Wat al dagen in de lucht hing, is nu ook officieel: de Nederlandse premier Mark Rutte heeft aan de koning het ontslag van zijn regering aangeboden. ‘Er zijn fouten gemaakt die ertoe hebben geleid dat duizenden ouders onrecht is aangedaan’, zei Rutte op een persconferentie. ‘Het hele politieke systeem heeft gefaald.’
De val van de regering is het gevolg van een schandaal uit 2013. Toen lekte uit dat een Bulgaarse bende misbruik had gemaakt van uitkeringen voor kinderopvang door in Nederland te komen wonen en met terugwerkende kracht tot 8.000 euro op te eisen. Eens ze dat hadden, verdwenen ze met de noorderzon. En omdat de belastingdienst toen eerst betaalde en pas later controleerde, waren ze al vertrokken tegen dat iemand de fraude ontdekte.
Nadat dat was uitgelekt, ging de belastingdienst in overdrive en probeerde hij al het verloren geld te recupereren. In zijn geweld beschuldigde de dienst 26.000 gezinnen onterecht van fraude, die dan ook tienduizenden euro’s moesten terugbetalen. Protesteren hielp niet en de gezinnen voelden zich ‘machteloos tegenover de machtige instituten’. Een parlementaire onderzoekscommissie publiceerde eind vorig jaar een rapport dat de regering, de belastingdienst en het parlement verweet dat ‘burgers niet de bescherming kregen die ze verdienden’. Rutte erkende vrijdag dat de overheid tekortschoot daarin.
Crisisoverleg
De voorbije dagen werd de druk op Rutte opgevoerd om ontslag te nemen. Zo kondigde oppositieleider Lodewijk Asscher (PvdA) aan dat hij zich niet langer verkiesbaar stelt bij de verkiezingen op 17 maart. Volgens het rapport was hij ‘verantwoordelijk voor het ongekende onrecht’ als minister van Sociale Zaken in de vorige regering-Rutte.
De afgelopen weken was er crisisoverleg in de Nederlandse regering en die leidde vrijdag uiteindelijk tot de val van het kabinet. Twee maanden voor de verkiezingen blijkt dat Rutte zijn derde regering niet tot het einde kan voortzetten. Het kabinet bereidde ook een reactie voor op het rapport en maakt dat over aan de Tweede Kamer, het Nederlandse parlement. ‘De ouders hebben daar recht op’, vindt Rutte.
Lopende zaken
Dat betekent echter niet dat er nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeschreven. De regering blijft gewoon aan zet tot 17 maart, maar beslist alleen over belangrijke zaken, zoals de coronacrisis. Vergelijkbaar met onze regering in lopende zaken tussen 2018 en 2020 onder leiding van Charles Michel en later Sophie Wilmès. Zo’n regering heeft natuurlijk wel minder slagkracht en kan steviger oppositiewerk verwachten. ‘Maar onze strijd tegen het coronavirus gaat door’, liet Rutte weten.
Minister van Financiën Eric Wiebes nam wel zelf het besluit om niet meer voort te doen in de aftredende regering omdat hij zich deels verantwoordelijk voelt. Er wordt voorts gewerkt aan een nieuw systeem voor toeslagen en de regering zal transparanter communiceren over beslissingen. ‘We blijven ons best doen om dit te vermijden in de toekomst’, besloot de premier.