De laatste dagen wist Oekraïne het tij te keren en kon het leger al meer dan 6.000 km2 heroveren van de Russen. De oorlog is echter nog niet gewonnen: Oekraïne voert nu de druk op bij westerse landen om meer wapens te leveren, en vooral zwaardere. Enkel zo kan Rusland nog meer worden teruggedrongen, en kan de oorlog misschien dit jaar nog beëindigd worden.

Oekraïne kreeg al voor miljarden euro aan oorlogsmaterieel en munitie van het Westen, waarbij vooral de VS het voortouw nam. In eerste instantie werd voornamelijk oud Sovjet-materiaal geleverd, omdat Oekraïne deze toestellen en wapens zelf al bezit en er dus makkelijk mee kan werken. In een later stadium leverde het Westen ook moderner materiaal, waar de HIMARS-raketsystemen het beste voorbeeld van zijn. Zonder dit modern oorlogstuig had Oekraïne de Russen bijna niet kunnen stoppen, maar nu vindt Kiev het tijd voor echt door te pakken. Het roept het Westen op om nieuw materiaal te sturen.

ATACMS-raketten

De MGM-140 Army Tactical Missile System, afgekort ATACMS, is een bijzonder krachtige raket die kan worden afgevuurd met MLRS- of HIMARS-raketsystemen. De vier meter lange raket koerst met een snelheid van Mach 3 (of ruim 3.700 km/u) door de lucht, en kan doelwitten tot wel 300 kilometer raken. De raket wordt met behulp van een gps naar zijn doel geleid.

Oekraïne bezit momenteel al soortgelijke raketten, met grotendeels dezelfde eigenschappen. Enkel het bereik van de ATACMS is momenteel niet te evenaren. Als het deze raketten krijgt van de Verenigde Staten, kan het ook Russische commandoposten, luchtmachtbasissen, munitiedepots of strategisch belangrijke infrastructuur zoals dammen of bruggen vernielen. In augustus ging het gerucht de ronde dat Oekraïne al over ATACMS-raketten beschikte, toen een serie explosies plaatsvonden op de luchtmachtbasis van Saki op de Krim. Zowel Oekraïne als de VS ontkennen dat de aanval met ATACM-raketten werd uitgevoerd.

Het bereik van de raketten zijn echter zowel de sterkte als het voornaamste struikelblok: de VS willen niet dat Oekraïne Rusland op zijn eigen grondgebied raakt, omdat dat het conflict kan doen escaleren. Een argument dat er eigenlijk geen is: Oekraïne kan nu ook al perfect raketten afvuren op Russische steden zoals Belgorod, dat op 70 kilometer ligt van de Oekraïense stad Charkov.

Binnen het Pentagon en het Witte Huis wordt nu druk gezet om de raketten alsnog te leveren. De impact die de MLRS- en HIMARS-raketsystemen hebben op de oorlogsvoering is nu wel bekend, en het effect van de ATACMS-raketten zou nog veel groter zijn. Ook de Amerikaanse luchtmachtgeneraal Philip Breedlove, die tussen 2013 en 2016 de opperbevelhebber van de NAVO-troepen in Europa (SACEUR) was, riep president Joe Biden al op de levering van de raketten goed te keuren.

Leopard 2-tanks

Het volgende item op Zelensky’s verlanglijstje is er een van Duitse makelij: de Leopard 2-tank. Deze moderne tank, ontwikkeld aan het eind van de jaren 70 van vorige eeuw, vormt nu nog steeds de ruggengraat van het Duitse leger.

Oekraïne moet het vooral stellen met oud Sovjet-materiaal. Zelf bezit het land al T-64’s, T-72’s en T-80-tanks, allen nog een overblijfsel van de tijd onder het Sovjet-bewind. Het bouwde zelf modernere versies van die tanks, en ontwikkelde met de T-84 zelf een moderne tank in 1994. Daarnaast leverden enkele Oost-Europese landen, met name Polen, Tsjechië, Slovenië en Noord-Macedonië, al tanks aan Oekraïne, maar ook dit zijn vooral T-72’s en doorontwikkelingen daarvan (zoals de Poolse PT-91 Twardy).

Ironisch genoeg is Rusland echter de grootste leverancier van oorlogsmateriaal aan Oekraïne. In totaal kon Oekraïne al 356 achtergelaten Russische tanks buitmaken, die vaak nog gebruiksklaar waren. Russische soldaten, eerst bij Kiev en onlangs in het noordoosten van het land, laten alle zwaar materiaal achter als ze halsoverkop op de vlucht slaan. Naast tanks wist Oekraïne zo ook onder meer 600 pantserwagens buit te maken.

De donaties van de Oost-Europese landen en het achtergelaten Russisch materiaal volstaat echter niet. De beste optie zouden Leopard 2 tanks zijn, waarvan Duitsland er ruim 250 van bezit. Enkele tanks zouden al volstaan: de Leopards zijn veel zwaarder en groter dan de Russische en Sovjet-tanks, en kunnen deze vanop een afstand van 2,5 kilometer simpelweg uitschakelen. Ook op technologisch vlak behoort de Leopard 2 tot de absolute wereldtop, en wordt samen met de M1 Abrams gezien als een van de beste tanks die er zijn. The Atlantic Council, een Amerikaanse denktank, riep eerder de Amerikaanse regering ook al op om 240 Abrams naar Oekraïne te sturen. Door besparingen bij de Marine Corps werden 400 tanks uit het budget geschreven, waarvan er zo’n 320 momenteel nog staan te roesten in legerdepots in Alabama

Dat laatste is echter niet aan de orde, maar ook de levering van de Leopards komt er alleszins nog niet direct: Duitsland deinst terug uit schrik voor een antwoord vanuit het Kremlin. Minister van Defensie, Christine Lambrecht, gaf maandag nog aan dat Duitsland zijn limieten voor donaties van oorlogsmaterieel heeft bereikt.

Lambrecht vertelt echter maar de halve waarheid. Rheinmetall, de fabrikant van onder meer de Marder-infanteriegevechtsvoertuigen, gaf zelf al aan dat het 16 Marders opknapte en klaarmaakte om naar Oekraïne te verschepen. Ondertussen werkt het nog aan 14 extra stuks. Om te mogen leveren heeft het bedrijf echter een exportvergunning nodig, maar die wordt door de regering van bondskanselier Olaf Scholz gewoon geweigerd.

Erger nog: al op 25 april berichtte persagentschap Reuters dat Rheinmetall wachtte op een exportvergunning om maar liefst 88 Leopard 1-tanks (de voorloper van de Leopard 2) te mogen leveren aan Oekraïne. Ook dat wordt gewoon geweigerd door de Duitse overheid. Destijds was dat nog enigszins goed te praten: de oorlog was net bezig en het Westen was terughoudender, om Rusland niet te veel tegen de borst te stoten en het conflict niet te laten escaleren. Nu, meer dan 200 dagen na de start van de oorlog en de levering van miljarden aan westers oorlogmaterieel later, is “om escalatie te vermijden” ook geen excuus meer.

De MiG-29

Ook de Oekraïense luchtmacht, die door het Russische leger en verschillende westerse experten al enkele keren dood werd verklaard, zoekt extra materiaal, meer bepaald MiG-29-gevechtsvliegtuigen. Die zijn noodzakelijk om de oprukkende soldaten op de grond ook steun van bovenaf te kunnen geven. Uit schrik om niet nog meer vliegtuigen kwijt te raken, vliegen Oekraïense piloten tien tot twintig keer per dag uit boven het front in het oosten van het land.

Met die beperkte capaciteit toont Oekraïne zich echter bijzonder vindingrijk. De Russische luchtmacht, die nog amper te zien is boven Oekraïne, wordt met behulp van gevechtsvliegtuigen en raketsystemen op de grond, zoals de S-300, weggehouden uit de buurt van het leger op de grond. Terwijl lanceren Oekraïense MiG’s en Sukhoi’s de Amerikaanse HARM-raketten, die als doel hebben om vijandige radars uit te schakelen. De raketten moeten normaal gezien vanop de grond worden afgeschoten, maar Oekraïense technici sleutelden wat aan de raketten en vliegtuigen om ze ook van in de lucht te kunnen afvuren.

Om een compleet overwicht te krijgen en het leger goed te kunnen ondersteunen, heeft de luchtmacht extra vliegtuigen nodig. Het liefst van al ontvangt het moderne westerse vliegtuigen, zoals een F-16 of Eurofighter Typhoon, maar dit is zo goed als onmogelijk. Zelfs om een Oekraïense piloot te leren vliegen met de oudere A-10 Warthog, is een training van zes maanden tot een jaar nodig. Voor een F-16 te kunnen besturen loopt die trainingstijd dus nog veel hoger op.

De oplossing zijn dus MiG-29’s. Hiervan bezat Oekraïne er aan het begin van de oorlog zelf 51, minstens 12 daarvan sneuvelden al in het conflict. Eerder klopte het al aan bij onder meer Polen, dat zelf nog een dertigtal MiG-29’s heeft en die in het kader van de modernisering van het leger eigenlijk wil afdanken. Maar ook hier kwamen de VS weer roet in het eten strooien.

Polen zette een deal op poten: het zou de MiG’s doneren aan de VS en ze verschepen naar de Amerikaanse en NAVO-luchtmachtbasis van Ramstein. Daarop zouden de VS de vliegtuigen leveren aan Oekraïne. Dit plan dateert echter al van maart, toen het Westen de escalatie nog wilde vermijden. De VS ging dus niet akkoord met het plan, dat volgens Pentagon-woordvoerder John Kirby eenzijdig was bedacht door Polen.

Nu, meer dan een half jaar later, is het alleszins de moeite om een dergelijke constructie opnieuw te bekijken. Maar ook rechtstreeks leveren behoort nu tot de mogelijkheden: Polen leverde ook al tanks, en dat zorgde alvast niet voor een oorlogsverklaring of kernbom vanuit Rusland.

(ns)