Vladimir Poetin gaf dan toch, uitgesteld, zijn speech voor het Russische volk. In de toespraak kondigde hij een gedeeltelijke militaire mobilisatie aan, waarbij reservetroepen worden opgeroepen te gaan vechten in Oekraïne. De zelfuitgeroepen Volksrepublieken en veroverde Oekraïense regio’s Kherson en Zaporizja “werden al veroverd op de nazi’s”, klonk het in de eerste speech sinds de invasie van start ging.

Normaal gezien gaf de Russische dictator Vladimir Poetin dinsdagavond een speech voor het volk. Eerst werd die uitgesteld, en toen anderhalf uur later nog geen speech te zien was, werden ook de aankondigingen op de Russische staatszenders weggehaald. Om 8u Belgische tijd kwam de speech toch online, en werd die onder meer door het Britse Sky News uitgezonden, met tolk.

De toespraak

Poetin begon zijn verhaal met de schuld te steken op het Westen. Westerse landen willen hun gedachtegoed opdringen aan anderen, gebruiken Oekraïners als kanonnenvlees om Rusland pijn te doen en stoken de NAVO op om Rusland aan te vallen. Ook is het het Westen dat burgers vermoordt en genocides pleegt, volgens de dictator, die wijselijk zwijgt over de door Russische troepen aangerichte gruweldaden in onder meer Boetsja, Marioepol en Izioem.

Daarna kondigde Poetin een gedeeltelijke militaire mobilisatie aan, de nadruk werd gelegd op “gedeeltelijk”. Enkel reservetroepen zullen worden opgeroepen om te dienen in het leger, in Rusland en Oekraïne. Het gaat meer bepaald om reservisten die eerder al militaire ervaring opdeden. Minister van Defensie Sergej Sjojgoe gaf aan dat 300.000 reservisten zich mochten klaarmaken om te dienen.

Illegale referenda

Vladimir Poetin hield de speech naar aanleiding van de aangekondigde referenda in de zelfuitgeroepen onafhankelijke Volksrepublieken Donetsk en Loehansk en de bezette Oekraïense regio’s Kherson en Zaporizja. De bevolking mag later deze week en volgende week kiezen of het landsdeel voortaan een deel van Rusland wordt.

Die referenda werden door de OVSE (de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa), de organisatie die toeziet op het verloop van verkiezingen en referenda, al bestempeld als onwettelijk. “Verkiezingen of volksraadplegingen op het grondgebied van Oekraïne kunnen enkel worden uitgevoerd door rechtmatige autoriteiten en met naleving van nationale wetgeving en international standaarden. De geplande “referenda” zijn daarom illegaal”, zegt de OVSE in een mededeling.

Daar lijkt Poetin zijn voeten aan te vegen. De annexatie van de landsdelen bij Rusland zou voor hem een uitweg zijn om de gefaalde invasie (die drie dagen zou duren en amper mensenlevens zou kosten) toch als een overwinning te verkopen bij het Russische volk. Als de referenda aantonen dat de plaatselijke bevolking het liefst bij Rusland horen, mag Oekraïne in theorie niet verder oprukken.

Rusland is namelijk al sinds het begin zeer streng over aanvallen op het eigen grondgebied. Als dit gebeurt, kan het krijgswetten activeren om de bevolking te mobiliseren, en lijkt ook de inzet van tactische kernwapens een mogelijkheid voor het Kremlin.

Zorgen bij Russen

Over een algemene mobilisatie maken ook heel wat Russen zich zorgen. Zo werd de theorie verspreid dat Poetin in zijn speech zou aankondigen dat alle gevechtsklare mannen tussen 18 en 65 het land niet langer mochten verlaten. Als gevolg werd, na aankondiging van Poetins speech, de zoekterm “hoe verlaat ik Rusland?” veel meer opgezocht door Russen, voornamelijk in het centrale deel van het land, waar nu al de meeste soldaten die in Oekraïne strijden vandaan komen.

Die speech werd dinsdagavond uitgesteld. Eerst werd verklaard dat, als Poetin ’s avonds laat een speech geeft, de helft van zijn natie het niet hoort: door de verschillende tijdszones ligt Vladivostok, in het Verre Oosten van Rusland, al lang te slapen. Daarom zou de speech zijn opgenomen en werd die woensdagochtend getoond aan de volledige bevolking.

Toch geven analisten aan dat een algemene mobilisatie Rusland geen soelaas biedt. Kamil Galeev, een in Moskou verblijvende journalist en onderzoeker voor denktank Wilson Center, deelde op Twitter dat algemene mobilisatie tot politieke chaos kan leiden in het Kremlin.

“In eerste instantie moeten de onervaren rekruten worden getraind, en het liefst door bekwame officieren”, schrijft Galeev. Daarvan heeft Rusland nu stilaan een tekort: al bijna tien generaals sneuvelden in Oekraïne, over de kolonels, majoors, kapiteins en luitenants bestaan geen lijstjes, maar dit loopt hoe dan ook nog veel hoger op. Ook worden rekruten vaak geplaatst in al bestaande eenheden, maar de meesten hiervan zijn ofwel compleet vernield, ofwel grondig door elkaar geschud door de verliezen in Oekraïne.

Zorgen op de markt

Daarnaast zal een algemene mobilisatie ook niet bijster goed vallen bij de bevolking, die er nu via staatspropaganda wordt van overtuigd dat de “speciale militaire operatie” vlekkeloos verloopt. Dat sentiment zal vlug veranderen als plots zoons, vaders en broers worden opgeroepen om mee te gaan strijden.

Ook op de Moscow Exchange, het grootste handelsplatform van Rusland, lijkt Poetins speech en een mogelijke mobilisatie al door te wegen. Zo zakte de beurs gisteren met maar liefst negen procent, het grootste verlies op één dag tijd sinds 22 februari. Toen ging de beurs de dag nadien een dag toe, op 24 februari, de dag van de invasie van Oekraïne, opende de MOEX ruim 25 procent lager. Ook de tarwe-futures op de Chicago Board of Trade stegen met 7,4 procent tot 8,92 dollar per bushel (Amerikaanse eenheidsmaat die wordt gebruikt in de graanhandel. Een bushel is gelijk aan ruim 35 liter), het hoogste niveau sinds juli.