Een aanhoudende corruptie dreigt uiteindelijk alle protest in de kiem te zullen smoren. Dat zegt een studie van wetenschappers aan het Centre for the Study of Corruption van de University of Sussex. Op een bepaald ogenblik dreigt de burger volgens de onderzoekers corruptie als een routine te zullen aanvaarden. Dan verdwijnt volgens hen wellicht meteen ook het bewuste activisme. De studie was gebaseerd op een analyse van meer dan dertig Afrikaanse landen. 

De onderzoekers benadrukken zich op die regio te hebben toegespitst omdat corruptie in Afrika het duidelijkste naar voor komt. Uit cijfers van Transparency International blijkt dat Denemarken met een score van 88 procent het meest ethische land van de wereld is. De Afrikaanse landen laten daarentegen een gemiddelde score van 32 procent registreren.

“Corruptie is in een groot aantal Afrikaanse landen dan ook algemeen verspreid,” zeggen de onderzoekers. “In bepaalde gevallen is er zelfs sprake van een endemisch probleem.” De onderzoekers voegen er echter meteen aan toe dat corruptie over de hele wereld kan optreden. Ze benadrukken daarbij dat de Verenigde Staten bij Transparency International vorig jaar nog met vier punten zijn gedaald.

Protesten

“Bij berichtgeving over corruptie moet men vaststellen dat sommige mensen op straat komen om tegen het probleem te protesteren,” benadrukt onderzoeksleider Dan Hough, professor politieke wetenschappen aan de University of Sussex. “Dat is recent nog gebleken in onder meer Zimbabwe, Malawi, Zuid-Afrika en Marokko.”

“Anderen blijven daarentegen meer passief op de achtergrond. Personen die de corruptie rechtstreeks hebben ervaren, blijken het meest geneigd te zijn om openlijk tegen de problemen te protesteren. Maar dat werkt alleen tot op een ogenblik dat de corruptie een routine blijkt.”

“Wanneer corruptie tot een gewoonte is geëvolueerd, dreigt er een bijzonder problematische situatie te ontstaan,” zegt professor Hough nog. “Praktijken van omkoperij kunnen er tot een vast onderdeel van het dagelijks leven uitgroeien.”

“Op die manier kan men het normaal beginnen te vinden dat ook voor toegang tot medische behandelingen steekpenningen worden betaald. Men zal mogelijk ook sneller aanvaarden dat betaald moet worden om kinderen een plaats in een lokale kwaliteitsschool te bezorgen.”

Aanpak

“Naarmate er meer druk komt om steekpenningen te betalen, groeit ook de drang om tegen deze praktijken te protesteren,” benadrukt Dan Hough. “Maar naarmate men meer steekpenningen betaalt, zal de praktijk ook sneller een instrument blijken om zijn behoeftes of ambities te kunnen invullen.”

“Wanneer corruptie een bepaald niveau overschrijdt, blijkt de bereidheid tot protesteren gevoelig af te nemen. Personen die met het betalen van steekpenningen vertrouwd zijn geraakt, tonen zich ook sneller bereid om op smeergeld terug te vallen om problemen in de openbare sector op te lossen.”

“Dit zijn belangrijke bevindingen,” zeggen de onderzoekers nog. “Wanneer we weten welke factoren burgers kunnen aanzetten om zich tegen de corruptie in hun land te verzetten, kunnen we mogelijk ook manieren vinden om de problematiek efficiënter aan te pakken.”