De essentie: Na de ruil tussen een basketbalspeelster en een wapenhandelaar, komt die tussen een journalist en een huurmoordenaar.

• Het Kremlin is erop gebrand de Russische huurmoordenaar Vadim Krasikov uit zijn Duitse cel te halen. Die schoot op 23 augustus 2019 de Tsjetsjeense vrijheidsstrijder Zelimkhan Khangoshvili op klaarlichte dag neer, in het Kleiner Tiergarten Park in Berlijn. Krasikov reed weg op een fiets, die hij, samen met het moordwapen, kleren en een pruik, wegwierp in de rivier Spree.
• Krasikov werd al snel gearresteerd en voorgeleid. Alleen, niemand wist wie hij echt was. Hijzelf identificeerde zich als Vadim Sokolov, en ook de Russische ambassade gaf aan dat dat zijn echte naam was. Twee jaar aan onderzoek, onder meer door onderzoeksplatform Bellingcat, legden zijn ware identiteit bloot. Vadim Krasikov was de naam, huurmoordenaar bij de FSB de functie. Krasikov werkte meer bepaald voor Vympel, de elite-eenheid van de FSB die dissidenten in het buitenland moeten ‘behandelen’.
• In december 2021 werd Krasikov veroordeeld voor de huurmoord, die volgens het Duitse gerecht onder terrorisme viel. De Rus kreeg een levenslange gevangenisstraf. Die zit hij uit in een zwaarbewaakte gevangenis in Beieren.

Extra hefboom

De ruil: De naam van Krasikov duikt op bij elke mogelijke gevangenisruil, ook bij die van Brittney Griner destijds. Alleen, met de arrestatie van Gershkovich krijgt Rusland een extra hefboom om zijn huurmoordenaar vrij te krijgen.

• Nog voor Krasikov werd veroordeeld, gaf Poetin opdracht aan Nikolai Patroesjev, secretaris van de Nationale Veiligheidsraad en één van zijn trouwste adviseurs, om een gevangenenruil voor hem uit te denken. De VS werken dan weer al langer aan de terugkeer van Paul Whelan, een ex-marinier die in Rusland veroordeeld werd tot 16 jaar cel voor spionage. Alleen, Whelan weegt te licht om te ruilen voor Krasikov, en de deal ging vooralsnog niet door.
• Nu Rusland naast Whelan ook Gershkovich heeft gearresteerd, heeft het meer kans om Krasikov in een 2-tegen-1-ruil terug te krijgen. Alleen, daarbij stoot het wel nog op enkele obstakels. Eerst en vooral moeten de VS de afweging maken, of de ruil van twee Amerikanen tegen een koelbloedige huurmoordenaar wel gepast is.
• Bij de ruil tussen basketbalspeelster Brittney Griner en Russisch wapenhandelaar Viktor Bout kwam ook kritiek, dat de VS zich met deze deal hadden laten ringeloren. Alleen, voor Rusland geld de deal Whelan & Gershkovich tegen Krasikov als ’twee spionnen in ruil voor één’. Een faire deal, hoewel voor de spionage van de twee Amerikanen helemaal geen bewijs is.
• Daarnaast zit Krasikov in een Duitse cel, geen Amerikaanse: advocaten van de Duitse overheid gaven vorig jaar al aan dat volgens de wet veroordeelde moordenaars niet kunnen worden geruild.

Garantie op vervolg

De kansen: Maakt de ruil enige kans op slagen?

• In juli gaf Amerikaans president Joe Biden nog aan achter een ruil te staan, waarbij Gershkovich zou vrijkomen. Alleen, eerder zei Russisch vicepremier Sergej Ryabkov dat zoiets enkel mogelijk was eens de journalist was voorgeleid en veroordeeld.
• Algemeen is bekend dat Rusland een onvoorspelbare partner is, als het op gevangenenruilen aankomt. Zo is nog lang niet zeker of het zowel Whelan als Gershkovich wil ruilen; een van de twee in de cel houden (waarschijnlijk Whelan) is de garantie op een volgende ruil.
• Terwijl hangt langs westerse kant veel af van de Duitse houding. Een in Duitsland veroordeelde huurmoordenaar ruilen voor een Amerikaanse journalist, daar is Duitsland maar weinig bij gebaat. Vermoedelijk zullen de VS nog een konijn uit de hoge hoed moeten toveren om die deal mogelijk te maken. En zelfs dan is het nog wachten op de effectieve veroordeling van Gershkovich.

(nd)