De twee informateurs zijn bezig aan wat ze zelf ‘een cruciale week’ noemen. Vooral Georges-Louis Bouchez (MR) heeft daarbij ook persoonlijke ambities.

Wat gebeurt er precies? De informateurs hebben hun nota klaar, die de basis moet vormen straks voor een nieuwe fase in de formatie. Want één ding lijken ze duidelijk te maken tegen Jan en alleman: straks stopt de rol van informateur voor hen, als ze maandag naar de koning gaan.

De details: De nota moet dus het cruciale document worden waarop de tien partijen die nog rond de tafel zitten dan positief of negatief moeten antwoorden.

• Gisteren al kwam de PS langs. Voorlopig lossen zij niets over wat ze te zien hebben gekregen. Bedoeling was om ook al Bart De Wever (N-VA) te ontvangen, maar agendaproblemen duwden hem naar een afspraak vandaag.
• De informateurs werken met vijf thema’s: begroting en fiscaliteit, sociale zaken, werk en pensioen, klimaat, en justitie, veiligheid en migratie.
• Maar niet toevallig staan begroting en fiscaliteit op plek één: het is daar dat het zwaartepunt ligt voor CD&V en MR. In de informateursperiode van Magnette bleven ze op dat vlak op hun honger zitten. Vandaar dat ze nu zelf het werk doen, en tot in detail willen gaan.
• Het zet meteen een forse rem op allerlei ambitieuze plannen die de PS had, zoals extra uitgaven in de gezondheidszorg en de pensioenen. Koken kost immers geld, veel geld. Al lijkt een verhoging van alle pensioenen naar 1.500 euro nog maar moeilijk van tafel te nemen: een pak partijen was er voor.

Tussen de regels: Het is wel duidelijk ondertussen dat zeker aan Franstalige kant grote druk is om de N-VA te lozen.

• Ook de MR van Georges-Louis Bouchez, waar na de Marrakesh-crash niet veel liefde over is voor Theo Francken (N-VA) en co, lijkt nadrukkelijk op het spoor van een regenboogcoalitie. Die laatste blijven ze zelf overigens hardnekkig een ‘Vivaldi’-coalitie noemen, om het product toch maar een betere merkbeleving te geven.
• Overigens heeft Bouchez duidelijk plezier in een rol in de cockpit. Hij zou zelfs dromen van meer, en ook in een volgende fase aan zet willen blijven. Want als Charles Michel (MR) premier kon worden, waarom dan Bouchez (MR) ook niet? Binnen de liberale familie heeft Open VLD 12 zetels en MR heeft er 14. En ze zijn net na de socialisten de grootste familie.
• Voor Open VLD, nog steeds onder leiding van Gwendolyn Rutten, is de N-VA lossen geen probleem. En de meer gematigde stemmen binnen de partij gaan nu niet de grote strijd voeren, tegen twee informateurs vanuit het centrum in, en zonder de nota te hebben gezien. ‘We weten wat we aan Open VLD hebben in deze fase’, zo is droog binnen N-VA-kringen te horen.
• De vraag is wat CD&V dan wel wil: zo maar N-VA aan de kant zetten is daar nooit een optie geweest. Het zou vreemd zijn dat ze dat nu wel gaan doen. De liefde tussen CD&V en de PS-voorzitter is ook niet bijzonder groot: ‘Je kan socialist zijn door geboorte of door overtuiging. Als je zoals Elio Di Rupo (PS) straatarm geboren bent, is het logisch dat je socialist wordt. Maar als je het bent geworden als grote expert, als professor, dan begin je je eigen theorieën na een tijd te geloven.’

De grote vraag? Wat als ook de N-VA straks enthousiast reageert op de nota van de informateurs? Het zou verbazen als het werkstuk, geïnspireerd door een begrotingsdiscipline en een ‘logica vanuit het centrum’ niet plots de N-VA veel warmer maakt voor regeringsdeelname, in vergelijking met wat PS-informateur Magnette uit z’n koker schudde.

• Op dat moment blijven de Vlaamse regeringspartners van N-VA wel met een probleem zitten. In dergelijke omstandigheden N-VA ‘eruit duwen’, wordt dan niet evident.
• Cruciaal is wel wat de informateurs met het communautaire doen. Het is voor N-VA wel duidelijk dat er een stap moet gezet worden, ‘al moet dat niet meteen volwaardig confederalisme zijn uiteraard’.
• Aan Franstalige kant bestaat die gevoeligheid om N-VA nog kansen te geven absoluut niet meer. Ook bij MR is er geen appetijt om N-VA nog aan boord te houden, en Bouchez denkt zoals gezegd al volop aan z’n eigen carrière. Zeker als het communautaire op tafel moet, steigert die helemaal.

De essentie: Alles komt terug in deze formatie. Dus ook het aanbod van De Wever om zelf het initiatief te krijgen. Dat blijft aan Vlaamse kant toch moeilijk om te negeren: de N-VA kan straks vanuit oppositie vijf jaar herhalen ‘dat ze nooit een deftige kans hebben gekregen’. Een paar weken Coens en Bouchez heeft de spanning daarover wel wat weggenomen, maar uiteindelijk komt dat dilemma van eind november, begin december weer op tafel. En is het aan Open VLD maar vooral aan CD&V om die knoop door te hakken.

Waarom dit van tel is: Uiteraard is de N-VA aan boord houden in deze, en zelfs een volgende fase, ook onderhandelingstechnisch een hefboom. Hoe meer er ‘druk’ vanop rechts is, hoe meer CD&V en MR binnen een toekomstige regenboogcoalitie de linkse partijen naar het centrum krijgen. Maar de vraag is uiteindelijk of CD&V en Open VLD zelfs niet meer gedaan krijgen in een regering zonder N-VA, zelfs communautair, dan met die N-VA. De regering Di Rupo kende datzelfde fenomeen: eens de N-VA weg was, werden er makkelijker toegevingen gedaan.