Mahdi weigert Coens op het droge te trekken: geen openlijke steun van CD&V-kingmaker voor nieuwe termijn van de huidige voorzitter, er moet in de plaats een "consensuskandidaat" komen

Een drôle de guerre bij CD&V, die nog wel even kan blijven aanslepen: wie volgt straks, eind december, huidige CD&V-voorzitter Joachim Coens op? De huidige kingmaker, staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V), had de discussie kunnen beslechten, door een endorsement uit te spreken voor Coens, maar doet dat expliciet niet. Hij laat daarentegen weten dat “als de partij mij vraagt te helpen, ik altijd zal helpen”. Meteen ligt het veld zo open, want Coens zelf trok zijn half uitgesproken ambities, die hij in januari al verwoordde, dit weekend zowaar zelfs in. Er moet nu een “consensuskandidaat” komen, maar het is allerminst duidelijk wie dat wordt voor de christendemocraten. Ondertussen wordt een zoveelste ‘profileringsoperatie’ gelanceerd, deze keer rond “het inkomen van de gewone mensen”, inclusief een onrealistische eis: een nieuwe taxshift.

In het nieuws: “We moeten de komende weken en maanden een consensus bereiken”, zo zegt Joachim Coens over de opstelling aan de top van CD&V.

De details: Geen steun van de belangrijkste pion in het schaakspel van de christendemocraten doet voorzitter Coens aarzelen.

Over kleur en smaak valt natuurlijk te discussiëren, maar wie dit weekend de Instagram-pagina van CD&V bekeek, mocht toch even diep fronsen: het was Pasen, en dus had men er in de Wetstraat 89, het hoofdkantoor van de christendemocraten, echt niets beter op verzonnen dat het Laatste Avondmaal wat te reconstrueren, met de hoofdjes van partijtoppers over de gezichten van de apostelen geplakt. In het midden prijkte uiteraard J.C., met name Joachim Coens, de voorzitter.
Het leidde tot één steeds weerkerende grap in de Wetstraat: “Wie is nu de Judas van CD&V dan? Wie krijgt de dertig zilverlingen?”.
Bijhorend kwam ook de opmerking “dat Coens het toch wel altijd over zichzelf weet af te roepen”. Want het is een feit dat er al langer wel wat mensen binnen de partij zijn die de huidige kopman graag “uit zijn lijden zouden verlossen“. In die zin was de afbeelding meer dan symbolisch: het drama bij CD&V wordt, net als in de Bijbel, nu al behoorlijk lang uitgesponnen. En het einde lijkt niet in zicht, wie weet komt dat dan geheel naar christelijke analogie, bij Hemelvaart.

Laatste Avondmaal met CD&V-kopstukken – afbeelding: Instagram

De essentie: Coens’ draagvlak om opnieuw drie jaar het voorzitterschap te krijgen is alleszins niet groot genoeg.

“Het is coronatijd, ik ben coronavoorzitter. Ik zou graag ook wel eens een andere periode voorzitter willen zijn. Mijn werk is niet af.” Het was Joachim Coens, die eind januari op een uitzending van de Zevende Dag de neus aan het venster stak. Zijn driejarig mandaat als voorzitter loopt namelijk af, eind dit jaar.
“Het perfecte antwoord van een tjeef”, klonk het achteraf lachend in zijn entourage: hij had zich niet echt opnieuw kandidaat gesteld, maar toch duidelijk gemaakt dat hij wel graag wil verderdoen. Echt helder was die boodschap niet, met een reden: er zijn dagen dat de voorzitter zelf absoluut voor nog eens drie jaar lijkt te gaan. Alleen: die wisselen zich af met dipjes, waarin Coens lijkt te twijfelen.
Drie maand later blijkt een verlenging van zijn mandaat zo allerminst evident, voor de rest van de CD&V-top. Want niemand van de toppers sprak zich ondertussen uit voor zo’n nieuwe termijn van Coens. Integendeel: Annelies Verlinden (CD&V), die nochtans door Coens vanuit het niets gelanceerd werd als minister van Binnenlandse Zaken, kreeg geen honderd procent endorsement over haar lippen, tot twee maal toe, in interviews. En ook Hilde Crevits (CD&V), die in 2019 Coens nog stevig steunde in de finale strijd tegen Sammy Mahdi, spreekt heel helder geen publieke ondersteuning uit.
Maar het meest cruciale schaakstuk in de interne rolverdeling, is ondertussen drie jaar later diezelfde Mahdi. Die werd door Coens gecast in de rol van staatssecretaris voor Asiel en Migratie: de job die de Vilvoordenaar absoluut ambieerde, en uiteindelijk kreeg. In ruil verwachtte Coens loyauteit, terwijl Mahdi na wat aarzeling toch kreeg wat elke voorganger als staatssecretaris op die post voor hem verwierf: populariteit in de peilingen.
Mahdi viel Coens nog nooit openlijk af, voor een rol van Judas past hij, ook al schreef hij met zijn ‘Van hol naar vol‘ een boek dat als een handleiding las om straks de partij te gaan leiden.
Tegelijk wel meer dan symbolisch: Mahdi trekt Coens ook niet op het droge. De staatssecretaris kreeg het dit weekend, in een gesprek met De Tijd, ook niet gezegd: meermaals kwam de vraag, meermaals wimpelde hij publieke steun voor een nieuw mandaat van Coens af. “De partij staat niet waar ze zou moeten staan. Het is aan ons om te bekijken hoe het beter kan, maar dat bespreek ik intern en niet via de krant”, zo gaf Mahdi mee, na aandringen.
De vraag ligt uiteraard niet enkel bij de kopstukken van de partij: die krijgen, op hun rondgang langs de afdelingen, ook te horen wat bij de basis leeft. Daar wordt de kritiek op de huidige voorzitter vaak openlijk gegeven, iets wat heel de brede partijtop meemaakt.

Hoe het nu verder moet? De CD&V-top heeft wel een onuitgesproken deal: er moet een ‘consensuskandidaat’ komen.

Door het uitblijven van de cruciale steun moest Coens zelf dit weekend in De Zondag ook zijn publieke ambities wat bijstellen. Hij herhaalde zijn jammerklacht dat hij “nooit echt voorzitter is kunnen zijn”, door corona, en “dat hij mensen nodig had rondom hem, die hij fysiek, niet digitaal moest kunnen voelen”. Maar “ik wil daar verder niet veel over zeggen”.
Tegelijk deed hij dat wel, door expliciet te stellen dat er een “consensuskandidaat” moet komen. “We moeten samen kijken hoe we 2024 best aanpakken. Een nieuwe strijd zou ons geen goed doen”, zo stelde Coens.
En daarbij sprak hij ook een andere optie uit: een boegbeeld aanduiden, nu al, voor de verkiezingen, om plaats te maken ‘naast de voorzitter’. “Het gaat niet alleen over het voorzitterschap, er zijn meerdere kopstukken nodig”, zo stelde hij, schijnbaar zoekend naar uitwegen.
Geheel verrassend is die kreet om een consensuskandidaat niet: meerdere kopstukken maakten na de interne strijd in 2019 dezelfde analyse. Doordat grote namen als Crevits en ook Koen Geens (CD&V) zich niet in de strijd gooiden, traden allerlei namen op het voorplan die de zaak veel te breed deden uitwaaien. En uiteindelijk won met Coens toch een outsider die zonder veel kennis van de inner workings van de Wetstraat meteen aan de bak moest. Het leergeld werd vervolgens duur betaald, tijdens de onderhandelingen over de regeringsvorming.
Dezelfde fout wil men deze keer niet opnieuw maken: er moet dus uit het groepje van de huidige toppers één iemand opstaan, om het in december te gaan doen. Daarbij heeft men strategisch ook voor Coens de optie niet uitgesloten dat hij alsnog zijn mandaat verlengt: meteen kan de huidige voorzitter zelf dus communiceren over het zoeken naar een consensus. Maar het dreigt tegelijk de partij nog weken bezig te houden: er is logischerwijze sprake van een machtsvacuüm, zolang de zaak niet beslecht wordt.

Inhoudelijk: CD&V is ondertussen aan een zoveelste ‘herpositionering’ toe, na de Franse verkiezingen.

Coens zette dit weekend meteen ook een zoveelste inhoudelijk offensief in, naar eigen zeggen geïnspireerd door de Franse verkiezingen. Daar won huidige president Emmanuel Macron overtuigend ‘het midden’, maar de vraag is of men niet vooral naar de winst van de linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon, of zelfs Marine Le Pen keek: plots klonk immers een discours over “het inkomen van de gewone mensen“, en zelfs de “working poor“.
Een behoorlijk links discours dus, dat Coens zowaar afmaakte door voor een nieuwe taxshift te pleiten, waarbij aan de ‘grote vermogens’ gedacht wordt. Het doet denken aan de houding van CD&V in de Zweedse regering, met dat verschil dat er toen ook effectief zo’n taxshift kwam. Met één verschil: de kans dat CD&V er met minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) een hervorming van de fiscaliteit doorkrijgt, lijkt ondertussen voor Vivaldi onder nul gezakt. MR ligt ostentatief dwars, en ook Open Vld toont geen enkele goesting meer.
Maar het houdt Coens niet tegen om over een “vernieuwde, volkse centrumbeweging” te spreken. Zaterdag plant CD&V een ‘boosterfeest’, een partijbijeenkomst waar meteen een nieuwe huisstijl moet gepresenteerd worden, en waar nog eens gehamerd zal worden op dat thema van ‘koopkracht’.
Alleen is het daar al druk kamperen: bij de socialisten klonk het afgelopen weekend wat schamper “dat wij al maanden maar voor één thema gaan, namelijk die koopkracht”. En ook de liberalen plannen in mei een partijcongres, want voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) wil er het ‘blauwe vuur’ inhouden, met één thema: koopkracht. Om maar van de oppositie te zwijgen, waar zowel Vlaams Belang als PVDA heel nadrukkelijk op het thema campagne voeren.
De vraag is of een zoveelste herpositionering voor CD&V dan überhaupt veel zin heeft, als de opstelling van de ploeg voorlopig onbeslecht blijft.

Genoteerd: Het verzachten van de prijsstijgingen met lastenverlagingen is een “vreselijke aanpak”, zeggen economen.

In Europa wordt vrij eensgezind gereageerd op de inflatie, en met name de immense prijsstijgingen in de energiesector: zowat alle Europese landen hebben ondertussen de taksen op olie en gas verlaagd, aan de pomp of voor de huishoudens.
In totaal namen alleen al de grote vier EU-landen, Frankrijk, Duitsland, Italië en Spanje, voor 80 miljard euro aan maatregelen, zo berekende de Financial Times. Ook in eigen land greep de Vivaldi-ploeg in: het sociaal tarief werd flink uitgebreid en de btw op gas en elektriciteit werd verlaagd. De bedoeling was en is de koopkracht behouden, maar tegelijk kosten de maatregelen honderden en honderden miljoenen.
Steeds meer economen waarschuwen dat dit absoluut niet de juiste aanpak is, vanuit een economisch standpunt dan: “Het is compleet ongelukkig om uiteindelijk het gebruik van fossiele brandstoffen te subsidiëren, door directe energieconsumptie fiscaal te ondersteunen”, zo stelt Veronika Grimm, een vooraanstaande Duitse economie in Die Welt. “En uiteindelijk houdt dit de gasprijs hoog.”
Eenzelfde geluid bij Klaus Adam, professor economie aan de Universiteit van Manheim, in de Financial Times: “Het subsidiëren van het energiegebruik van huisgezinnen is gewoon te gek: het verlaagt net de incentive om de energieconsumptie te verminderen. Geef iedereen een bepaald bedrag elke maand, een cheque, en laat hen zelf beslissen of ze meer willen betalen aan gas en olie, of ze net maatregelen willen nemen om energieverbruik te verminderen of het elders uit te geven”, zo stelt hij.
Binnen de Vivaldi-coalitie waren de groenen de enigen die kanttekeningen maakten bij het subsidiëren van fossiele brandstoffen, al waarschuwden de liberalen voor de druk op de begroting. Maar uiteindelijk zat er, mee door de vloedgolf aan maatregelen in de andere EU-landen, ook voor de Belgische federale regering niet veel anders op dan soortgelijke stappen te nemen.

Gepland: Een speciale ministerraad, maar vooral een nieuw pakket ‘koopkracht’.

Een nieuwe ronde koopkrachtmaatregelen wordt gepland door Vivaldi. De bedoeling is daarbij niet meteen opnieuw te kijken naar de energieprijzen, al blijven die enorm hoog. Voorlopig laat men niet in de kaarten kijken wat het dan wel wordt. Maar dat het thema hoog op de agenda staat bij zowat alle coalitiepartners, is ondertussen wel duidelijk.
Eén coalitiepartner houdt ondertussen nog een ander thema fel op de agenda: het dossier van de kern- en gascentrales wordt heet gehouden door Georges-Louis Bouchez (MR). Die ageert nu fel tegen het feit dat straks mogelijks twee nieuwe gascentrales in Luik verschijnen, om de sluitende kerncentrales te vervangen. Want zowel in Seraing als in Les Awirs zijn die nu gepland.
“Luik, de gasvuilbak van België”, zo stelde Bouchez fel dit weekend in La Meuse, de lokale krant in Luik. In de kranten van Sud Presse voer hij andermaal uit tegen Ecolo, die van Wallonië “de CO2-fabriek van België zou willen maken”.
Vivaldi vergadert vandaag overigens op een prachtige locatie: de Oude Vismijn in Gent. Dat gebouw, met uitzicht op het Gravensteen aan de ene kant en de Leie die Gent in het middeleeuwse stadscentrum doorkruist aan de andere kant, is de locatie voor een Thalassa-top, een gezamenlijke Belgisch-Nederlandse ministerraad.
In de late namiddag worden de Nederlanders verwacht, premier Alexander De Croo (Open Vld), zijn Nederlandse tegenhanger Mark Rutte en een stoet ministers gaan dan te voet van het Gentse stadhuis naar die Oude Vismijn, een prettige stadswandeling, met op het eind ook een hapje te eten.
Op de agenda: de oorlog in Oekraïne, de strijd om het klimaat maar ook grensoverschrijdende criminaliteit.

Gewikt en gewogen: Vijf kandidaten voor het ondervoorzitterschap van N-VA. Wij zetten ons geld op Steven Vandeput.

Na het vertrek van Lorin Parys, die gisteren overigens al aan de bak mocht als Pro League-baas door de beker uit te reiken op de Heysel aan de overwinnaar AA Gent, is het tijd voor een nieuwe ondervoorzitter bij N-VA. Zaterdag kiest de partijraad.
Dat zou niet zo’n interessante race zijn, ware het niet dat de voorzitter Bart De Wever (N-VA) zijn job zo invult dat de ‘Pretoriaanse Garde’ rondom hem, inclusief de ondervoorzitters, de secretaris, de partijdirecteur en de penningmeester erg veel informele macht heeft. Naast huidige ondervoorzitter Valerie Van Peel (N-VA), loste Parys in alle stilte ook veel zaken op voor De Wever.
Nu zijn er vijf kandidaten:
- Vlaams Parlementslid Maaike De Vreese (N-VA) uit Brugge, die als voormalig medewerker van Theo Francken (N-VA) tot diens kamp gerekend mag worden.
- Kathleen Depoorter (N-VA), apotheker uit Evergem in Oost-Vlaanderen. Zij kreeg wat profiel in de coronacrisis, maar brak geen potten bij de vorige interne verkiezingen, toen ze ook al kandidaat was.
- Met Mathias Vanden Borre (N-VA) en Gilles Verstraeten (N-VA) zijn er twee kandidaten met een wel heel gelijklopend profiel: allebei jurist, allebei niet oorspronkelijk van Brussel, allebei Brussels Parlementslid. De ene haalde 1.178 stemmen, de ander 833 stemmen in 2019. Maar Cieltje Van Achter (N-VA) was als Brusselse wel jarenlang ook ondervoorzitter, naast Sander Loones: het kan dus wel. Al had Van Achter wel de expliciete steun van Geert Bourgeois (N-VA) destijds.
- En ten slotte Steven Vandeput (N-VA). Vandaag Vlaams Parlementslid en burgemeester van Hasselt maar ook voormalig minister van Defensie.
Die laatste geldt zonder enige twijfel als de favoriet: verschillende kopstukken geven al informeel aan dat ze verwachten dat hij het haalt. Al blijft de N-VA-partijraad een grillig orgaan: in de vorige verkiezingen trok zo Theo Francken wel aan het kortste eind.
Maar Vandeput heeft een uitstekend profiel voor de job: hij staat niet bekend als een tafelspringer, maar ligt sociaal bijzonder goed bij velen in de partij. En hij heeft een profiel van ‘manager’, van iemand die graag zaken oplost. Zo zet hij zich ook in de race: als ‘partijsoldaat’ en ‘idealist’. Een soort ‘zegen’ van de partijtop, met name De Wever himself, lijkt hij niet te hebben: dat hoeft ook niet, het kan eerder net averechts werken.

Genoteerd: Een wel erg politieke fusie tussen Mechelen en Boortmeerbeek.

Van alle gemeenten die rond de stad Mechelen liggen, is het de enige die donkerblauw kleurt: echt toeval kan dat niet zijn. Maar Bart Somers (Open Vld) is en blijft een handig politicus, en dus weet de Mechelse burgemeester zijn buurgemeente Boortmeerbeek te strikken voor een fusie tussen beiden.
Dat is opvallend, omdat het kleinere Boortmeerbeek niet eens in de provincie Antwerpen ligt, en geen gemeenschappelijke politie- of brandweerzone heeft, laat staan gemeenschappelijke intercommunales. Maar wat wel een feit is: Open Vld haalt er 40 procent van de stemmen. In Mechelen zelf haalden Somers en zijn stadslijst met groenen wel al 47 procent: ten opzichte van de 55.000 stemmers in Mechelen zijn de 8.000 stemmen uit Boortmeerbeek die erbij komen ook niet overweldigd.
Overigens: erg vaak blijken het gemeenten met dezelfde politieke kleur, die samengaan in vrijwillige fusies. Zo was er recent nog het verhaal van Borsbeek en Antwerpen (waar N-VA de plak zwaait) en in Oost-Vlaanderen Lochristi en Wachtebeke (waar beide burgemeesters bij Open Vld zijn).
Hoe dan ook: de fusie is al erg ver doorgesproken, zoveel is duidelijk. Zo zouden er drie districten komen in de nieuwe stad: Mechelen zelf, Landelijk Mechelen en Boortmeerbeek. En belangrijk: als minister van Binnenlandse Aangelegenheden in de Vlaamse regering wil Somers zoveel mogelijk gemeenten doen fuseren in Vlaanderen. Hij kon dus zelf moeilijk achterblijven.
De belangrijkste reden om te fuseren voor gemeenten is overigens financieel: doen ze dat, dan kunnen ze een flink deel van hun schulden doen verdwijnen. De Vlaamse overheid neemt die dan over, als wortel. Voor Mechelen gaat het om 50 miljoen euro in totaal, of meer dan 25 procent van de huidige schuld. De vraag is hoe lang die wortel nog zal blijven, want na 2024 komt er mogelijks een stok: het aantal gemeenten in Vlaanderen blijft te hoog, en zal onvermijdelijk nog moeten afnemen.