Wat het paleis te allen prijze wilde vermijden, gebeurt toch: de koning moet straks een politieke keuze maken. Het zal waarschijnlijk richting N-VA gaan.

Lang moest informateur en PS-voorzitter Paul Magnette geen uitleg geven, hij was zo’n 20 minuten binnen op het Koninklijk Paleis. Daar wilde hij z’n opdracht teruggeven, maar de koning hield dat in beraad. Meteen begon hij met een consultatieronde van de voorzitters, wat toch wijst op de ernst van de situatie. De partijen zijn immers diep verdeeld over wat er nu moet gebeuren.

De details: 

Meteen consulteerde koning Filip ook de liberale voorzitters Georges-Louis Bouchez (MR) en Gwendolyn Rutten (Open Vld). Dat was best symbolisch: het waren zij die het licht niet op groen konden zetten voor paars-groen. Vandaag is het de beurt aan Bart De Wever (N-VA), Joachim Coens (CD&V) en Meyrem Almaci (Groen) en logischerwijze ook Conner Rousseau (sp.a), Jean-Marc Nollet (Ecolo), Maxime Prévot (cdH) en François De Smet (Défi). Overigens zijn Bouchez, Coens, Rousseau en De Smet nieuw voor de koning: het is meteen een kennismaking. Afwachten of Rousseau een selfie met de koning krijgt om te posten op Instagram.

Tussen de regels:

Er heerst politieke hoogspanning rond de keuze die de koning moet maken. Want er is allerminst consensus onder de partijen over waar het heen moet.

• Bart De Wever (N-VA) blijft expliciet solliciteren naar een opdracht. Alleen doet hij dat niet bepaald sereen: maandagmorgen nog haalde hij keihard uit naar Open Vld, die “de smaak van de rood-groene pap in de mond van Magnette heeft geduwd”. Hij sprak van een “Vlaamse tandpasta” die nodig zou zijn om die smaak weg te wassen. Om maar te zeggen: verzoenend is het niet bepaald.
• Paul Magnette (PS) verlaat niet stilletjes het podium. Op sociale media postte hij een opvallend filmpje, waarin hij iedereen bedankte voor de afgelopen periode, onderstreepte hoe goed en grondig hij z’n werk heeft gedaan “en wil blijven werken aan oplossingen voor alle Belgen”. Meteen kreeg hij veel likes en reacties van de groenen en socialisten, veel minder van liberalen. Alleen is de boodschap van de PS wel duidelijk: we waren bijzonder dicht tegen paars-groen, nu moeten we verder doen op dat spoor.

De grote vraag? 

Kan de koning De Wever z’n vraag negeren en toch iemand anders aan zet brengen? Want er is wel degelijk behoorlijk wat druk van anderen om niet nog eens de N-VA te laten werken op paars-geel:

• De PS en groenen, maar ook cdH of DéFI zijn manifest tegenstander van het idee het nu aan de N-VA te geven. Zij houden vast aan paars-groen, of breder een regenboogcoalitie, en willen dat op deze piste verder gewerkt wordt.
• Ook Open Vld wil “het werk van paars-groen” niet weggooien, dixit Alexander De Croo. Zeker zijn partijvoorzitter Rutten zit absoluut niet te wachten op een terugkeer naar paars-geel en een confrontatie met De Wever. Die bracht de Vlaamse liberalen met z’n frontale aanval maandagmorgen ook dichter bijeen: bij een dergelijk verbaal bombardement, sluiten traditioneel de rangen.
• De MR kijkt de kat uit de boom, zij willen rustig wel eerst een rondje met de N-VA lopen.
• CD&V is heel expliciet: nieuwe voorzitter Joachim Coens (CD&V) was meteen zeer duidelijk, ondanks een slechte telefoonverbinding, maandagmorgen op Radio 1. De Wever moet voor hen aan zet komen en niemand anders.
• De N-VA blijft het initiatief opeisen, maar doet het allemaal niet van harte. De sterke overtuiging leeft dat dit vooral nodig is om het geweten van CD&V openlijk te kunnen sussen: nadat De Wever magistraal mislukt is (wat enkele weken zal kosten) kunnen de Vlaamse christendemocraten dan zonder wroeging in een regenboogcoalitie gaan.

De essentie: 

Die blijft toch dat paars-groen niet levensvatbaar is zonder de zetels van CD&V. Dat is wat onder meer George-Louis Bouchez (MR) duidelijk stelde, maar ook wat binnen Open Vld leeft. En het is overigens exact het scenario dat Elio Di Rupo (PS) al één dag na de verkiezingen formuleerde: vier Vlaamse partijen erin, zonder N-VA. Het valt dus moeilijk vol te houden dat een blauwe informateur of verzoener de juiste keuze is: de knoop ligt niet echt bij de liberalen.

Waarom dit van tel is:

De koning zal dus rekening houden met wat CD&V komt vertellen. Overigens is het de diepe overtuiging van zowat alle andere partijen dat de banden tussen het paleis en de Vlaamse christendemocraten geprivilegieerd zijn, dat zij een voetje voor hebben. In die context is het fair om te veronderstellen dat ze mee gaan in de vraag van CD&V om minstens symbolisch de N-VA aan zet te brengen.

In de wandelgangen: 

De manier waarop (in)formateur Paul Magnette z’n potentiële coalitiepartner CD&V uit het kernoverleg tussen de zes paars-groene partijen hield, leidde toch tot behoorlijk wat spanning op de lijn tussen de PS-voorzitter en federale onderhandelaar Koen Geens (CD&V). Zoals Het Laatste Nieuws onthulde, kwamen de zes paars-groene voorzitters drie keer in het geheim samen. Dat was zonder Geens, die daar de eerste twee keer niet van op de hoogte was.

Hier komt het op neer:

De N-VA aan zet brengen is de weg die het minste kwaad kan, ook voor het paleis, zo lijkt het. Een pak volk aan Franstalige kant zal allerminst enthousiast zijn, en ook de groenen en velen bij Open Vld zullen niet staan springen. Maar het omgekeerde, De Wever negeren, kan potentieel veel meer schade toebrengen in de beeldvorming, in de setting van hoe een linkse regering, zonder Vlaamse meerderheid, tot stand komt. De koning kiest voor de lange termijn van zijn project: het voortbestaan van z’n land. En dan komt hij, ironisch genoeg, bij de N-VA uit.