Informateur Paul Magnette (PS) ‘informeert’ niet meer met 10, maar met zes. Hij heeft de facto N-VA maar ook CD&V buitenspel gezet.

In het nieuws: Zaterdag blies PS-voorzitter Paul Magnette verzamelen. Niet met iedereen in de onderhandelingen, maar met een kerngroep van 6 partijen en 12 onderhandelaars. Dat wordt in detail bevestigd door verschillende bronnen. Wie zat er rond de tafel?

• De PS, met enkel Magnette en een medewerker. Glunderend. Want hij is heel dicht bij de droomcoalitie die hij van in het begin wilde: geen N-VA, geen rechtse ploeg, maar mét de groenen. Plus, hij gaat zelf niet in die regering zitten, maar gaat rustig wikken en beschikken vanuit de Keizerlaan, het PS-hoofdkwartier. Vermoedelijk legt hij nog deze week een finale nota op tafel waarop de zes paars-groene partijen dan ‘ja’ kunnen zeggen en richting formatie gaan.
• De sp.a, die er met John Crombez en nieuwe voorzitter Conner Rousseau bij zitten, ook al wil die laatste eigenlijk liever een oppositiekuur voor z’n partij. Zij willen vooral dat er nu doorgeduwd wordt, dat het vagevuur van zo’n coalitievorming afgerond wordt, en men beslist. Sp.a zit verder wat atypisch in bad: een streng migratiebeleid is onder meer hun eis.
• De groenen, die hun triomf moeilijk kunnen onderdrukken. Deze zomer waren ze er nog helemaal afgereden, nu spelen ze volop mee, en delen ze de lakens mee uit. Aan Vlaamse kant schoven voorzitter Meyrem Almaci en fractieleider Kristof Calvo aan, aan Franstalige kant voor Ecolo was er voorzitter Jean-Marc Nollet en kamerlid George Gilkinet.
• De MR, met federaal onderhandelaar en premier Sophie Wilmès, maar ook sterke man Willy Borsus. Dat duo deed tot nu toe de onderhandelingen, maar kreeg nu het gezelschap van nieuwe voorzitter George-Louis Bouchez. Die laatste liet meteen zien dat hij geen zondagskind is dat verdwaald is in het park: hij was meteen erg assertief en scherp. Deze coalitie is zeker niet z’n droom.
• De Open Vld, met voorzitter Gwendolyn Rutten en Alexander De Croo. Hoewel iedereen weet dat die partij enorm verdeeld is, leken ze aan tafel minder hun tweedracht te tonen. Rutten zelf gaat overigens vol voor het premierschap, dat ontkent niemand van de betrokkenen. Dat maakt dat de Vlaamse liberalen nauwelijks een onderhandelingspositie hebben.

Waarom was CD&V er niet? Van de N-VA kon men verwachten dat ze niet mochten komen voor geheim overleg, dat zat er al weken aan te komen. CD&V zal pijnlijk moeten vaststellen dat ze er nu ook afgereden worden. In deze fase zijn ze dus blijkbaar niet meer uitgenodigd. Dat is een gok die Magnette neemt, want hij heeft met die zes partijen (waarvan MR en Open Vld de meest twijfelachtige zijn) maar net 76 zetels, ééntje op overschot. Een gedoogsteun van cdH of DéFI valt nog te onderhandelen, maar om echt stabiel te zijn hebben ze nochtans de steun van de christendemocraten nodig. Waar knelt het schoentje?

• Inhoudelijk: op vlak van begroting en realisme in de plannen, zit CD&V aan de rechterkant van deze paars-groene partijen. Enige sérieux omtrent de cijfers is wat Koen Geens (CD&V) wil, maar daar zitten socialisten en groenen niet op te wachten, blijkbaar.
• Ethisch: de dossiers in de Kamer rond ethische hervormingen, abortus en euthanasie, kunnen deze coalitie ook wat elan geven, hoopt men. Dat kan niet als CD&V blokkeert.
• Onmisbaarheid: een pak partijen rond de tafel, in casu Open Vld, sp.a, Groen én Ecolo zijn mathematisch niet meer nodig als CD&V erbij komt. En dat is voor hen vervelend: liever een krappe coalitie waarin iedereen onmisbaar is, en dus meer macht heeft.
• Imago: ‘Is Geens een ‘fris’ en ‘nieuw’ gezicht? Gaan we met hem en CD&V een imago zetten van een ‘andere’ regering’, zo valt bij de onderhandelaars te horen. Beter zonder CD&V dus, is de redenering.

De grote vraag? Magnette neemt een grote gok, samen met de andere zes, met name de liberalen.

• Elk praatje over ‘werken met alle partijen op de inhoud’ is van geen tel meer, vanwege de informateur. Hij bouwt aan z’n voorkeurcoalitie, zonder N-VA, zonder CD&V, zonder Vlaamse meerderheid. Niets meer, niets minder.
• Het beeld dat sommigen, lees N-VA, maar ook CD&V, nu helemaal uitgesloten worden, is sterker dan ooit gezet met ‘geheime vergaderingen’. Lang valt dit ‘achter de rug gaan’ ook niet vol te houden.
• Het gaat in tegen de opdracht die ook al maanden vanuit het paleis blijft komen: ‘Hou alsjeblieft de stabiliteit van het land in het oog’. Daarmee bedoelt men van bij de koning dat ze liefst wel degelijk een regering hebben waarin meerderheden in beide landsdelen zijn. Anders zou het wel eens de laatste federale regering kunnen zijn.

Waarom dit gebeurt: Morgen zijn er partijbureaus. Bij de socialisten en groenen kunnen de onderhandelaars enkel applaus verwachten. Maar wat doet men bij de liberalen?

• De meeting met Magnette had geen echte conclusie, geen ‘we gaan dit samen doen’-moment.
• Maar alleen al het feit dat ze achter de rug van de rest samen kwamen, zegt genoeg: het zit in laatste rechte lijn.
• Staat er genoeg volk op bij de Vlaamse liberalen dat zich ervoor legt en tegen voorzitter Gwendolyn Rutten ingaat? Nooit evident.
• En wat doet jongeling en nieuwkomer Bouchez? Gaat hij mee in paars-groen, terwijl hij net een rechtsere koers wil voor zijn MR?

In de wandelgangen: Bij N-VA en CD&V klinkt ondertussen hetzelfde cynische commentaar: ‘Bonne chance’. Men stelt gewoon nuchter vast dat het om een coalitie gaat met 76 zetels, met slechts één derde van de Vlaamse kamerzetels, 29 zeteltjes op 89. ‘Plus de onuitwisbare perceptie (want gewoon de waarheid) dat het allemaal om de persoonlijke ambitie van Gwendolyn Rutten draait. Ze doen maar.’

Om rekening mee te houden? De manier waarop CD&V eraf gereden wordt, terwijl eerst N-VA al buitengewerkt was, is bijzonder pijnlijk vanuit Open Vld. Dit zijn dezelfde partijen die samenwerken in de Vlaamse regering, die dus achter elkaars rug federaal een compleet andere coalitie in elkaar puzzelen. De mantra ‘dat N-VA gewoon niet wil’ is moeilijk vol te houden als in de tegenzet geen CD&V berokken is. De hoop bij sommige onderhandelaars van paars-groen ‘dat CD&V z’n wagonnetje straks wel zal aanpikken’, verdampt ook door de geheimdoenerij achter de rug van de christendemocraten.

The big picture? Het is nu buigen of barsten voor paars-groen: een cruciale week in de Wetstraat. Bronnen wijzen erop dat Magnette met een aangepaste nota zal komen, waarop de zes dan maar ‘ja’ moeten zeggen (en liefst N-VA en CD&V ‘neen’). Maar even cruciaal zijn wel de partijbureaus morgen, waarop knopen worden doorgehakt en al dan niet mandaten gegeven.

De essentie: Slim gespeeld van Paul Magnette (PS). Bij z’n start gaven weinigen paars-groen een kans. Nu staat hij op de zucht van z’n oude droom.