Op persoonlijk vlak kunnen Joe Biden (VS) en Xi Jinping (China) goed met elkaar overweg. Maar sinds ze beiden de hoogste functies in hun respectievelijke landen hebben bereikt, zijn de spanningen toegenomen. De twee presidenten hebben op een uitzonderlijke top in Californië (VS) vier uur samen doorgebracht om de gemoederen te bedaren. Met betere resultaten dan verwacht.

De context: “Enkele van de meest constructieve en productieve discussies die we hebben gehad”, verzekerde de Amerikaanse president Joe Biden woensdagavond. Hij kwam uit een vier uur durende ontmoeting met zijn Chinese tegenhanger Xi Jinping, in een chique huis in de buitenwijken van San Francisco. De ontmoeting is allesbehalve alledaags, aangezien de twee grootmachten op vrijwel elk gebied met elkaar overhoop liggen.

Dictator

Opmerkelijk: De strak geregisseerde top eindigde met een opvallende uitspraak van de Amerikaanse president. Biden zei dat hij Xi nog steeds als een dictator beschouwde, ondanks de vooruitgang die dezelfde dag was geboekt.

• “Hij is een dictator in die zin dat hij een man is die een land runt, een communistisch land, dat is gebaseerd op een regeringswijze die totaal verschillend is van de onze”, antwoordde Biden op een vraag van een journalist.

Getemperde verwachtingen: Normaal gesproken eindigt een dergelijk diplomatiek evenement met een gezamenlijke verklaring van de twee staatshoofden, om aan de wereld te laten zien dat ze op één lijn zitten. Maar dit keer niet: de Amerikaanse regering had de verwachtingen voorafgaand aan deze top juist getemperd. Vanuit dat oogpunt lijken de resultaten beter dan verwacht.

Terugkeer van de militaire dialoog

Belangrijk: Zowel de VS als China willen geen militaire escalatie veroorzaakt door misverstanden. Daarom wordt de nadruk gelegd op het (her)instellen van een echte dialoog tussen de legers. “Mijn verantwoordelijkheid is om dit rationeel en beheersbaar te maken, om geen conflict te veroorzaken,” benadrukte Biden. “Dat is mijn doel.”

• Amerikaanse functionarissen gebruikten als voorbeeld de kwestie van spionageballonnen, die een ware paniek in de Verenigde Staten veroorzaakten. Dit is typisch zo’n situatie die directe communicatie tussen de twee grootmachten vereist.

Het fentanyl-probleem

Nog een heikel thema: De tweede door Biden aangekondigde overwinning is een overeenkomst over de productie van fentanyl, een zeer krachtige en gevaarlijke opioïdepijnstiller. Dit medicijn is 20 tot 40 keer sterker dan heroïne en 100 keer krachtiger dan morfine, waardoor het risico op een accidentele overdosis aanzienlijk toeneemt. Het is verantwoordelijk voor een golf van ongekende overdoses in de VS en wordt nu illegaal geproduceerd door Mexicaanse kartels.

• Deze kartels halen hun grondstoffen uit China. In juni hadden de VS acht Chinese bedrijven aangeklaagd die ervan beschuldigd werden producten te importeren waarmee illegaal fentanyl kan worden geproduceerd.
• Xi beloofde Biden dus de druk op deze laboratoria te verhogen. Dit “zou levens redden”, benadrukte de Amerikaanse president, die de toewijding van Xi aan dit probleem waardeerde.

“China heeft geen plannen om de Verenigde Staten te overtreffen of te onttronen, en de Verenigde Staten zouden niet moeten samenspannen om China te onderdrukken of in te dammen”

Xi Jinping tot Joe Biden, volgens het Chinese staatspersbureau Xinhua

De kwestie Taiwan

Wellicht het gevoeligste dossier: In de Chinese media werd vooral het deel van de gesprekken benadrukt waarin gesproken werd over het statuut van het eiland Taiwan.

• Beide leiders waren het erover eens dat de status van het eiland het belangrijkste en gevaarlijkste probleem vormt in de betrekkingen tussen de Verenigde Staten en China.
• Xi drong er bij de Verenigde Staten op aan om te stoppen met het bewapenen van Taiwan en om de “vreedzame hereniging” van China te steunen, volgens een verslag van het staatspersbureau Xinhua. Hij verzekerde met name dat hij geen militair ingrijpen zou prefereren om China en Taiwan onder één vlag te verenigen.
• “We zijn het erover eens dat er een beleid is van één China en dat ik dat niet zal veranderen,” herhaalde Biden tegen journalisten na de ontmoeting. Hij benadrukte dat de positie van de Verenigde Staten is om vrede en stabiliteit in de regio te handhaven.
• Maar hij herinnerde Xi er ook aan om het democratische proces in Taiwan te respecteren. Taipei stemt namelijk in januari voor de presidentsverkiezingen, en de onafhankelijke partij die aan de macht is, zal te maken krijgen met een coalitie van de oppositie, waaronder de Kuomintang, de Chinese Nationalistische Partij.

(cv/evb)