Key takeaways

• Donald Tusk heeft een motie van vertrouwen voor zijn regering aangevraagd.
• De oppositie ziet de inspanningen van Tusk als zinloos en mogelijk gehinderd door de veto’s van de nieuwe president.
• Tusk heeft voor juli een kabinetswijziging aangekondigd om het mandaat van zijn regering te bevestigen.

De Poolse premier Donald Tusk heeft een motie van vertrouwen aangevraagd voor zijn pro-Europese regering. Die stap komt kort na de nipt verloren presidentsverkiezingen, waarin de oppositiekandidaat Karol Nawrocki als winnaar uit de bus kwam. Nawrocki, gesteund door de conservatieve partij Wet en Rechtvaardigheid (PiS), wordt gezien als een obstakel voor Tusk’s hervormingsplannen.

Hoewel de regeringscoalitie van Tusk een meerderheid van 12 zetels heeft in het Poolse parlement, is de motie vooral symbolisch. De stemming van woensdag zal naar verwachting worden gewonnen, maar dient vooral om de eenheid en het mandaat van de regering te bevestigen.

Nieuwe president kan hervormingen blokkeren

De komst van president Nawrocki – een sociaal conservatief die zich verzet tegen een federaal Europa en toetreding van Oekraïne tot de EU en NAVO – zet druk op de wetgevende plannen van Tusk. Als president heeft Nawrocki vetorecht, net als zijn voorganger Andrzej Duda. Tusk beschikt niet over genoeg parlementaire steun om zo’n veto te kunnen terugdraaien.

Ondanks deze uitdaging kondigde Tusk een kabinetswijziging aan in juli. Hij riep op tot volharding en verwees daarbij naar de veerkracht van tennisster Iga Świątek, die onlangs haar poging om een vierde opeenvolgende French Open te winnen zag stranden. Een symbolische vergelijking: net als Świątek wil Tusk doorzetten, ook na tegenslagen. De toespraak van Tusk kreeg een staande ovatie van zijn eigen parlementsleden, terwijl de banken van oppositiepartij PiS grotendeels leeg bleven.

Belangrijke beloften blijven liggen

Hoewel Tusk verwees naar successen op het gebied van defensie-uitgaven en migratiebeleid, bleef hij opvallend stil over linkse speerpunten binnen zijn coalitie. De belofte om abortus tot 12 weken te legaliseren kwam niet aan bod. Die hervorming ligt stil vanwege interne weerstand binnen de coalitie én het dreigende veto van de nieuwe president.

Ook de lang beloofde hervorming van het rechtssysteem, bedoeld om politieke invloed uit de rechtbanken te verwijderen, is nog niet gerealiseerd. Veto’s van Duda leidden tot ingrijpen door de Europese Commissie, die tijdelijk EU-fondsen bevroor. Pas nadat Tusk toezegde de hervormingen van PiS terug te draaien, kwamen die middelen vrij – tot ergernis van de oppositie, die spreekt van dubbele standaarden. Tusk sloot af met de belofte om de juridische crisis in Polen aan te pakken, al erkende hij dat president Nawrocki zijn vetorecht waarschijnlijk zal blijven gebruiken als politiek wapen.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!