betrekt ze de partij bij de onderhandelingen”.
• De Morgen sprak een bron bij de Brusselse PS, die de denkwijze bevestigt. “We zijn bereid om mee te werken, maar niet tegen elke prijs. De N-VA is een partij die op institutioneel en socio-economisch vlak mijlenver van de onze staat, en die de autonomie van Brussel in vraag stelt. Voor ons is deze formule dus geen optie”.
• De PS wil dat Van den Brandt opnieuw gaat praten met cd&v om toch een coalitie zonder N-VA te vormen. Van den Brandt had al aangegeven dat ze beseft dat het moeilijk is om N-VA en PS met elkaar te verzoenen, maar dat de huidige Nederlandstalige samenwerking de enige werkbare optie is.

“Dringend hervormingen nodig”

De reacties: Zowel MR als Les Engagés als Groen wil verder met N-VA.

• “Ik heb gemerkt dat er nog steeds weerstand was aan tafel om voluit met zeven te kunnen onderhandelen”, moet de Franstalige formateur David Leisterh (MR) toegeven. “Ik ga samen met de Nederlandstalige formateur nu verdere gesprekken voeren”, zegt hij. “Ik nodig alle partijen nu uit om hun verantwoordelijkheid te nemen, gezien de politieke, institutionele en budgettaire crisis van Brussel”.
• Christophe De Beukelaer (Les Engagés) moet toegeven dat hij veel liever cd&v had gezien als partner. Maar ook hij vindt dat er dringend hervormingen moeten komen. Daarom “moeten we verantwoordelijkheid tonen en de echte onderhandelingen starten”, is zijn conclusie.
• Ook Van den Brandt roept op tot dialoog. “De oplossing zit in een paar gesprekken met PS over waarom ze schrik hebben voor N-VA. Wat hebben ze nodig om genoeg garanties te krijgen om die schrik weg te nemen? Ik denk dat we daar de komende uren en dagen aan moeten werken”, zegt ze in De Ochtend op Radio 1.
• “In februari komt er een nieuwe begrotingscontrole en zullen de ratingbureaus de kredietwaardigheid van Brussel beoordelen. De klok tikt onverbiddelijk verder”, haalt ook Van den Brandt aan.

Om te volgen: Gaat de PS toch praten?

• In principe hebben de beide taalgroepen geen zeggenschap over hoe de andere taalgroep zijn coalitie samenstelt. Frédéric De Gucht (Open Vld) stelt het wel heel scherp. “PS heeft geen exclusieven te stellen. Ik denk dat de partij een beetje moet wennen aan het feit dat niet alles meer in Brussel door de PS beslist wordt. Maar hij kan Brussel niet blokkeren”, zegt de Brusselse liberaal in Villa Politica.
• Het ‘probleem’ van de regeringscommissaris lijkt er nauwelijks een te zijn. De creatie van die post is geen probleem voor MR en Les Engagés. Wat dus overblijft zijn de inhoudelijke punten rond de hervormingen. Gesprekken over de Brusselse regeringsvorming zullen er sowieso moeten komen. Wie dan het meeste toegeeft, N-VA of PS, zal moeten blijken.