Is er een groot Volksfront in de maak, waarbij sp.a en groen samen met de communisten van de PVDA gaan? Niet als je Peter Mertens goed beluistert. “John Crombez (sp.a) wil ‘een links front’, maar hij bedoelt een aanhechting van Groen en sp.a, en niet met de PVDA. (…) Een Volksfront-regering zit er niet echt in”. 

“Voor ons is het een campagne van erop of eronder. Tien jaar na die partijvernieuwing moet het lukken. Ik heb er goede hoop op. Deze keer moeten we in de Kamer, in het Vlaams parlement zetels halen.”

Je bent wel al het eerste slachtoffer in de kiesstrijd, zie ik. Je voet gebroken?

“Ja, in de peilingen gaan we fel naar boven, maar ik ben ondertussen zelf wel naar beneden gedonderd, van de trap dan. Ik zit dus in een rolstoel, maar de campagne loopt op wieltjes.”

Greenwashing

Voor je partij staat veel op het spel. We hebben vijf jaar lang een centrumrechtse regering gehad. Maar nu moet het terug anders voor jullie?

“Ja, we hebben een hele strenge factuurregering gehad. Die is begonnen op Vlaams niveau met de verhoging van heel wat taksen en facturen, maar het federale niveau is snel gevolgd met de btw op elektriciteit en op juridische bijstand die naar boven is gegaan. Er is sprake van dat men de volgende keer ook nog eens rekeningrijden wil invoeren en dat men een koolstoftaks zou willen invoeren.”

“Alle partijen blijken daar voorstander van te zijn, wij niet. Je hebt een sterke factuurregering gehad, een rechtse factuurregering, terwijl wij denken dat je op dit moment echt moet investeren in het openbaar vervoer en in de zorg. Dat is een groot debat in heel Europa trouwens, maar ook bij ons. Wij zitten niet te hopen op een nieuwe rechtse factuurregering, maar ook niet op een confederale stilstand, dat is misschien ook de inzet van deze verkiezingen.”

Je bedoelt een nieuwe communautaire ronde?

“Ja. Als je hoort dat de N-VA 30 procent wil halen en vanuit die positie de hefboom wil gebruiken om het land stil te leggen met een nieuwe confederale ronde, met eventueel nieuwe verkiezingen … Ik denk dat niemand daar baat bij heeft. Wij zijn een unitaire partij, actief in heel het land, en ik denk dat het land en de sociale zekerheid, één moeten blijven.”

Je noemt die koolstoftaks? Dat is deel van een klimaatplan, dat de groenen en ook klimaatbetogingen willen. Is dat voor jullie geen thema?

“Het klimaat is een heel belangrijk thema.”

Jullie liepen volgens mij ook mee in die marsen?

“Inderdaad, de jongerenbewegingen zijn daar heel actief in.”

Maar die taks is niet de oplossing dan?

“Nee, wij denken niet dat je blauw betalen aan groene taksen de oplossing gaat zijn voor de toekomst.”

Nu praat je als Bart De Wever (N-VA)?

“Nee. Tijdens de nieuwjaarsreceptie hebben wij gezegd ‘niet blauw betalen aan groene taksen’, nadien heeft de N-VA dat discours overgenomen, maar de finaliteit is anders.”

“Wij willen wel degelijk radicale klimaatoplossingen, maar dat kan niet met taksen. Je moet altijd alternatieven creëren. Dus als je het langs de ene kant over rekeningrijden hebt, denken wij niet dat een kilometertaks invoeren tot gedragsverandering zal leiden als je niet met het openbaar vervoer op je werk raakt. De meerderheid van de mensen raakt niet met het openbaar vervoer op het werk. Dat leidt alleen tot een portefeuilleverandering. Je hebt minder geld in je portefeuille. Dus je zou eerst een echt alternatief moeten opbouwen met het openbaar vervoer. Dan pas krijg je gedragsverandering, maar niet andersom.”

“Met de koolstoftaks is dat net hetzelfde. Wij zijn eerder voorstander van een isolatieplan met een gedeeld betaalsysteem in alle wijken. Dan kan er gedragsverandering plaatsvinden. Je moet die alternatieven eerst uitbouwen. Het grote taboe in het klimaatdebat is eigenlijk niet de gezinnen, wat de gezinnen zouden moeten doen, maar wel de multinationals en de grote bedrijven. Als je weet dat driehonderd multinationals verantwoordelijk zijn voor 40 procent van die uitstoot … Die zitten in het ETS-systeem, het Europees emissiehandelssysteem, maar dat loopt voor geen meter. Dat is een koehandel in fictieve propere lucht.”

“En wij zeggen ‘stop ermee en voer op Europees niveau de normen in’, zoals we ook zure regen ooit uit de wereld hebben gekregen. Wij geloven dus niet in de marktoplossingen om dat klimaat aan te pakken. Dat is een groot verschil met Groen. Wij geloven ook niet in taksmaatregelen om dat aan te pakken, maar in investeringen.”

Wat vond je van die CEO’s die aan heel die actie van Sign For My Future hebben meegedaan? Grote bedrijven in België, waaronder Umicore, stonden daar dan mee op het podium.

“Dat is heel dubbel. Het is goed dat er een draagvlak wordt gecreëerd, want we moeten effectief wel klimaatmaatregelen nemen. Niets doen gaat ons ook veel geld kosten.”

Maar jij gelooft daarom niet dat dat ook met enige goede intenties is?

“Er is veel greenwashing bij. Dat verschilt van bedrijf tot bedrijf. Je hebt bedrijfsleiders die dat met alle goede intenties doen, die dat ook toepassen, circulair beginnen na te denken over de productiemethodes van hun bedrijf. Maar er zijn bedrijven, die enorm veel geld beleggen in fossiele brandstoffen, en waarbij het meer om het greenwashen van het imago gaat. Dat is natuurlijk wel een beetje een dubbel gevoel dat je daarbij hebt.”

Wat je als communist ongetwijfeld plezier moet doen, is de discussie rond de vermogensbelasting? Groen heeft dat nu fors op tafel gelegd. Hoe ziet jullie voorstel eruit?

“We stellen al langer een miljonairstaks voor. Ons voorstel is dat er 1 procent wordt betaald op de schijf boven het vermogen van 1 miljoen euro, met vrijstelling van 500.000 euro aan eigen huis, en nog eens 500.000 euro aan aandelen die je hebt. Dus de facto betaal je niets op de eerste 1,5 miljoen à 2 miljoen euro, maar op de schijf daarboven 1 procent.”

Dat is puur op het vermogen? Bij anderen wordt het berekend op de inkomsten uit vermogen.

“Ja, omdat er geen vermogensbelasting bestaat, dus het gaat over roerend en onroerend goed.”

Je moet toch nog een beetje communist blijven?

“Het is een heel gematigd voorstel, denk ik. Het is 1 procent, 2 procent, 3 procent. Het zou volgens de schattingen die wij hebben acht miljard euro opleveren. Volgens Paul De Grauwe zou het elf miljard euro opleveren.”

Paul De Grauwe is nogal fan jullie ideeën, hé?

“Ja, wat dat betreft is hij meer Keynesiaans geworden.”

Maar het discours is daarop wel enorm veranderd de afgelopen jaren. Je voelt wel dat dat iets is dat opnieuw op de agenda staat.

“Ja. Terecht, denk ik. Je hebt helemaal gelijk, het is internationaal ook. Ook in de VS zie ik een nieuwe lichting jonge politici, veel vrouwen trouwens, die die thema’s aanhalen.”

Alexandria Ocasio-Cortez (Democratische Partij), is zij daar één van?

“Absoluut, die zet die thema’s op de agenda.”

Eigenlijk is zij communist, zeg je?

“Ja, in België zou ze bij de PVDA zijn. Ik zou willen dat ze bij de PVDA zou zijn.”

Jullie hebben Raoul Hedebouw.

“Ja, de mannelijke versie.”

Links front

Wanneer zal je gelukkig zijn op 26 mei?

“We hebben voor onszelf gezegd dat we zeker één iemand in het Vlaams parlement willen hebben, één iemand vanuit Vlaanderen in het federaal parlement en één iemand vanuit Brussel in het federaal parlement. Met deze peilingen zouden we ongeveer drie zetels in het Vlaams parlement hebben en drie mensen uit Vlaanderen in het federaal parlement. In het federaal parlement zouden we van twee naar twaalf zetels gaan, dus zeven uit Wallonië, twee uit Brussel en drie uit Vlaanderen.”

“En uiteraard zou ik daar content mee zijn, dat is maal zes. En dat zou ook onze doorbraak in het noorden zijn. Dat is zo belangrijk, want ik merk nog altijd dat er mediatiek gezien een rem staat op het uitnodigen en het valoriseren van de PVDA. Er zijn uitzonderingen uiteraard, maar er zijn veel voorzittersdebatten, waarin er zes partijen worden uitgenodigd, en geen zeven. De PVDA valt dan van tafel.”

Je moet natuurlijk keuzes maken, als je geen parlementsleden hebt …

“Net daarom. Vanaf het moment dat we ook in het parlement zitten, gaat dat voor ons een groot verschil maken.”

Ik denk dat Louis Van Geyt (KPB) de laatste communist was in de Kamer. Wanneer was dat?

“Goh, ik denk tot 1984. Dat is al even geleden.”

Wat is je droomcoalitie?

“Een progressieve coalitie natuurlijk, een coalitie die durft te investeren.”

Maar noem eens partijen?

“Ik vind dat heel moeilijk op dit moment omdat je toch nog altijd met een rechtse sens unique zit rond heel wat zaken. Maar als de beloftes zouden ingewilligd worden om de pensioenleeftijd terug te brengen, om de btw op energie te verlagen, om echt te investeren in openbaar vervoer en zorg, dan uiteraard eerder een linkse coalitie. Maar ik zie dat niet gebeuren op dit moment. Ik zie heel veel mensen toch nog om die N-VA draaien.”

Dat is wel opvallend, je noemt geen coalitie waarin jullie zelf zouden zitten dan?

“Nee, ik denk dat dat op dit moment niet aan de orde is, eerlijk gezegd.”

Nee? Dat is wel duidelijk dan, dat je zegt van …

“Nee, ik voel dat ook niet. Ik heb John Crombez (sp.a) gehoord en die zegt ‘wij willen een links front’. En dat blijkt dan gewoon een aanhechting te zijn van Groen en sp.a, en niet met de PVDA. Ik heb Calvo (Groen) ook gehoord.”

Ze zijn natuurlijk wel met jullie in Zelzate, als enige Belgische gemeente, in een coalitie gegaan. De deur is toch niet helemaal toe? Groen sluit jullie niet helemaal uit. Ik denk dat Ecolo zelfs iets forser “nee” tegen jullie zegt. Het hangt ervan af met welke voorzitter je daar praat.

“Inderdaad.”

Maar toch zie je het niet gebeuren?

“Mevrouw Khattabi (Ecolo) is daar veel opener in dan meneer Nollet (Ecolo). Die banden zijn er, die gesprekken zijn er. Maar ik denk ‘op dit moment niet’. Ik zie voornamelijk de sp.a rond de N-VA draaien als ware Bart De Wever de schoonmoeder van de sociaaldemocratie. Ik weet niet waar ze die idee vandaan halen.”

Uit Antwerpen misschien?

“Ja, daar is het gebeurd.” 

Geloof jij dat er een soort voorakkoord is tussen die twee?

“Ik denk dat wel, dat is absoluut een mogelijkheid. Het is jammer genoeg dat de sociaaldemocraten samengaan met de N-VA.”

Het vreemde is dat Bart De Wever constant zelf waarschuwt voor een ‘volksfrontregering’. Dat moet u historisch wel plezieren, denk ik dan. Volgens mij is dat in Spanje ooit de coalitie geweest.

“Ja, en in Frankrijk ook. Ik denk dat je refereert aan Frankrijk. In 1936 had je president Léon Blum (Front Populaire), de klassieker. Die hebben toen de 40-urenweek en de sociale zekerheid ingevoerd. Dat was in 1936.”

Als je kijkt naar het programma van de PS, ook naar de mensen die op de lijst staan, een aantal FGTB’ers, dat is toch wel heel links. Daar zouden jullie toch een akkoord mee moeten kunnen sluiten?

“De PS, dat is iets heel raar, in heel Europa. Het is absoluut waar dat het discours van de PS zeer links is, als je vergelijkt met de PS van Frankrijk, zeker met de PvdA van Nederland, de sociaaldemocraten, en met de SPD in Duitsland. Dat is het meest linkse discours. Maar dat is één PS. En dan heb je nog de PS van de regering. Meneer Dewael (Open Vld) heeft dat ooit fantastisch gezegd: ‘Je hebt de PS in de oppositie, dat is de meest linkse sociaaldemocratie in Europa. En dan heb je de PS in de regering en dat is een normale sociaaldemocratie.'”

“Want die bespaart, die doet langer werken, die zet geen vermogenstaks op de agenda. Zij hebben dertig jaar lang in de regering gezeten, niets vermogenstaks. Ze hebben dertig jaar lang in de regering gezeten en hebben ook die maatregelen genomen om langer te doen werken. Nu zeggen ze ‘we moeten naar 65 jaar’. Ze hebben dertig jaar lang in de regering gezeten, ze hebben de treinen mee geprivatiseerd, ze hebben de RTT mee geprivatiseerd, Belgacom mee op de markt gesmeten. Nu zeggen ze ‘dat moet allemaal terug genationaliseerd worden’.”

“Dus je hebt een PS met een heel links discours in de oppositie en dan heb je de ‘regerings-PS’ die dan back to normal gaat en bespaart. Heel wat mensen in Wallonië hebben dat ondertussen wel door. Vandaar die ruk enerzijds naar Ecolo, dat ver vooruit gaat, en anderzijds naar de PTB, die met 9 procent vooruitgaat in Wallonië.”

Maar een volksfront-regering zit er nog niet in?

“Nee. Dat zit er nog niet in.”

Ziekenkas

Wat vrees je dan het meest? Wat is het slechts mogelijke scenario?

“Een heruitgave van de regering die we nu hebben enerzijds, of zo’n confederale stilstand. Ik denk dat dat echt niet goed zou zijn, noch economisch, noch sociaal. Ik denk niet dat iemand beter wordt van nog eens vierhonderd dagen rond de navel van onze instellingen draaien.”

“De uitdagingen zijn uiteindelijk wel heel groot, zowel klimatologisch als sociaal gezien. Een stilstand is echt wat een land kan missen, maar daar vrees ik wel een beetje voor. Ik denk dat het sociale signaal heel belangrijk moet zijn op 26 mei en dat we ervoor moeten zorgen dat die N-VA geen 30 procent haalt om alles stil te kunnen leggen.”

In peilingen zit je er nu boven, maar het gaat nipt worden.

“Het gaat nipt worden. Trouwens, in die peilingen: zes op tien weet het nog niet. Dat is enorm. Er is in die laatste vijf weken nog heel veel te doen, nog zeer veel mensen aan te spreken. Het is zeer nipt, elke stem telt.”

“Maar die eerste stap is altijd de moeilijkste, dat wisten we. Dat was in 2014 ook in Wallonië het geval. Toen waren we met Raoul Hedebouw er net boven met 5,5 procent. Nu denkt iedereen: ‘De PVDA haalt al heel lang hele hoge scores in Wallonië’, maar dat is helemaal niet waar. Bij de vorige verkiezingen hadden we daar 5,5 procent. Nu zitten we in Vlaanderen op datzelfde peil, maar het is pas als je die eerste stap hebt gemaakt, dat je veel sneller kan doorgroeien. Het is dus belangrijk voor ons.”

Wat was jullie score bij de provincieraadsverkiezingen?

“3,5 procent ongeveer.”

Dus het is niet gespeeld dan?

“Het is niet gespeeld, nee. Elke stem telt.”

Wij vragen traditioneel aan alle voorzitters of ze kandidaat-premier zijn. In uw geval is dat misschien …

“Alle Antwerpse lijsttrekkers zeggen ‘ja’. Dat is een grap natuurlijk, maar de kans is dichtbij nul.”

Wie zou u dan liefst zien daar?

“Goh, dat vind ik moeilijk.”

Niet Elio Di Rupo (PS) heb ik al verstaan.

“Nee, ik denk dat je dan een nieuwe inleveringsregering gaat krijgen. Ik weet niet wie het gaat worden. Het kan ook wel eens iemand zoals Wouter Beke (CD&V) zijn, iemand die iets minder genoemd wordt. Hij zou wel eens de lachende derde kunnen zijn. Maar of ik daar nu bijzonder gelukkig van word, weet ik niet.”

Jullie zijn de enige unitaire partij in België. Je begint meteen taksen, dat is zeker iets waar Vlamingen van wakker liggen. Is dat in Franstalig België hetzelfde geval?

“Nee, in Franstalig België staat de kwestie van arbeid veel hoger op de agenda. Dat komt natuurlijk door de tewerkstellingsgraad die in Vlaanderen veel hoger ligt dan in Wallonië. Dus arbeid, fabriekssluitingen en investeringen staan hoog op de agenda. De andere thema’s zijn wel gelijk. Pensioenen, dat zie je zowel in het noorden als in het zuiden. Die peiling geeft dat trouwens ook aan.”

Heeft de regering hier dan een cruciale fout gemaakt door die pensioenleeftijd te verhogen?

“Ik denk dat wel, want je ziet nu een aantal landen die daarop terugkomen. Canada komt erop terug, Oostenrijk ook. Want wat er gebeurt als je mensen tot 67 laat werken, en dat hebben wij in 2014 ook gezegd, is dat er een deel is dat dat toch niet kan. Zware beroepen, in shifts werken, … Je zou dat eens moeten doen: 41, 42 of 45 jaar in shifts werken. Dat is zot, dat maakt je lichaam gewoon kapot. Ik kom veel mensen tegen die dat tegen mij zeggen: ‘Peter, dat gaat niet.’ Dus die snakken naar vervroegde uittreding. Nu gaat dat nog even, maar als dat niet meer gaat, gaan ze niet blijven werken. Ze gaan naar de ziekenkas. En je hebt nu al 450.000 mensen aan de ziekenkas.”

Ja, er is een gigantische uitstroom geweest in die richting.

“Dat kost evenveel geld trouwens, maar het is ander geld. Het is ook geld natuurlijk, dat van de ziekenkas. Dan moeten die opgejaagd worden en dan moeten die eventueel naar het leefloon gaan. En zo blijf je de mensen maar in een hels ritme drijven. Ik denk dus dat dat ritme in de maatschappij naar beneden moet. Die uitval door burn-outs en stress-gerelateerde ziekten is te groot en dat debat moeten we houden.”

“Vandaar dat de eerste minister Justin Trudeau in Canada zei: ‘Ik ga dat terug doen dalen.’ Want het heeft ons echt niets opgeleverd, in Oostenrijk net hetzelfde. En met de babyboomgeneratie, wij betalen nu tien procent van de taart voor de pensioenen, 10 procent van het bbp. In verschillende landen is dat vijftien procent. Je zou dat dus iets moeten optrekken.”

Het is duidelijk dat u er zin in heeft, hé, in die oppositie?

“Absoluut, absoluut, zonder rolstoel wel.”

Ja, wat is de diagnose? Over hoeveel weken hebben we het? Loopt u voor de verkiezingen terug rechtop?

“Nee, jammer genoeg niet, ik wou hier trouwens ook niet met een rolstoel aankomen, want ik heb hier gemerkt … Volgens mij is het heel lang geleden dat in de Kamer iemand met een rolstoel is binnengekomen.”

Eerste punt op de agenda.

“Want de lift was kapot en de deur voor de rolstoelgebruikers was geblokkeerd.”

Veel succes met de genezing.

“Wij gaan alle deuren openen.”