De inwoners van Moldavië kregen de vraag of de grondwet gewijzigd mag worden om toe te treden tot de Europese Unie of niet. Door de vraagstelling van het referendum was de stemming bijzonder spannend.

Key takeaways

• Het ‘ja’-kamp wint, de grondwet mag gewijzigd worden.
• Het pro-Europese kamp is blij met de uitslag van het referendum in Moldavië, men hoopt pro-Russische invloeden af te wenden.
• De Russische overheid zou gepoogd hebben de uitslag te beïnvloeden door omkoping.

In het nieuws: 50,4 procent van de Moldaviërs wil toetreden tot de EU. 49,6 procent zegt nee.

• “Steunt u de wijziging van de grondwet met het oog op de toetreding van de Republiek Moldavië tot de Europese Unie?”, dat was de vraag die werd voorgelegd aan de bevolking op zondag. Pas maandagmiddag kwam het resultaat uit de bus nadat er de hele nacht onzekerheid was geweest. Met een minieme meerderheid won het ‘ja’-kamp.
• Het referendum was een test voor de Moldavische president Maia Sandu, die pro-Europees is. Bij de eerste tellingen bleek het ‘nee’-kamp nog te winnen en schoof Sandu de schuld daarvan in de schoenen van “buitenlandse machten” die geld en propagandamiddelen zouden gebruiken om de Moldaviërs te overtuigen. Er zou door Rusland geprobeerd zijn om massaal stemmen te kopen om het referendum om te buigen. Volgens Moldavische onderzoekers zou Rusland in totaal meer dan 14 miljoen euro op bankrekeningen van burgers hebben gestort.
• Toen de uitslag anders uitdraaide, was er vreugde in het pro-Europese kamp. Het Roemeense Europarlementslid Siegfried Mureșan heeft het tegenover Politico over een referendum dat “een overwinning van de mensen van de republiek Moldavië vertegenwoordigt, en een verlies voor Rusland”. Mureșan onderhoudt diplomatieke banden met Moldavië en hoopt het land verder op weg te zetten naar toetreding tot de Europese Unie.
• De Moldavische regering diende al in maart 2022 een aanvraag in om toe te treden tot de EU, na de inval van Rusland in Oekraïne. Het was belangrijk voor Sandu dat de grondwet gewijzigd kan worden. Ze vreesde dat een nieuwe pro-Russische regering haar beleid ongedaan zou maken. Door een mogelijke toetreding te verankeren in de grondwet kan dat niet meer.
  • Even werd nog gedacht dat vooral de vraagstelling zou afschrikken: het wijzigen van de grondwet is immers niet iets waar je licht overheen kan gaan.

Ook presidentsverkiezingen

Om te volgen: De Moldavische regering krijgt nu een vrijgeleide de gesprekken tot een goed einde te kunnen brengen.

• De regering kan de toetredingsgesprekken nu met een gerust hart verder zetten. Moldavië hoopt dat de gesprekken tegen 2030 positief beëindigd kunnen worden en dat het land dan toetreedt tot de EU. De regering vraagt aan de Europese Unie om de streefdatum van 2030 mee te onderschrijven.
• De inzet voor Sandu was hoog: ondertussen vinden er ook presidentsverkiezingen plaats. Ze won de eerste ronde met 42 procent, maar dat is geen absolute meerderheid om zichzelf direct op te volgen. In de tweede ronde neemt Sandu het op tegen de kandidaat met het tweede meeste aantal stemmen, de pro-Russische Alexandr Stoianoglo. De vrees dat er straks een pro-Russisch beleid wordt gevoerd is dus niet geheel ongegrond, maar door het geslaagde referendum kan Sandu toch tevreden zijn.