Neen, Egbert Lachaert (Open Vld) wordt niet de nieuwe fractieleider van de Vlaamse liberalen in de Kamer. Daar had de partijtop, met premier Alexander De Croo (Open Vld), Vincent Van Quickenborne (Open Vld) en interim-voorzitter Tom Ongena (Open Vld) al verschillende keren op aangedrongen, ook nog afgelopen weekend op de fractiedagen. Maar Lachaert laat zich niet ‘inkapselen’ in een rol die hem in dezelfde positie zou zetten als die van partijvoorzitter, maar een trapje lager: fundamenteel Vivaldi moeten verdedigen terwijl hij zelf grote twijfels heeft over heel het project. Het is een zoveelste barst aan de oppervlakte bij de Vlaamse liberalen, waar volgend weekend een nieuwe voorzitter wordt gekozen. Die verkiezing leidt tot grote irritaties en protest intern: het hele proces zou ‘unfair’ verlopen. De stoelendans aan de top heeft overigens ook consequenties voor de lijsten van Open Vld: alles wijst erop dat Tom Ongena straks de Antwerpse kopman is voor het Vlaams Parlement, en Bart Somers (Open Vld) de Kamerlijst trekt. Voor huidige fractieleider in het Vlaams Parlement Willem-Frederik Schiltz (Open Vld) is er dan geen verkiesbare plaats meer.

In het nieuws: Boze reacties van de ’tegenkandidaten’ Bert Schelfout (Open Vld) en Vincent Stuer (Open Vld) op de aanpak van de partij.

De details: De manier waarop Open Vld nu haar eigen voorzittersverkiezing organiseert is wat knullig. En het maskeert allerminst de tektonische breuklijnen die door de partij lopen.

• “Aan nepverkiezingen doe ik als democrate niet mee. Ik stap ook met onmiddellijke ingang uit het partijbestuur”. Even leek de immer ontvlambare Els Ampe bij Open Vld ontslag te nemen. Maar de goede verstaander zag het meteen: ze neemt enkel ontslag uit het partijbestuur, een orgaan waar ze hoe dan ook omringd was door grotendeels medestanders van premier Alexander De Croo en interim-voorzitter Ongena.
• Dat kamp worden smalend binnen de Open Vld tegenwoordig ‘de sekte-De Croo’ genoemd, nadat die voor de zomer een complete machtsovername realiseerden, toen Egbert Lachaert (Open Vld) opstapte als partijvoorzitter.
• Hoewel Lachaert zijn vertrek al enkele weken sudderde, en zowel de premier als vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) op de hoogte waren, kwam de wissel van de wacht in de Melsensstraat 34, het partijhoofdkwartier, toch bruusk en fors over, voor een pak liberalen uit de rechtervleugel van de partij.
• Het was die vleugel die destijds nochtans de kandidatuur van Lachaert fel had gesteund, bij de voorzittersrace in 2020, tegen het ‘progressieve’ kamp van onder meer Gwendolyn Rutten (Open Vld) en Bart Tommelein (Open Vld) in. Lachaert won, maar het progressieve kamp bemande wel haast volledig het partijbestuur.
• Intussen is er een spectaculaire switch geweest binnen de partij: premier De Croo en Van Quickenborne, destijds de enige toppers die Lachaert steunden, hebben zich helemaal verzoend met Rutten en co, en zetten nu weer samen de lijnen uit.
• Daarbij is Lachaert voor hen een wat gevaarlijk element: het is een publiek geheim dat de oud-voorzitter ontslag nam omdat hij in grote regeringsdossiers zoals de pensioenen en de fiscale hervorming hoe langer hoe minder een blauwe draad kon opmerken. Die spanning op de lijn tussen een premier en de eigen partijvoorzitter is een klassieker, in elke partij die een eerste minister mag leveren. Zelden loopt het goed af voor de voorzitter.
• Maar het is duidelijk dat De Croo en co liever Lachaert in de tent houden, dan hem straks te zien plassen op de tent van buitenaf. En dus boden ze al vrij snel na diens ontslag hem het fractieleiderschap in de Kamer aan. Dat wordt nu loyaal ingevuld door oudgediende Maggie De Block (Open Vld), maar zonder veel panache.
• “Alleen, het was wel heel duidelijk dat men vooral Lachaert wilde inkapselen op die manier, hem in de pas laten lopen. Want een fractieleider moet wel loyaal zijn aan de meerderheid én de partijlijn”, zo zegt een blauwe insider.
• Lachaert zelf wilde niet reageren, maar volgens bronnen in de Kamerfractie wil hij vooral zelf weer in de diepte op dossiers in de Kamer gaan werken, en zijn eigen profiel wat losmaken van Vivaldi. “Als fractieleider zou hij dan hetzelfde moeten gaan doen dan wat hij moest doen als partijleider: de hele constructie, inclusief De Croo, telkens verdedigen. Maar dan wel deze keer vanop een lagere functie. En dus zei hij meermaals “neen'”, zo is te horen binnen de fractie.

De essentie: De hele verkiezing wordt toch een pijnlijk proces voor de liberalen.

• Lachaert lijkt zo in elk geval de stem te worden die straks een netwerk binnen Open Vld van misnoegde leden, blauwe burgemeesters en Parlementairen vertegenwoordigt. Want dat er bij een deel van de partij met grote ogen naar de machtsgreep van Ongena gekeken wordt, is wel een feit.
• De interim-voorzitter begreep zelf dat het goed zou zijn om wat legitimatie te krijgen, en dus organiseerde Open Vld alsnog een congres én voorzittersverkiezingen daarop. Maar die oplossing is niet ideaal, want er is kritiek op allerlei aspecten:
  • Om te beginnen moet dat congres met tweederde stemmen over het omzeilen van de eigen statuten, die een open en online verkiezing voorschrijven, met een gelijk proces.
  • Maar die eerste stemming op het congres zal niet anoniem verlopen, tot woede van de critici. Want zij zien hier een kans om de hele zaak te torpederen. Maar dat is lastig, als iedereen bij handopsteking kan zien welke Open Vld’ers in de zaal dat doen.
  • Daarnaast is er de timing: Ongena was al drie maanden kandidaat-voorzitter, voor de tegenkandidaten op drie weken tijd hun campagne moesten organiseren.
  • Tegenkandidaten Bert Schelfhout en Vincent Stuer eisten ook voor de verkiezing een andere aanpak, Schelfhout stelde het volgende voor: “Een online stemming op zaterdag 23/09 tussen 10u en 12u. En voorafgaandelijk een debat dat gestreamd wordt aan alle leden zodat ze geïnformeerd een keuze kunnen maken.”
  • “Praktisch onmogelijk”, was het antwoord van de Melsensstraat. Dat vanop het partijhoofdkwartier wél een campagne via brieven naar alle leden van Open Vld kwam, om Ongena te steunen, zette tegelijk extra kwaad bloed bij Stuer en Schelfhout.
• Achteraf gezien stelt zich de vraag waarom de top niet gewoon bij het ontslag van Lachaert de hele procedure voor normale verkiezingen volgde, zoals de statuten voorschrijven. Het had qua timing hetzelfde resultaat opgeleverd. Nu is het olie op het vuur van diegenen die er een “coup” op de partij in zien. En levert het straks mogelijk klachten op voor het statutair comité van de partij.
• Want dat het ongenoegen breder zit dan enkel bij Ampe, die hoe dan ook in een buitenbaan rond de partij zit, is wel duidelijk. Onder meer Bart Van Hulle (Open Vld), een Vlaams Parlementslid van Open Vld, had op X al felle kritiek. Maar ook een pak andere Parlementsleden roeren zich, alleen niet openlijk.

The Big Picture: De plekken worden duur bij Open Vld.

• Dat veel topmensen zich inhouden, heeft een logische reden: het is straks Ongena die als voorzitter meteen ook de lijsten moet maken en de kopmensen aanduiden, samen met de premier. Nu al te luid gaan protesteren is lastig, als je straks een plekje moet krijgen.
• Zeker omdat bij de huidige peilingen van Open Vld de plekken peperduur zijn: in een pak provincies is enkel de lijsttrekker nog zeker. En dat levert lastige keuzes op. Zo moet in Vlaams Brabant uitgemaakt worden of Eva De Bleeker (Open Vld), die na haar ontslag erg veel respons kreeg bij de achterban, de lijst mag trekken. Rutten zou naar de Kamer verkassen, als kopvrouw. En dan denkt men eerder aan Goedele Liekens, om Vlaams te trekken, zo is te horen.
• Exit De Bleeker dus, zonder mandaat. Want op de Europese lijst, die een optie zou zijn voor De Bleeker, verzetten Guy Verhofstadt (Open Vld) en Hilde Vautmans (Open Vld) zich met hand en tand: de Limburgse moet die lijst trekken, voor hen.
• Een zelfde lot lijkt Willem-Frederik Schiltz te wachten te staan. Die is nochtans fractieleider in het Vlaams Parlement. Maar Ongena is geen voorzitter geworden zonder wat garanties over zijn eigen lot: hij trekt straks de Vlaamse lijst in Antwerpen, Bart Somers zou dan de Kamerlijst aanvoeren. Voor Schiltz rest dan enkel nog een derde plek (het is immers man-vrouw, verplicht, op de lijsten), wat onverkiesbaar lijkt op dit moment.
• En zo wordt in elke provincie voor Open Vld de strijd bikkelhard. In Oost-Vlaanderen is er premier De Croo uiteraard, maar ook Lachaert kan men moeilijk niet uitspelen. Alleen, is er dan nog zekerheid voor Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)? Het maakt de clan-De Croo heel zenuwachtig, zo is in de wandelgangen te horen.

Belangrijk om volgen: Protest tegen een klein lespakket van twee uur seksuele opvoeding in het zesde leerjaar en vierde middelbaar in het Franstalige onderwijs ontspoort volledig.

• Een zesde brandstichting op nauwelijks twee dagen in een school: het is de trieste balans in Charleroi. Daar moest de brandweer vannacht alweer uitrukken, nadat gisteren al in vijf scholen de schade werd opgemeten, en lokale burgemeester en PS-voorzitter Paul Magnette hard uithaalden naar de brandstichters.
• De schade bleef beperkt deze keer tot de buitenkant van het gebouw, maar het zegt veel over de hoogspanning die er heerst rond ‘Evras’, een nieuw lespakket over seksualiteit, dat is opgesteld voor het Franstalig onderwijs: “Education à la vie rela­tionnelle, affective et sexuelle”.
• Over dat pakket, dat twee uur les moet verzorgen in het zesde leerjaar en vierde middelbaar, doen de gekste verhalen de ronde online. Zo zouden de teksten “aanzetten tot masturbatie”, en “kinderen seksualiseren”. Sommigen zien er manifest een ‘pedofiele agenda’ achter.
• Feit is dat het een erg lang document is, van meer dan 300 pagina’s, dat het gevolg is van een Franstalig decreet uit 2022 dat scholen verplichtte om seksuele opvoeding te geven. ‘Evras’ moest dus de handleiding worden en is opgesteld door de Fédération Laïque de Centres de Planning Familial en O’YES (Organization for Youth Education & Sexuality), een vzw met de kreet ‘Safe SEX & Fun’.
• Misschien achteraf niet de beste keuze, om de pen aan beide organisaties te geven: hun lange teksten werden mogelijk toch niet zorgvuldig politiek en pedagogisch afgewogen, zo lijkt. Minister van Onderwijs Caroline Désir (PS), een nieuwe ster van de Franstalige socialisten, maakte een paar kleine reserves in Evras. Het decreet daarrond werd overigens wel unaniem goedgekeurd in het Parlement van de Franse gemeenschap, deze week.
• Maar ondertussen was het hek nu wel van de dam. Opvallend genoeg sprongen twee grote groepen critici massaal op de zaak: zowel anti-vaxxers en anti-systeemdenkers op uiterst rechts, met Eric Zemmour die in Frankrijk heel de polemiek oppikte, als een hele reeks islamitische organisaties en online moslim-activisten.
• Een lange rij van moskeeën, onder meer het Diyanet-netwerk van de Turken, maar ook de Afrikaanse moskeeën, de Unie van Moskeeën in Luik en anderen veroordeelden de tekst scherp. En de zaak leeft enorm op sociale media, bij moslims: blogster Radya Oulbesir, die 14.000 volgens heeft op YouTube, organiseert nu zondag in Brussel een grote betoging. Men verwacht een beeld van honderden gesluierde vrouwen, die “het gezin” komen verdedigen.
• Dat naast dat protest bovendien nu al sprake is van zes brandstichtingen, zegt iets over de woede die er leeft, en de bereidheid om zeer ver te gaan. De Franstalige politiek reageerde alvast geschokt, en zelfs premier De Croo sprak zich uit: “Ik ben zeer diep geschokt dat dit gebeurt”, zo stelde hij. “Toegang tot seksueel onderwijs mag niet in vraag gesteld worden.”

Vers van de pers: De nieuwe grote borg van 250 miljoen voor Ineos vanuit Vlaamse regering is eindelijk rond.

• Vanmorgen gaat de Vlaamse regering licht op groen zetten om Ineos via het Gigarant-fonds een bijkomende borg van 250 miljoen te geven voor ‘Project One’, de grote nieuwe ethaankraker in de haven van Antwerpen. Daarmee kan de chemiereus dan voor 400 miljoen overbruggingslening nemen bij de banken, om de kosten van de werf (die stilligt nadat de vergunning is vernietigd) te blijven dragen.
• Het dossier stond onder grote druk in de Vlaamse regering, omdat Ineos-topman Jim Ratcliffe hoogst persoonlijk bij de Vlaamse politici had aangedrongen op het “snel in orde krijgen” van die borg. De bevoegde minister van Economie Jo Brouns (cd&v) sprak in de meeting over het regelen “deze maand”, waarop Ratcliffe corrigeerde “dat het binnen enkele dagen moest”. Het is nu één week geworden: vandaag wordt het dossier dus goedgekeurd op de ministerraad van de Vlaamse regering.
• Bij N-VA is het dossier minstens evenzeer een topprioriteit: de Antwerpse burgemeester en voorzitter Bart De Wever (N-VA) laat daar voor niemand twijfel over bestaan. En waar voor N-VA ook geen twijfel over bestaat: er moet hoe dan ook een nieuw decreet komen, om stikstof te regelen. “Dat is ook gewoon de analyse van de topjuristen van Ineos. Als er geen nieuw decreet komt, zijn wij in de ogen van Ratcliffe ordinaire woordbrekers”, zo is bij de top van N-VA te horen.
• Het verklaart waarom men bij N-VA in de Vlaamse regering wel wil luisteren naar een voorstel van Jo Brouns, de Vlaamse minister van Landbouw, om via een minidecreet de procedure te verlichten om vergunningen die kaduuk zijn te ‘corrigeren’. “Maar als cd&v écht nog altijd denkt dat het enkel ligt aan de huidige vergunning, en dat het kan zonder een nieuw decreet, dan vergissen ze zich. Wij gaan die optie niet aanvaarden”, zo klinkt het hard bij N-VA.
• Die discussie is binnen de Vlaamse ploeg hoe dan ook voor na de Septemberverklaring: daarvoor moet het eerst nog over de centen gaan voor volgend jaar. De laatste maandag van september komt Jan Jambon (N-VA), de minister-president, dan zijn budget voorstellen in het Vlaams Parlement. 

Opvallend: B-FAST stuurt wél hulp naar Libië.

• Het Belgische First Aid and Support Team, B-FAST, stond dagenlang paraat om af te zakken naar Marokko, maar daar was het niet welkom. Het contrast is nu groot: in Libië wordt de hulp wel goed ontvangen. Daar vernielde storm Daniel twee dammen, met verwoestende overstromingen tot gevolg. Minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez (Vooruit) maakt 1 miljoen euro vrij voor noodhulp, Marokko krijgt 5 miljoen. 
• België stuurt 19 ton aan hulpmateriaal, melden verschillende media. 240 tenten, 700 slaapzakken en 4.400 basisbehoeftenpakketten. 
• Het dodental bepalen is nog steeds giswerk. Een lokale burgemeester schatte 20.000, de BBC sprak van 11.000 maar de geciteerde bron ontkent dat te hebben gecommuniceerd, Artsen Zonder Grenzen schat 8.000. Plaatselijke autoriteiten hebben het over 5.300 tot 6.000 en 10.000 vermisten, terwijl de ramp volgens het humanitaire coördinatiebureau van de Verenigde Naties (OCHA) in totaal 884.000 mensen heeft getroffen.

Ook interessant: Het lot van Georges-Louis Bouchez (MR) is andermaal inzet van discussie, in de coulissen van de MR.

• Officieel loopt zijn mandaat als voorzitter tot 29 november 2023, Georges-Louis Bouchez is voor vier jaar verkozen als voorzitter. Maar wil de partij op enkele maanden van de verkiezingen dan een interne strijd? En is er überhaupt echt een tegenkandidaat?
• Daarover wordt volop gespeculeerd, bij de Franstalige liberalen. En de consensus lijkt te zijn dat er geen interne verkiezing komt. Want simpel gesteld is er hoe dan ook niemand die Bouchez kan onttronen: hij is populair bij de basis, en kreeg een instroom van nieuwe, jonge rechtse leden, die zijn “base” vormen.
• Plus: enige grote naam die hem echt kan onttronen is de populaire Sophie Wilmès (MR), maar zij heeft nog steeds een zieke echtgenoot thuis, en wil niet in de arena komen. Andere mindere goden, zoals David Clarinval of Pierre-Yves Jeholet, bedankten uiteindelijk.
• En het eeuwige gefluister over de oude garde, zoals een Didier Ryenders (MR) die zich kandidaat zou stellen en Bouchez uitdagen, blijft bij die geruchten in de wandelgangen.
• En dus lijkt maandag de knoop dan toch doorgehakt te worden: het is het brede “uitvoerend comité” van de MR, die het mandaat van Bouchez zou kunnen verlengen tot na de verkiezingen in juni 2024. Dat komt maandag samen.
• Maar sommigen in de partij willen er weer voorwaarden aan verbinden, en Bouchez “omkaderen”, zo schrijft Le Soir. Hij zou dan niet op eigen houtje de lijsten kunnen maken, en de plaatsen uitdelen. En hij zou ook niet op eigen houtje na de verkiezingen kunnen coalities onderhandelen.
• Vooral dat laatste zorgt voor gigantische zenuwachtigheid bij de MR: het is wel al duidelijk dat Bouchez alle bruggen heeft opgeblazen met de PS, met Ecolo en zelfs met Les Engagés. Als die drie samen coalities kunnen maken na juni volgend jaar, dan ligt de MR er gewoon overal af. En dat beseft de brede top van de MR, onder Bouchez maar al te goed.
• Maar niemand lijkt dus in staat om het tij te keren. En elke oefening in het verleden om Bouchez ‘te omringen’, zelfs ‘te coachen’ of “in te gaan kaderen”, mislukte telkens. Ook deze keer lijkt dat compleet gedoemd.