Soms ben je zelf je ergste vijand. Georges-Louis Bouchez (MR) heeft een grote dadendrang, maar z’n impulsiviteit lijkt bij momenten schadelijk.

Wat gebeurt er precies? De informateurs Bouchez (MR) en Joachim Coens (CD&V) hebben steeds minder tijd over om nog een doorbraak te forceren. Maar overbodige communicatie leidt af van die opdracht. En dat is lastig, zeker als die communicatie van de informateur zelf komt.

De details: Bouchez speelt een opvallende rol in deze formatie. Hij zit mee in de cockpit, als informateur. Maar hij polariseert ook.

• De dertiger gaf een interview aan het maandblad Wilfried, pagina na pagina mocht de MR-voorzitter daar z’n visie op het land uitleggen. En dat bleek toch wat een bommetje.
• ‘Ik ben een unitarist. Ik ga je zelfs vertellen: ik denk dat we alles op federaal niveau moeten terugzetten. Ik ben voor een eenheidsstaat’, zegt Bouchez daar. En nog: ‘Als er ooit een evaluatie zou komen van de zes staatshervormingen, kan ik u al de conclusie geven. Het komt erop neer dat we alles opnieuw op nationaal niveau moeten zetten.’
• Dat is zo ongeveer het equivalent van Bart De Wever (N-VA) die vandaag een interview zou laten verschijnen om z’n droom van een onafhankelijk Vlaanderen nog eens dik in de verf te zetten. Om maar te zeggen: behulpzaam is dit niet. Zeker niet nu men een aantal cruciale dagen aansnijdt.
• De reacties bij de andere onderhandelaars waren scherp. ‘Dit kan toch niet als informateur?’, zo was bij socialisten te horen. Maar ook bij CD&V, dat nochtans die andere informateur levert, was men not amused. De voorzitter is tegelijk informateur: een combinatie die inhoudt dat er communicatief discipline aan de dag moet worden gelegd. Maar telkens opnieuw lijkt Bouchez dat niet op zichzelf te willen toepassen.
• De MR-voorzitter was nochtans op de hoogte dat het interview zou verschijnen. Maar meest paradoxaal van al: achter de schermen geeft vriend en vijand toe dat Bouchez wel degelijk koortsachtig zoekt naar een manier om z’n koninklijke opdracht met een succes af te ronden.
• Bij de RTBF vanmorgen suste Bouchez al: ‘Het is een ver ideaal, geen concreet punt vandaag op tafel’. Tot zover het incident, dat een randfenomeen lijkt in wat er deze week achter de schermen gebeurt.

Tussen de regels: Het is de moeite om eens feller in te zoomen op de MR-voorzitter. Want verschillende betrokkenen stellen vast dat Bouchez een sleutelrol speelt in de onderhandelingen.

• De MR is in feite even ‘incontournable‘ als de PS: in de twee formules die voorliggen, een ‘Vivaldi’ en een ‘Rode Duivel’, is de MR telkens nodig. En als ze overhelt naar die laatste coalitie, forceert ze meteen de zaak voor CD&V én N-VA. Helt ze over naar Vivaldi, dan forceert ze de zaak voor de PS én Open VLD.
• Overigens, tussen haakjes, zoeken de voorstanders van die ‘Rode Duivel’-coalitie naar een betere naam, zo weet een insider. ‘Want echt lekker bekt dat toch niet, zo’n ‘duivel’.’ Maar voorlopig zijn er geen goede alternatieven. Politieke marketing, niet onbelangrijk in dergelijk proces.
• Andere partijen, met name CD&V, maar zeker ook Open VLD, hebben er in elk geval alles aan gedaan de afgelopen maanden om de banden met MR gaaf te houden. Immers, zo’n special relationship was hun garantie om er ook bij te zijn en blijven.
• Eén zaak erkent ook iedereen over de nieuwe, jonge MR-voorzitter: hij heeft een onweerstaanbare dwang om ‘iets’ te forceren en in extenso ook het land te ‘redden’ en opnieuw ‘op de rails’ te zetten. Die dadendrang is misschien iets generationeel: ook de 27-jarige Conner Rousseau (sp.a) wil aan tafel zeker ‘deel van de oplossing zijn’. Al wijzen betrokkenen erop dat die voor z’n jonge leeftijd al bijzonder bedachtzaam te werk gaat.
• Bij Bouchez helt de balans dan weer over naar net dat tikje ‘actie’ te veel. De sturm und drang van de man uit Mons is ondertussen al legendarisch. De manier waarop hij met zijn agenda, én met die van de andere voorzitters, omgaat, is ondertussen notoir: afspraken worden op de allerlaatste minuut doorgegeven en gewijzigd, en de drang om overal bij te zijn is groot.
• Tegelijk is Bouchez naar de kleinere spelers, partijen zoals Groen, Ecolo en zelfs sp.a, behoorlijk bot geweest de afgelopen weken. Zeker bij die laatste was dat misschien een misvatting: de positie van de Vlaamse socialisten is niet altijd die van de PS. Rousseau werkt immers in een Vlaams kiesgebied, en ziet De Wever niet als de baarlijke duivel: hij zit ermee in het Antwerpse stadsbestuur. Maar daardoor speelt ook de sp.a een speciale rol in de dynamiek.
• Bovendien is er de bijzondere relatie tussen Bouchez en Paul Magnette (PS). De een heeft de drang het land te redden, de ander vooral de drang de PS te redden, zo lijkt het. Maar PS en MR zitten wel aan elkaar vast, in de Waalse regering, en ook in de federale ploeg lijkt het een zekerheid dat de een het met de ander doet. Tegelijk is de rivaliteit tussen beiden niet klein: andere voorzitters wijzen op ‘haantjesgedrag’ in Wallonië.

Waarom dit gebeurt: Het interview aan Wilfried is een randfenomeen, met weinig belang. Maar het is wel symptomatisch, voor de anderen:

• Coalities maken, dat doe je in vertrouwen. Dat was in essentie ook het probleem van paars-groen, waar uiteindelijk niet de nodige cohesie was. Het project ging te ver voor een deel van de Vlaamse liberalen, maar ook Bouchez zelf ging ervoor liggen.
• Maar ook die Rode Duivel-coalitie heeft een bepaalde vorm van vertrouwen nodig. Vreemd genoeg is dat meer aanwezig op dit moment tussen PS en N-VA, hoewel ze elkaars ideologische tegenpool zijn. Zeker op vlak van het communautaire zijn er wel degelijk mogelijkheden, zo is te horen. De PS neemt daarbij zelfs initiatieven;
• Aan Vlaamse kant is er een lichte dooi, een begin van een gesprek, tussen N-VA, CD&V en sp.a. Maar ook hier stokt het, omdat er maar geen gesprekken georganiseerd worden door de informateurs waarbij iedereen verschijnt.
• Ondertussen is de honger van de N-VA om zich voluit te lanceren in een regering al serieus gemilderd. De realiteit van een mogelijk akkoord met de PS sijpelt binnen: het zal een ‘verwaterd soepje‘ worden van alles waar de N-VA van droomt, zo vreest men.
• In een coalitie met PS, N-VA, MR, CD&V en sp.a zit welgeteld één rechtse partij, twee centrumpartijen en twee linkse partijen. Het is dus logisch dat men eindigt met een ‘centrumprogramma‘, iets wat CD&V trots ‘het moedige midden’ kan noemen, maar de anderen maar hun neus voor zullen ophalen.
• Overigens viel er gisteren toch ook één optimistisch geluid te horen: de jarige Koen Geens (CD&V) trok naar Terzake en toonde zich daar een ‘believer‘ van een toenadering tussen socialisten en N-VA. ‘Mensen moeten met elkaar spreken. In dit geval de twee grootste partijen. (…) Wij zijn mensen die altijd met twee woorden spreken. Maar de kaarten voor een samenwerking tussen PS en N-VA liggen niet zo slecht.’
• Geens benadrukte ook nog eens dat CD&V de N-VA niet zal lossen in deze fase: ‘Het is wenselijk dat er een meerderheid komt langs beide kanten van de taalgrens. Vooral in deze moeilijke tijden. De Franstaligen weten dit ook, daarom willen zij net ook de PS in de regering.’

Om rekening mee te houden? Ondertussen is het wel opvallend dat niemand echt wil reageren op de uitspraken van Bouchez. Bij de PS is het al langer radiostilte. Niemand heeft dus zin om nu nog, in deze fase, de zwartepiet te krijgen, maar ook niet om ze te gaan uitdelen. Dat wijst toch op een bepaalde spanning: niet onlogisch met nog zo’n vijf dagen te gaan.

The bigger picture? Eén betrokkene vatte de situatie binnen deze informatieperiode helder samen:

• ‘Om naar een Vivaldi-coalitie te gaan, moet je vandaag tweeënhalve partij overtuigen’:
  • CD&V is niet mee in die constructie.
  • De sp.a is eigenlijk ook niet mee, ze stonden twee weken geleden op de rem.
  • Open VLD is niet helemaal stabiel meer, en als straks Egbert Lachaert (Open VLD) daar wint, is het al helemaal niet meer mee in ‘Vivaldi’.
• ‘Om naar een Rode Duivel te gaan, moet je dan in feite echt één partij overtuigen’:
  • De PS is en blijft carrément tegen zo’n constructie, en is allerminst bereid om de groenen te lossen.
  • En misschien is dat ook wel heel optimistisch geredeneerd over de MR, al wil de voorzitter dus heel graag ‘oplossingen’.

En nu? Bewegen de informateurs nog, en komen ze met een spectaculair eindoffensief? Het worden nog een paar spannende dagen, zoveel is duidelijk.