Key takeaways

• Het voorkomen van problematisch sociaal mediagebruik onder Europese adolescenten is tussen 2018 en 2022 gestegen van 7 procent naar 11 procent.
• Roemenië, Malta en Bulgarije rapporteerden de hoogste percentages problematisch sociaal mediagebruik met respectievelijk 22 procent, 18 procent en 17 procent.
• Van 12 procent van de jongeren werd vastgesteld dat ze risico liepen op “problematisch gamen”, volgens de WHO gekenmerkt door vijf of meer verslavingssymptomen.

Een recent rapport onthult een zorgwekkende trend: een toenemend aantal Europese adolescenten vertoont problematisch gebruik van sociale media. Dit gedrag, dat door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt gedefinieerd als moeite om impulsen op platforms onder controle te houden, offline bezig zijn met sociale media en zich zorgen maken als ze er geen toegang toe hebben, is tussen 2018 en 2022 gestegen van 7 procent naar 11 procent.

Terwijl het algemene voorkomen laag blijft, blijkt uit het onderzoek dat Roemenië de hoogste mate van problematisch social media-gebruik (SMU) kende, met 22 procent, gevolgd door Malta (18 procent) en Bulgarije (17 procent). Nederland scoorde het laagst met een percentage van slechts 5 procent. België deelt een percentage van 9 procent met Oostenrijk, Frankrijk, Noorwegen, Portugal, Slovenië en Spanje. Landen die beter scoorden dan België in termen van lager problematisch SMU zijn Nederland, Zweden, Letland, IJsland, Hongarije, Estland, Denemarken en Tsjechië.

Bovendien bleek 12 procent van de jongeren een risico te lopen op “problematisch gamen”, volgens de WHO gekenmerkt door vijf of meer verslavingssymptomen.

Niet altijd schadelijk

Het rapport onderzocht in 2022 meer dan 44 landen in Europa, Centraal-Azië en Canada en richtte zich op jongeren van 11, 13 en 15 jaar. Hieruit bleek dat 36 procent van de adolescenten de hele dag online contact onderhoudt met vrienden, een percentage dat stijgt tot 44 procent onder 15-jarige meisjes. Rijkere kinderen hadden een grotere kans dan hun leeftijdsgenoten met een lager inkomen om voortdurend online in contact te zijn met vrienden, een trend die zowel bij jongens als meisjes in verschillende landen werd waargenomen.

Ondanks deze bevindingen is het belangrijk op te merken dat niet al het gebruik van sociale media schadelijk is. Terwijl 11 procent van de jongeren werd geclassificeerd als problematische gebruiker, werd 32 procent gecategoriseerd als “intensieve” gebruiker – constant online maar zonder symptomen van problematisch gebruik te vertonen. Nog eens 44 procent was actief gebruiker en 12 procent gebruikte sociale media zelden.

Verschillen op gebied van gebruikers

Uit het onderzoek bleek dat 13-jarigen, met name meisjes, het vaakst betrokken waren bij problematisch gebruik van sociale media. Eerder onderzoek van dezelfde onderzoekers legde een verband tussen problematisch sociaal mediagebruik en een slecht mentaal en sociaal welzijn, en een verhoogde kans op roken, alcoholgebruik of cannabisgebruik. Hoewel niet-actieve gebruikers minder middelen gebruikten, rapporteerden zij ook een slechter mentaal en sociaal welzijn in vergelijking met degenen die sociale media actief gebruikten.

Het is cruciaal om te erkennen dat de definitie van problematisch gebruik van sociale media onderwerp van discussie blijft. Hoewel de WHO-definitie als uitgangspunt dient voor het meten van mogelijke schade, is deze niet gebaseerd op officiële diagnostische criteria voor gedragsverslaving. Desondanks benadrukt het de behoefte aan gerichte interventies die zowel genderspecifieke motivaties als risicofactoren in gamegedrag aanpakken.

Aanbevelingen voor regelgeving en voorlichting

Het rapport benadrukt dat er strengere regels nodig zijn voor de toegang van jongeren tot sociale media en online games, naast strengere handhaving van leeftijdsbeperkingen door deze platforms. Het rapport onderstreept ook het belang van onderwijs in digitale geletterdheid, zodat kinderen een effectief evenwicht kunnen vinden tussen hun online en offline leven.

Eerder deze maand meldde Business AM dat Australië plannen aangekondigd heeft om een minimumleeftijdsgrens in te stellen voor het gebruik van sociale media. Australië maakt zich zorgen over de negatieve gevolgen voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid van jongeren en zal naar verwachting een leeftijdsgrens voorstellen die tussen de 14 en 16 jaar zal liggen.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!