Het zal niet de PS zijn, die een coalitie met N-VA opblaast. Of toch niet in deze fase.

In het nieuws: De PS blies verzamelen voor haar nieuwjaarsreceptie in de ‘Ferme du Grand Marcha’, een gigantische gerenoveerde hoeve in het rurale Obaix. De avond stond zoals aangekondigd in het teken van ‘la convivialité‘, de vriendelijkheid, het gezellig samenzijn.

De details: De speech die voorzitter Paul Magnette (PS) hield, was belangrijk.

• Vooral om wat Magnette niet deed: hij schoot een coalitie met N-VA niet radicaal af, en sloot geen enkele deur. De boodschap was dus: de PS is altijd klaar om ‘ses responsabilités‘, haar verantwoordelijkheid, op te nemen. ‘Wij zetten ons altijd aan tafel waar mannen en vrouwen van goede wil echt naar oplossingen willen zoeken.’
• Magnette wilde zich daarbij als de ‘verantwoordelijke partij’ tonen, niet de ‘radicale’ of ‘onmogelijke’ PS: ‘We roepen alle democraten en verantwoorde politici op om de vertragende manoeuvres, de spelletjes, te stoppen.’ Daarbij liet hij ook duidelijk verstaan geen ‘valet noir‘ (schoppenboer, maar in deze context de ‘zwarte piet‘, de schuldige) te willen spelen: het zal niet de schuld zijn van de PS dat het mislukt.
• Opvallend was ook dat hij de ‘persoonlijke ambities‘ van sommigen ‘die de vooruitgang in dit land belemmeren’ expliciet vermeldde. Als sneer naar andere onderhandelaars kon dat tellen.
• Geen frontale aanval op de N-VA dus, maar dat neemt niet weg dat Magnette toch stevig uithaalde naar Bart De Wever en co, zonder ze één keer bij naam te noemen. ‘We weten dat sommigen alles zouden doen om de regeringsvorming te verhinderen. Hun enige doel is aan te tonen dat België niet werkt. Die houding is schandalig.’
• Verder zette Magnette ook meteen hoog in voor komende gesprekken met de N-VA, en anderen: ‘Zij die zeggen dat ze openingen maken, moeten dat maar bewijzen. De standpunten van de PS zijn helder en bij iedereen bekend.’
• Zijn lijstje herhaalde hij netjes:
  • 1.500 euro minimumpensioen voor iedereen,
  • alle uitkeringen boven de armoedegrens,
  • herfinanciering van de gezondheidszorg en de sociale zekerheid,
  • miljarden investeringen in de NMBS.
• En voor wie eraan twijfelde of de PS ooit de ‘Zweedse koers’ zou willen verderzetten, of de Zweedse regering zou gaan ‘depanneren’ (en dus met N-VA én Open VLD in één regering gaan) nog deze quote: ‘De partijen van de voormalige regering verloren samen 680.000 stemmen. De burgers van zowel het noorden als het zuiden willen dit rechtse beleid niet meer.’

Wat ook van tel was: Het werd vooral de avond van de convivialité met de socialisten van aan de overkant van de taalgrens.

• Conner Rousseau, de 27-jarige voorzitter van de sp.a, was toch wel de grote ster van de avond, naast Magnette. Dat had de PS overigens ook netjes in de choreografie van de avond verwerkt: de PS-voorzitter had hem uitgenodigd, ze verschenen samen, en Magnette riep Rousseau na afloop van z’n eigen speech ook op het podium, om hem het woord te geven.
• Die laatste richtte zich meteen, in netjes Frans, tot de zaal. ‘Quel accueil chaleureux‘, ‘wat een warm welkom hier’, bespeelde hij meteen de PS-achterban. Daarbij grapte hij ook ‘dat hij wat nerveus was’, maar ‘tu ne le vois pas, hein‘, ‘je ziet het niet’. Frans of Nederlands, aan lef geen gebrek bij Rousseau.
• Net als Magnette onderstreepte Rousseau dat het harde beleid van de afgelopen jaren voor veel mensen slecht is gevallen, en vooral niet voor herhaling vatbaar is. Om maar te zeggen: in komende onderhandelingen met de N-VA staat de socialistische familie aan dezelfde kant.
• Rousseau sloot z’n speech ook af met een duidelijke boodschap voor extern gebruik: ‘Aan hen die proberen de mensen en het land te verdelen: ze zullen daar nooit in slagen’. En, zo voegde hij eraan toe: ‘Zij zullen er ook nooit in slagen het socialisme te verdelen.’
• De PS-voorzitter was zichtbaar en hoorbaar tevreden: ‘C’etait parfait‘, ‘T’as fait très bien‘, zo hoor je op de beelden op Facebook, door de micro van Magnette die nog open staat na de speech. Maar ook de lichaamstaal van beiden geeft het weg: mission accomplished.
• Het vertoon van ‘socialistische eenheid’ en ook het signaal ‘dat ze samen nog steeds de grootste politieke familie zijn’, was belangrijk: de afgelopen dagen was het beeld ontstaan dat de sp.a z’n eigen koers vaarde, en dichter naar de N-VA opschoof, ja, zelfs de deur voor De Wever had opengezet. Die deur sloeg Magnette dus niet dicht, maar vooral: PS en sp.a houden samen de deurknop vast, om te bepalen of De Wever binnen mag.

De grote vraag? Is er nu reden voor optimisme rond de coalitievorming?

• Wel, het uitblijven van een ‘neen’ van de PS, is al nieuws op zich. Wat meteen veel zegt over hoe de kaarten liggen: het blijft aartsmoeilijk. Ideologisch liggen N-VA en PS gewoon bijzonder ver uiteen.
• Een mogelijk akkoord tussen N-VA en PS brengt De Wever alvast een pak meer van rechts naar het centrum, op sociaal-economisch vlak. Dat geldt overigens ook voor de PS, die dan uiteraard vanop links naar het centrum moet.
• Zo’n akkoord kan voor de N-VA, maar dan moet er altijd toch een stukje institutionele hervorming bijzitten: een stap verder in autonomie voor Vlaanderen, zo is bij de N-VA te horen.
• De PS kan zo’n discussie gerust aan: het idee dat de regio’s hun eigen boontjes soms beter zelf doppen is zeker geen taboe. Onder meer Jean-Claude Marcourt (PS), één van de onderhandelaars van de PS, is bijvoorbeeld een regionalist. En ook Magnette zelf, die ooit de Waalse regering leidde, is geen Belgicist.
• Het kalf ligt daar gebonden bij de MR: die willen absoluut niet weten van nog eens een stap in de ontmanteling van het federale niveau.
• Het is dus een beetje driedimensioneel onderhandelen voor N-VA. Want ook de MR is eigenlijk ‘incontournable‘ aan tafel: zonder hen is het ook bijzonder moeilijk een federale regering te vormen.

In de wandelgangen: Opvallend was dat Joachim Coens, de informateur maar ook voorzitter van CD&V, zijn vuurdoop kwam maken voor de camera’s van Villa Politica.

• Coens kwam er het plan van Open VLD en Maggie De Block (Open VLD) kapittelen, hij wil absoluut niet weten van het idee van de liberale minister van Volksgezondheid om 17 regionale kraamklinieken te sluiten.
• Voelen we hier al de groeiende afstand tussen Open VLD en CD&V? De liberalen dreigen immers uit de federale onderhandelingen te vallen. En in de Kamer was er ook al een stevige clash tussen Nahima Lanjri (CD&V) en De Block: het viel op dat er spanning hangt.
• Maar Coens kon uiteraard ook niet ontsnappen aan vragen van Linda De Win over z’n informatieopdracht. Want de informateurs hadden de afgelopen dagen wel veel kritiek gekregen, onder meer van Rousseau (sp.a) die vond dat het te traag ging en er geen degelijk werk werd geleverd.
• ‘Ook voor mij duurt het allemaal veel te lang. Maar we zien, horen en spreken voortdurend mensen, en er zijn ook mensen die elkaar zien zonder ons’, zo stelde Coens. Bij andere partijen wordt dat wat tegengesproken: er beweegt echt niet veel, zo is te horen.
• Coens vertelde wel heel kort waarom hij en z’n collega Georges-Louis Bouchez (MR) het niet altijd eens lijken te zijn in de aanpak. De afgelopen weken duwde die laatste om een Vivaldi-coalitie in gang te zetten, terwijl Coens er net alles aan deed om N-VA er niet af te rijden. ‘In dit land zijn er twee realiteiten, wat betreft de media en het politiek landschap. Het is evident dat de ene wat meer van zijn zijde volgt en omgekeerd. Maar ik heb een goede relatie met mijn collega, die uitstekend werk verricht wat mij betreft.’

Om rekening mee te houden? De Open VLD en Maggie De Block liet zich niet zomaar doen:

• De Block verdedigde met hand en tand op Villa Politica het idee om toch een beetje te gaan besparen in de kraamklinieken. Haar uitleg klonk niet zo gek: zo blijven toekomstige moeders bijzonder ruime keuze hebben waar ze kunnen bevallen. En vooral: in die kleine materniteiten ligt het aantal bevallingen zo laag, dat het niet meer financieel houdbaar is.
• Maar ook over de federale onderhandelingen schoot ze met scherp. Ze was ‘verbaasd over de verlenging’, die de twee informateurs kregen vorige week van de koning, ‘want het tempo van vergaderen ligt niet zo hoog’. Het was een scherpe aanklacht over het duo, waarover ze ook opmerkte dat die niet altijd op één lijn zitten.
• Maar moesten er dan anderen aan zet komen? ‘Als de koning vertrouwen heeft in de informateurs, wie ben ik dan om te zeggen dat ik er geen vertrouwen in heb? Maar het gaat heel traag, en dit land heeft een regering nodig.’
• De Block wuifde ook het verhaal weg als zou zij afgelopen weekend binnen haar partijtop rondgebeld hebben over haar voorzitster Gwendolyn Rutten, die niet meer zou willen praten met de N-VA. ‘Absoluut onzin‘, zo stelde ze.
• Ze nam expliciet de verdediging van Rutten op: ‘Dat ze haar telefoon niet zou willen opnemen, is opnieuw een van de verhalen om haar te beschuldigen’, zo stelde De Block. ‘Dat wordt te zot voor woorden. Die scuds die worden afgevuurd op iemand persoonlijk. Dat men dan zegt waar het om gaat.’

Waarom dit van tel is: Ondertussen is de lijn tussen Open VLD en N-VA wel degelijk helemaal dicht. En dat leidt tot andere onrust.

• Bij sp.a vond Bruno Tobback het nodig om zich nog eens te laten horen. Ook hij viel bij de RTBF de informateurs aan, die hij ‘infor-machins’, of ‘info-dingen‘ noemde, en hen passiviteit verweet: ‘Weet u precies wat ze doen?’ Tobback herhaalde nog eens z’n voorkeur voor paars-groen, en z’n grote reserves over de N-VA.
• Maar interessanter: hij had het ook over de Vlaamse regering. Tobback zit namelijk zelf in het Vlaams Parlement, en blokkeerde daar deze zomer heftig het idee van een coalitie met N-VA, Open VLD en sp.a: die had het federaal ook veel makkelijker kunnen maken. Nu de sp.a federaal dichter tegen CD&V en N-VA kruipt, zou een Vlaamse ‘switch’ ook kunnen: een andere Vlaamse regering.
• Die optie, een ‘inbraak‘ van sp.a in de regering, en Open VLD eruit, noemde Tobback een ‘scenario de con‘, een idioot plan. Tobback viel zelfs nog eens Jan Jambon (N-VA) en diens rechts beleid aan.
• Het feit dat Tobback het nodig vond het zo hard aan te vallen, zette de geruchten wel in werking: was er dan Vlaams ‘iets bezig’? Het gonsde plots in de wandelgangen.
• Maar verschillende hoge bronnen ontkennen staalhard: ‘Geen sprake van’ en ‘onzin’. Of nog: ‘Tobback weet natuurlijk dat sp.a, N-VA en CD&V elkaar federaal aan het zoeken zijn. En hij begint dan het enige te doen waar hij goed in is: zeiken‘. Een ander: ‘Wel ja, laat ons Gwendolyn nog wat nerveuzer maken. Niet overdrijven hé.’

Ondertussen interessant om volgen in het parlement: Zonder regering is het altijd boeiend om te zien hoe stemmingen verlopen in de Kamer of Senaat, of er zich een meerderheid vormt rond dossiers.

• Vandaag de stemming rond Zakia Khattabi (Ecolo) in de Senaat. Zij wil naar het Grondwettelijk Hof en heeft de steun van groenen, socialisten en PVDA. Maar N-VA en Vlaams Belang verwijten haar activisme rond migratie en niet genoeg juridische bagage, en stemmen hoe dan ook tegen. De ‘middenpartijen’ lijken te twijfelen. Feit is dat Khattabi haar relaties niet echt verzorgde de afgelopen jaren.
• Maar stemmen de liberalen straks tegen, dan torpederen ze relaties die tot paars-groen kunnen leiden. Alleen Els Ampe (Open VLD), ook kandidaat-voorzitter, kondigde al aan zeker tegen te stemmen omdat ze geen ‘koehandel‘ wil. Stemmen Open VLD en MR wél voor, dan is dat ook meteen een signaal.
• Gisteren al stemde de Kamer dan weer een resolutie rond het afbouwen van kernwapens weg. Het leek wel een discussie uit de jaren ’80: rechts stond lijnrecht tegen links. En uiteindelijk haalden N-VA, CD&V, Vlaams Belang, MR en Open VLD het met een ‘neen’-stem, ten opzicht van de linkse stemmen van PS, Ecolo, Groen, sp.a, PVDA, cdH en DéFI.
• Een teken van ‘linkse frontvorming‘ moet dat laatste nu ook niet meteen zijn. Groen deed de afgelopen dagen de sp.a het aanzoek om zo’n front te maken, ook al willen ze de term ‘front’ misschien niet omdat dat ’te agressief’ klinkt. Maar de sp.a wil daar niet van weten: zij zitten voorlopig op een andere koers. En ze hebben al een ‘grote broer’, de PS.

The big picture? De debatten zijn geopend: de PS zegt niet ‘neen’. Logischerwijze duwen de informateurs nu heel voorzichtige gesprekken tussen N-VA, PS, MR, CD&V en sp.a in gang om een federale regering te maken.