Democratische Rechtsstaat
Een rechtsstaat is een staat waarvan de macht gereguleerd en beperkt wordt door het recht. Die wordt afgedwongen door de rechters, en door politie. Dat moet willekeur voorkomen en rechtszekerheid en rechtsgelijkheid bevorderen. De bedoeling is om de burgers via wetten tegen de macht van de staat te beschermen. Zeker wanneer de onderliggende filosofie op Rousseau geïnspireerd is (de ‘Algemene Wil‘), is dit broodnodig.
België is een democratische rechtsstaat. De wetten worden goedgekeurd bij gewone meerderheid in het parlement. De parlementsleden worden door de stemgerechtigde Belgen verkozen. Ondanks de particratie en andere zwakten in onze instellingen – mooi beschreven in ‘De Mythe van de Parlementaire Democratie’ van Wilfried Dewachter, een eminente politicoloog – kunnen we toch stellen dat de wetten gedragen worden door de Belgische bevolking. Ze hebben, enkele uitzonderingen te na gesproken, de legitimiteit van democratische beslissingen.
Scheiding van kerk en staat
Pas met de Verlichting en de Franse Revolutie werd de staatsrechtelijke scheiding van kerk en staat hier een feit. Sindsdien oefenen de kerkelijke macht en de staatkundige macht geen enkele significante invloed op elkaar meer uit, laat staan een beslissende. Dit is ook het geval in België, ofschoon het niet expliciet in de Grondwet staat. Het valt er wel indirect uit af te leiden (hier). Religieuze organisaties hebben gewoon geen enkele voorziene inspraak noch systematische invloed. Hun reële invloed beperkt zich tot wat blijkt uit de voorkeuren van de kiezers.
België erkent aldus een aantal religies en niet-confessionele levensbeschouwelijke gemeenschappen. Ondanks de scheiding van kerk en staat, ondersteunt de Belgische overheid de erkende religies en niet-confessionele gemeenschappen. Het zorgt voor de materiële ruimte voor de ‘eredienst’ en salarieert de bedienaren van de eredienst. Maar daar blijft het dan ook bij. Daarbij gelden overigens dezelfde regels voor alle erkende groepen.
Wil dit nu zeggen dat alle religies mogen doen wat ze willen? Neen. De wet is van openbare orde en geldt voor alle burgers die zich op Belgisch grondgebied bevinden. Daarbij maakt de wet geen enkel onderscheid naar de religieuze of levensbeschouwelijke overtuiging van die burgers. Om die reden kunnen we stellen dat België een seculiere staat is.
Seculiere staat
Een seculiere staat moet zich neutraal opstellen tegenover alle religies. Dat impliceert dan van de weeromstuit dat deze religies de burgerlijke wetgeving integraal erkennen en respecteren. In deze context beschermt de seculiere staat haar onderdanen ook tegenover eventuele religieus gemotiveerde inbreuken op hun rechten.
Religieuze riten
Sommige islamitische verenigingen eisen nu echter dat Ben Weyts (N-VA) het onverdoofd slachten toelaat. Ze vragen daarbij dat de wet het Offerfeest als een Vlaamse, culturele traditie zou te beschouwen. Dat is het natuurlijk niet. Zij misbruiken die formulering dan ook als een nogal doorzichtig schaamlapje voor hun eigen, particuliere gebruiken. Zo niet verklaren ze hem – volgens sommige kranten – de oorlog (Het Nieuwsblad, 06/08/2015). Hieruit blijkt duidelijk dat de mindset van die moslims er niet op gericht is om de nationale en regionale wetgevingen te respecteren en dus helemaal niet openstaan voor de lokale waarden.
De hardnekkigheid waarmee sommige moslims vasthouden aan gebruiken waar ook nog wat andere problemen van openbare netheid mee samenhangen is verbazend. Feit is dat ondertussen ook enkele andere islamitische landen zoals Maleisië en de Verenigde Arabische Emiraten het onverdoofd slachten al afschaften, en dat Nieuw-Zeeland, de grootste exporteur van schappen naar islamitische landen, het ook verbiedt. Moslims geven, zoals Walter Pauli (in Knack 12/8/2015) vaststelde, géén enkele verklaring voor die aartsconservatieve reflex.
Erger wordt het nog als een politica als Sonja Claes (CD&V) zegt: “Wij vinden het belangrijk dat de godsdiensten hun rituelen kunnen behouden.” (DS, 11/08/2015). Dit is niet alleen een ernstige aanfluiting van de fundamentele scheiding van staat en religie (kerk, moskee, synagoge, …). Ze stelt het religieuze (van een minderheid) boven onze seculiere rechtsstaat (meerderheid). Nochtans stelden tegelijk ook talrijke moslims, zoals medemoslim Nabilla Ait Daoud (N-VA) dat verdoofd slachten niet van deze tijd is (DS, 01/10/2014).
Het hek van de dam
Indien men de wetgeving niet respecteert en begint om religieuze redenen expliciete afwijkingen op de wet toe te staan, dan zet men de rechtszekerheid op de helling – net datgene wat de Verlichting wou voorkomen. Het huwen van minderjarige meisjes (onder de 16) en het consumeren van dit huwelijk, het ritueel verminken van vrouwelijke geslachtsorganen zijn maar enkele voorbeelden van religieuze riten die rechtstreeks indruisen tegen de wet en de principes van de meerderheid van de Belgische bevolking.
Het opent ook de poort voor een aparte organisatie van een deel van de Belgische bevolking met een aparte sociale en rechterlijke code (conflicterende mentale modellen). Wat die groep militante moslims vraagt is een apartheidsregime voor hen ( idem de orthodoxe Joden). We kunnen dan spreken van een staat in een staat. Kan dit nou echt de bedoeling zijn?
Er staat dus veel meer op het spel dan het slachten van schapen al dan niet onder verdoving. Dit is één van de talrijke dossiers waarin bepaalde meer conservatieve en ondemocratische moslims fundamentele principes van de democratie willen kunnen onderuit halen. Het is dan ook onbegrijpelijk dat CD&V (via Sonja Claes) en Open VLD (met scheiding kerk en staat hoog in de vaandel) de erfenis van de Verlichting zomaar te grabbelen gooien! Voor wat? Electoraal profijt? Postmodernisme? Of is het gewoon ordinaire domheid en ‘populisme voor amateurs’? Wat de redenen ook mogen zijn, het gaat al lang niet meer over het al dan niet verdoofd slachten van schapen. We raken hier de fundamenten van onze samenleving. Gooit men dit te grabbelen dan luidt het de ondergang van de seculiere staat gebaseerd op onze fundamentele waarden in.
Marc Rabaey