Er kan worden gesproken van kwijtschelding van schulden als tussen de kredietverstrekker en de kredietnemer door middel van een overeenkomst aangeven dat een schuld deels of volledig teniet wordt gedaan. Kwijtschelding van schulden kan om die reden dan ook worden beschouwd als de meest radicale saneringsmaatregel voor mensen die in financiële nood verkeren. Helaas blijft het gewenste effect van kwijtschelding van schulden dikwijls uit waardoor de maatregel erg omstreden is. Schulden kwijtschelden gebeurd slechts sporadisch omdat de oorzaak van de schuldenproblematiek niet adequaat aan kan worden gepakt.

Terugbetaling is een primaire verplichtingbij kredietverstrekking

In ons land, maar eveneens op andere plaatsen ter wereld, gaat de wet uit van de terugbetaling van schulden, zoals in een leenovereenkomst overeen is gekomen, aan de kredietverstrekker. Met andere woorden: geld lenen gaat altijd samen met een primaire verplichting tot terugbetaling door de leningnemer.

Kwijtschelding doet de vordering teniet

Behalve door de afbetaling, zoals die in de leenovereenkomst vermeldt staan, kunnen schulden teniet worden gedaan, door het, met wederzijdse goedkeuring, laten vallen van schulden. In de regel zal een dergelijke optie eveneens in een contract opgenomen worden. Dat wil zeggen dat de schuld die kwijt wordt gescholden, deels of volledig, niet meer afgelost hoeft te worden. Door het maken van een dergelijk afspraak zal de bestaande vordering dus teniet gaan.

De oorzaak van kwijtschelding van schulden kan in de regel worden gevonden in:

• buitensporig geld lenen,
• niet verantwoord geld lenen,
• leningen en kredieten die niet genoeg gedekt werden door inkomsten,
• structurele financiële problemen.

De oorzaak van een bovenmatige schuldenpositie zal door leningen kwijt te schelden dan ook niet aan worden gepakt. Het slechts beheer van de financiën wordt door de kwijtschelding van schulden juist eerder beloond. Een lening kan als niet verantwoord worden beschouwd op het ogenblik dat het geleende geld aanzienlijk meer is dan de financiële draagkracht van de kredietnemer.

Waarom kwijtschelding van schulden?

Schuldeisers staan niet te springen om van hun rechtmatige vorderingsrechten af te zien. Ook als er sprake is van een financiële crisis bij een kredietnemer hebben zij in de regel meerdere mogelijkheden om de bestaande vordering op de schuldenaar veilig te stellen. De methode die het meest vaak wordt gebruikt is beslaglegging op roerende- of onroerende goederen die de schuldenaar bezit. Dit is een middel dat schuldeisers echter alleen onder bepaalde voorwaarden mogen gebruiken. In een dergelijke situatie kan in het meest ongunstige geval een openbare verkoop van de bezittingen van de schuldenaar plaatsvinden.

Hoe kun je schulden verlichten?

Op het moment dat de financiële situatie van de schuldenaar echter zo hopeloos blijkt te zijn, dat verwacht wordt dat met de opbrengst van de bezittingen van de schuldenaar de schulden betaald kunnen worden, dan kan er over worden gegaan tot:

• een betalingsuitstel van de schulden,
• gedeeltelijke kwijtschelding van de schulden,
• volledige kwijtschelding van de schulden.

Dit zijn echter zeer radicale manieren om de schulden te verlichten. Om dit soort maatregelen te kunnen treffen is het overigens altijd nodig dat beide partijen het eens zijn over een voorgenomen schuldenverlichting. Wanneer de schuldeiser eenzijdige verklaart dat deze van de vordering afstand doet, dan zal dit de betalingsverplichting nog niet teniet doen.

Voorwaardelijke- of onvoorwaardelijke kwijtschelding van schulden

Vanuit juridisch oogpunt kan er een onderscheid worden gemaakt tussen:

• een onvoorwaardelijke kwijtschelding van schulden: deze is niet aan bepaalde voorwaarden gekoppeld,
• een voorwaardelijke kwijtschelding van schulden: deze gaat in de regel samen met één of meerdere voorwaarden door de schuldenaar.

Kwijtschelding op grotere schaal

Niet alleen particulieren kunnen in aanmerking komen voor kwijtschelding, ook de schulden van een land kan kwijt worden gescholden als noodoplossing om een faillissement te voorkomen. Landen die diep in de schulden zitten, vooral ontwikkelingslanden, kunnen niet langer hun schulden aflossen uit:

• tegoeden bij de centrale bank,
• inkomsten uit belastingen,
• lopende opbrengsten uit de export.

De gevolgen van kwijtschelding voor schuldeisers

Gezien vanuit de ogen van een schuldenaar is kwijtschelding van schulden de meest gunstige vorm van schuldsanering omdat de schuld zo teniet wordt gedaan. De ernstige gevolgen voor de schuldeisers worden daarentegen meestal niet genoeg onder de aandacht gebracht. Een schuldeiser die afziet van een vordering, vernietigt op deze manier immers (privé)bezit. Kwijtschelding gaat namelijk samen met ​​afschrijvingen op het vermogen van het bedrijf. Zodra de kosten minder worden, zal dat invloed hebben op de winst of het verlies. Wanneer een schuldeiser verlies leidt dan kan dit zelfs een vermindering van het eigen vermogen tot gevolg hebben. De kredietwaardigheid van het bedrijf zal daardoor afnemen.