Met grote trom tekende minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo) in Dubai een gezamenlijke verklaring samen met Frankrijk, Spanje en Nederland, plus nog acht Europese landen en Canada, om de “subsidies” op fossiele brandstoffen stop te zetten, door ze beter in kaart te gaan brengen in eerste instantie. Die aankondiging heeft potentieel grote gevolgen: in België zijn er in totaal zo’n 13 miljard euro per jaar aan ‘subsidies’ zoals het kabinet van Khattabi al becijferde. Daarbij gaan ze wel heel ruim om met de terminologie van ‘subsidies’: het gaat om fiscale kortingen op de erg hoge taksen op brandstoffen, en zelfs de fiscale korting op bedrijfswagens. De MR schiet vanuit Brussel alvast het idee van die te schrappen aan flarden. “Dit heeft ze aangekondigd zonder fiat van de regering”, zo stelt vicepremier David Clarinval (MR). En ook elders in de kern klinkt ferm: “Dit is niet besproken”. Het incident is tegelijk tekenend voor de electorale koorts die heerst tussen MR en de groenen. Afgelopen weekend was er nog een felle ruzie tussen Georges-Louis Bouchez (MR) en Groen, over Petra De Sutter (Groen).

Met bijdragen van Baptiste Lambert en Florian Callens.

In het nieuws: Op de COP28 gaat het volop over fossiele brandstoffen. België profileert zich.

De details: In het hol van de leeuw, namelijk olieland de Verenigde Arabische Emiraten, dringen een pak landen aan op een verklaring om fossiele brandstoffen uit te faseren. Op de achtergrond zet België mee druk, met de Ecolo-ministers, die maar liefst met drie aanwezig zijn.

• Het is money-time in Dubai, op de Klimaatconferentie. Na de dagen van grote diplomatieke verklaringen en fotomomenten, is het tijd om naar een slotverklaring te gaan die hout snijdt. 
• Daarbij houdt men vast aan de doelstelling die al dateert van de grote klimaatconferentie in Parijs, in 2015. Toen werd beslist om maximaal een stijging van 1,5 graden wereldwijd te aanvaarden. En terwijl verschillende wetenschappers luidkeels waarschuwen dat die doelstelling niet meer realistisch is, en al volgend jaar die opwarming van zo’n niveau een feit kan zijn, houdt men er in Dubai toch aan vast. 
• Maar dat houdt in dat uitgerekend in de Golf, waar het vol zit van olie- en gasproducerende landen, het debat nu gaat over het uitfaseren of fors gaan beperken van fossiele brandstoffen. En zo moet voorzitter Ahmed Al Jaber, nota bene zelf de CEO van het oliebedrijf van zijn land, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), dus aan de bak om zo’n akkoord te bewerkstelligen. 
• Saoedi-Arabië en Rusland liggen dwars, om voor de hand liggende redenen. De OPEC, de vereniging van olieproducerende landen, wil absoluut elke bepaling over fossiele brandstoffen uit de slottekst houden. 
• Vanuit China, wereldleider in groene energie, komt dan weer het diplomatieke offensief om die uitfasering van olie, gas en steenkool te koppelen aan investeringen in wind, zon en water. De VS en de EU zijn daar niet tegen.
• Maar de schaduw van de olielanden hangt wel heel fors over het klimaatgebeuren. Want uitgerekend dit weekend kreeg Azerbeidzjan de eer om de volgende COP, in 2024, te organiseren in Baku.
• Dat is meer dan opvallend. Nog meer dan de VAE is Azerbeidzjan een keiharde dictatuur met de familie Aliyev die alles controleert en beheerst. Bovendien is er een gewapend conflict met buurland Armenië dat al jaren aansleept, maar onlangs heftig opflakkerde. Armenië gaf opvallend genoeg steun aan de kandidatuur van de Azeri, waardoor het licht op groen ging.
• Baku is één van de oudste oliesteden ter wereld: al meer dan een eeuw wordt er vlakbij olie gewonnen, in de Kaspische Zee. Wanneer de wind van daaruit waait, rolt een penetrante geur zoals in een benzinestation over de stad. Het gebied rond Baku is dan ook een van de meest vervuilde ter wereld. In de skyline van de stad torenen de drie wolkenkrabbers van Socar, het nationale oliebedrijf, boven alles uit. 

Het Belgische rolletje in het geheel: Met Zakia Khattabi, Alain Maron en Philippe Henry heeft Ecolo liefst drie klimaatministers in Dubai. Khattabi pakt de spotlights. 

• “Die ministers, drie verschillende stijlen”, zo tweette Khattabi zelf, bij drie foto’s die haar collega-klimaatministers naast elkaar laten zien. Henry, klimaatminister in Wallonië, zit aan een picknicktafel met zijn medewerkers, Maron, de Brusselse klimaatminister, zit zelfs in een formeel vergaderzaaltje. Khattabi zelf zit casual in kleermakerszit, met de zonnebril op en een koffiebekertje voor zich, in een kringetje met haar medewerkers rond zich. 
• Dat Khattabi, zelf voormalig voorzitter van haar partij Ecolo, daarbij altijd het meest de camera’s zoekt, en haar “eigen stijl” hanteert, is niets nieuws. Maar het lijkt erop alsof haar voluntarisme opnieuw voor heibel zorgt in de federale regering.
• Want zaterdag sloot Khattabi zich aan bij een coalitie van dertien landen die aangekondigden “de subsidies aan fossiele brandstoffen” stop te zetten. Naast België, Nederland en Luxemburg, zitten dus ook Frankrijk, Spanje, Canada en Finland in het groepje.
• Ze willen de eerder vage belofte die op de COP27, twee jaar geleden in Glasgow, werd gedaan concreter maken: daar aanvaardden alle landen om de “inefficiënte subsidies op fossiele brandstoffen” te gaan beperken. Concreet werd dat intussen niet.
• Die nieuwe coalitie wil nu verder gaan, en wordt getrokken door de Nederlandse klimaatminister Rob Jetten, die zijn administratie liet uitrekenen hoeveel ‘subsidies’ Nederland dan wel geeft aan olie- gas- en steenkool, in de vorm van consumptie-ondersteuning of delven. Het bedrag ligt volgens de Nederlanders op meer dan 40 miljard voor hun land, waarvan de helft via internationale afspraken. Het duidelijk in kaart brengen van alle ‘subsidies’ is een eerste stap volgens hen.
• Dat komen ze nu dus ook overeen: om het beter te gaan monitoren. “Dit akkoord gaat over transparantie, om zo de internationale struikelblokken via dialoog weg te werken”, zo laat het kabinet van Khattabi weten. “De uitfasering van fossiele subsidies op sociaal en economisch verantwoorde wijze is al verworven sinds de COP26”, zo herinneren ze iedereen. Het fiat om dit akkoord te tekenen, kwam er volgens hen ook van de minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v): “Het gaat over de juiste berekening.”
• En daarbij komt het kabinet van Khattabi uit op 13 miljard voor België. Maar opvallend: ‘subsidie’ wordt hier niet gezien als de pure staatssteun, evengoed worden fiscale kortingen op de in België al erg hoge taksen op fossiele brandstoffen meegerekend.
  • Daarbij is er voor 11 miljard aan directe kortingen. Er zitten dus de fiscale kortingen van professionele diesel in, en andere vrijstellingen in accijnzen.
  • Maar ook de sociale tarieven, waarbij mensen met lagere inkomens forse kortingen krijgen op hun energierekening, tellen mee. 
  • En daarnaast telt men ook nog eens 2 miljard mee aan ‘indirecte subsidies’, zoals de fiscale kortingen van de bedrijfswagens en ook de lagere taksen op vliegtuigtickets. 
• Opvallend is overigens dat de groenen in Vivaldi net akkoord gingen tijdens de energiecrisis om die fiscale vrijstellingen op fossiele brandstoffen nog fors uit te breiden, door het sociaal tarief breed open te zetten. 
• Door België nu in te schrijven in deze coalitie, legt Khattabi impliciet wel het afschaffen van het gunstregime voor bedrijfswagens. En dat ligt uiterst gevoelig: een pak coalitiepartners wil daar niet in mee. 
• Als door een wesp gestoken reageerde MR-vicepremier Clarinval dit weekend op de “problematische verklaring” van zijn Ecolo-collega: “Khattabi heeft dit in Dubai verkondigd zonder steun van de regering. De federale regering zal geen einde maken aan steun voor fossiele brandstoffen”. En nog meer: “Dit zou neerkomen op het einde van het sociaal tarief voor honderdduizenden Belgen, de afschaffing van de bedrijfswagens (ook de elektrische) en het nettoloon dat zij vertegenwoordigen, en het einde van de professionele diesel voor duizenden die jobs creëren.”
• “Er is geen akkoord daarover”, zo is bij een lid van de kern te horen. Verschillende bronnen binnen Vivaldi bevestigen dat het bij de laatste begroting op tafel lag, “maar er was daar geen akkoord rond”. Onder meer de socialisten en groenen wilden het wel, maar de rest dus niet. 
• Maar vanuit Dubai kaatste Ecolo-minister Khattabi de bal terug: het gaat om simpelweg monitoring en dat was wel degelijk gedekt door overleg met het kabinet Financiën.

In de marge: Bouchez botst heel hard met de groenen.

• “Ik eis excuses van onze federale “regeringspartner” MR, voor het gedogen en delen van dit soort haat ten opzichte van Petra, en ten opzichte van de hele gemeenschap. Hier heeft voorzitter Bouchez een rode lijn overschreden van transfobie.” Een bijzonder felle uitval van Groen-kopstuk en Brussels minister Elke Van den Brandt was er zaterdag ook.
• De reden was een retweet die Bouchez had gedaan, van een twitteraccount die het niet had over Petra maar Peter De Sutter. De federale vicepremier van Groen Petra De Sutter is zoals bekend transgender. Die retweet van Bouchez leidde tot felle verontwaardiging binnen Groen en Ecolo, de MR-voorzitter wiste zijn retweet even later.
• Tegelijk reageerde Bouchez in z’n gekende stijl op de vraag om excuses van Van den Brandt. “Hou op met uw pathetische cinema. Ik heb uit gewoonte Petra gelezen en niet Peter. Van zodra ik me daarvan bewust werd, heb ik de retweet ingetrokken, al uren geleden. Maar u creëert doelbewust een polemiek om u te verbergen achter uw belachelijke bilan. Een dergelijke zaak instrumentaliseren is onwaardig.” 
• Het is tekenend voor de sfeer tussen Franstalig blauw en groen, die naar een absoluut dieptepunt is gezakt. Daarbij fietst men van het ene incident naar het andere: over de PFAS-vervuiling in Wallonië in het drinkwater ging het snoeihard, daarna was het de kwestie van hoofddoeken in Anderlecht. 

Ook genoteerd: De Croo was in Texas om de F-35’s te vieren. Alleen, echt ‘klaar’ zijn ze niet.

• Een grootschalige ceremonie georganiseerd in Fort Worth, Texas. Lockheed Martin presenteerde eindelijk zijn eerste ‘Belgische’ F-35, in aanwezigheid van premier Alexander De Croo (Open Vld), stafchef Michel Hofman en luchtmachtcommandant Thierry Dupont. Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) was opvallend afwezig.
• Na een opeenstapeling van vertragingen heeft België nu dus eindelijk de eerste F-35 Lightning II in een bestelling van 34 toestellen uit 2018. Dit voor een contract ter waarde van bijna 4 miljard euro bij levering, dat oploopt tot 15 miljard euro voor de hele levensduur van dit toestel. 
• Dit vijfde-generatie-vliegtuig is echter nog niet klaar om de Belgische hangars te vullen: het was slechts een eenvoudige demonstratie. Het moet eerst nog een belangrijke hardware-update krijgen, waardoor het aan de grond blijft, net als alle F-35’s die sinds juli van de assemblagelijn in Fort Worth komen.
• In het beste geval zal deze eerste F-35A gereed zijn in het tweede kwartaal van 2024. Zeven andere toestellen worden ook in verschillende assemblagestadia geproduceerd, waarvan er 3 in juni klaar zullen zijn en de overige 4 in september. Maar deze 8 toestellen zullen naar verwachting niet vóór 2025 in België arriveren. Op de lange termijn zou Lockheed Martin naar verwachting tegen 2030 al zijn toestellen aan België hebben geleverd. 
• Dit langdurige schema heeft politieke gevolgen, aangezien geen van onze oude F-16’s aan Oekraïne wordt geleverd vóór de komst van de F-35’s.
• De opmerkelijke afwezige? Ludivine Dedonder (PS). Het is vreemd dat de minister van Defensie niet aanwezig was bij een van de grootste dossiers van haar legislatuur. Het team van Dedonder heeft tot nu toe niet gereageerd op onze vragen.
• De Croo zelf had er geen probleem mee om dan zelf helemaal de schijnwerpers te pakken. Hij sprak van “een belangrijke stap om onze eigen veiligheid in de toekomst te waarborgen” voor de VRT-camera’s. “We weten dat het de afgelopen twee jaar niet gemakkelijk zijn geweest in Europa. We moeten onze rijkdom en democratie beschermen. Dat moeten we doen met het juiste materiaal.” Hij voegde eraan toe dat het “een industrieel project is dat ons land zal betrekken, dat veel te bieden heeft met deze geavanceerde technologie”.
• Inderdaad, tijdens de presentatie kondigden de twee Belgische bedrijven Safran en Sabca de ondertekening aan van twee onderaannemingscontracten ter waarde van 2 miljard euro, en mogelijk nog een extra miljard op lange termijn. Volgens de premier “zullen we de volledige aankoopprijs van de toestellen volledig kunnen terugverdienen”. 
• Safran Aero Boosters zal delen van de motor produceren in samenwerking met het Vlaamse bedrijf BMT Aerospace. Ter gelegenheid hiervan zal een nieuwe productielijn worden opgezet in Luik, met honderd nieuwe banen als resultaat. Aan de andere kant zal Sabca gedeeltelijk de vleugels van de vliegtuigen produceren met behulp van composietmaterialen.
• Op politiek vlak is de Amerikaanse aankoop van deze vierendertig F-35’s een bron van spanning op Europees niveau: moet Europa geen ‘eigen’ gevechtstoestellen hebben? Daarvoor is er het Europese SCAF-programma, een set van onderling verbonden luchtwapensystemen, met een nieuw gevechtsvliegtuig en gemeenschappelijke software voor alle EU-toestellen. Dedonder kondigde verrassend aan dat België “officieel zal toetreden” tot het SCAF-programma als volwaardig lid “in juni 2025”, samen met Frankrijk, Duitsland en Spanje.
• Dat liet Éric Trappier, de topman van Dassault Aviation, opschrikken. Hij vond dat men zichzelf “niet als partner kon uitroepen”, eraan toevoegend dat “de status van waarnemer was besloten”. Hij richtte zich duidelijk tot ons land: “Zal België ooit niet-Amerikaanse gevechtsvliegtuigen kopen? Ik heb geen antwoord van de Belgische autoriteiten gehoord. In dertig jaar hebben ze dat nooit gedaan.”

Vanavond ook: De Croo in Het Huis.

• De campagne is volop bezig, en dus duikt de premier op in het populaire tv-programma op de VRT.  Dat bezoek begint met een blik op de indrukwekkende politieke stamboom van de familie De Croo. Dat geslacht leverde namelijk al in 1880 met betovergrootoom Jean-Baptist De Croo een eerste keer de burgemeester van Brakel. Later volgden ook nog betovergrootvader Constantinus en vader Herman.
• “Maar ik heb een gewone jeugd gehad, ook al begreep ik op jonge leeftijd dat de schijnwerpers veel meer op mij stonden. Je voelt dat als kind heel sterk. Heel veel mensen hadden een mening over mij zonder dat ze me ooit gesproken hadden. Omdat ze wisten dat ik de zoon van mijn vader was.”
• “En iedereen kende mijn vader. Af en toe kreeg ik dan de opmerking: ‘Het is niet omdat je de zoon bent van, dat je dit of dat mag doen.’ Ik was daar allergisch voor. Ik wou mezelf zijn en niet enkel de zoon van mijn vader zijn. Maar ik heb een ongelooflijke jeugd gehad, heb mijn stommiteiten gedaan en heb geen reden om te klagen”, zo blikt premier De Croo terug.
• En hij kijkt ook vooruit. “Ik kan perfect leven zonder politiek. En ik zal even gelukkig zijn als ik niet meer aan politiek doe. Ik heb 12 jaar van mijn leven iets heel anders gedaan en dat is een fundamenteel verschil ten opzichte van quasi iedereen met wie ik vandaag samenwerk”, zo onderstreept hij.
• Er komen ook drie verrassingsgasten op bezoek. Wie de eerste en de derde is, weten we nog niet. Maar de tweede is misschien wel de meest opvallende. Het gaat namelijk om de Deen Thomas Kjems. Die zat zeven maanden in een cel in Teheran in Iran, maar kwam dankzij een Belgische gevangenenruil terug thuis, samen met onder anderen Olivier Vandecasteele. 

Op de agenda: Morgen gaat het alweer over het krantencontract. En vooral de fiscale kortingen die in de plaats komen.

• Vrijdag was er nog geen witte rook, morgen probeert de kern het opnieuw over het krantencontract. Vrij duidelijk is dat er geen gunning komt van de concessie die gewonnen werd door PPP en Proximy. 
• Maar dat brengt met zich mee dat opnieuw een andere, kleine concessie gaan uitschrijven, juridisch eigenlijk veel te kwetsbaar is: de Europese Commissie kan moeilijk akkoord gaan met zo’n initiatief, waarbij het wel heel opzichtig zou zijn dat zo’n nieuwe kleine concessie dan plots wél gewonnen zou worden door staatsbedrijf Bpost.
• Tegelijk wil men blijven werken op twee sporen: de landelijke gebieden, de zogenaamde “witte zones” moeten extra steun blijven krijgen. En er moet ook steun komen voor de verenigingen uit het middenveld, die tijdschriften hebben: onder meer Beweging.net en Kerk & Leven dus. 
• “De piste waar we op werken loopt via de vennootschapsbelasting en daar dan een speciale aftrek voor uitgevers en de vzw’s”, zo bevestigen meerdere regeringsbronnen. De eis van de PS om ook via de personenbelasting korting te geven voor krantenlezers, lijkt doodgeboren: de andere partijen zien dat niet zitten.
• En hoe dan ook zou het gaan om maatregelen die “beperkt zijn in de tijd”, want het zijn “overgangsmaatregelen”. Het gaat volgens De Tijd om een voorstel van 23 miljoen euro, 6,7 miljoen voor de krantenuitgevers, 16,3 miljoen voor de vzw’s, vooral van de christelijke en socialistische zuil.
• Maar hoe dan ook betekent alvast een reeks nieuwe fiscale ‘koterijen’, speciale uitzonderingsregimes. Dat staat haaks op het streven dat minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) nog had in zijn plannen voor een fiscale hervorming, om net die koterijen te slopen en de boel te vereenvoudigen. Die hervorming kwam er niet.
• Opvallend daarbij: in het kamp van Van Peteghem ontkent men fel dat zij daarop aansturen. “De fiscale maatregelen zijn geen voorstel van ons, maar van PS en Ecolo. Wij moeten in opdracht van de regering zorgen dat er minstens deftig wetgevend werk gebeurt.” En nog: “Het zijn PS, Groen en Ecolo die met hun voorstellen inderdaad koterij op grote schaal zouden geven, zoals een belastingaftrek voor iedereen met een krantenabonnement.”
• Of daarmee de kous af is, is maar de vraag. Want de MR wil ook iets van steun voor de perswinkels in het leven roepen. En er is nog altijd de vraag of het krantencontract niet dan nog voor zes maanden nog een laatste keer verlengd moet worden. Ook ‘tijdelijk’ dan. Het is afwachten wat er dan in lopende zaken gebeurt.
• Daarvoor wil Vivaldi in elk geval nog eens zes maanden gaan betalen. Niet de 87,5 miljoen die het normaal zou kosten, maar wel nog eens 62,5 miljoen, de helft van de 125 miljoen van de nieuwe krantenconcessie (die dus niet gegund zal worden). Dat stelde de premier in elk geval voor, maar de PS vindt dat nog te weinig.

Beetje bizar: Hommeles in de koninklijke familie met Delphine, die een grotere rol eist. 

• “Mijn cliënte maakt zich al maandenlang zorgen over haar rol bij officiële gebeurtenissen. Het valt haar op dat ze voor slechts een aantal uitgenodigd wordt, zoals bijvoorbeeld 21 juli en het eerbetoon aan de overleden leden van de koninklijke familie. Maar zelfs daar wordt ze anders behandeld dan haar broer en zus, prins Laurent en prinses Astrid.”
• Het is niet alle dagen dat premier De Croo een brief krijgt van Marc Uyttendaele, meneer Laurette Onkelinx (PS), maar vooral een briljant advocaat. En in deze de raadsheer van prinses Delphine. Die was jarenlang als bastaardkind van koning Albert niet erkend, maar heeft ondertussen een status als dochter, en is dus ook prinses. Maar dat is blijkbaar niet genoeg voor haar: ze liet haar advocaat een brief sturen naar de premier.
• “De situatie wordt onhoudbaar en plaatst haar voor een dilemma. Ofwel vertelt ze de strikte waarheid en schaadt ze zo het imago van de monarchie, wat ze absoluut niet wil. Ofwel blijft ze zwijgen, maar dan wekt ze de indruk dat ze bepaalde gelegenheden te min vindt.” 
• De premier zit duidelijk verveeld met de zaak. In Houston reageerde hij kort via Belga. “Ik zie geen discriminatie.” Hij legde uit dat het redelijk simpel is: Delphine heeft geen officiële functie, anders dan prins Laurent en prinses Astrid. Ze wordt daarom niet uitgenodigd voor pakweg Koningsdag of de nieuwjaarsreceptie voor de gestelde lichamen van het koninklijk paleis. De regel is gewoon dat enkel ‘werkende’ leden van het koningshuis (die ook een dotatie krijgen) daar aanwezig zijn. En zo’n statuut en dotatie weigerde Delphine al eerder. In dat geval zou ze zich ook veel strikter aan de regels moeten houden, en niet meedoen met tv-programma’s. 

Opvallend: Er komt nu toch een audit naar de aanbesteding van coronavaccins.

• Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) gaat een doorlichting laten uitvoeren van een contract rond coronavaccins. De federale auditdiensten gaan dat doen, nadat er een video opdook van een Israëlisch privé-spionage team, dat een federale topambtenaar verklaringen liet afleggen over dat contract. Dat schrijft De Standaard.
• Alles draait rond een aanbesteding van zo’n 50 miljoen euro, in 2022 voor de logistiek van coronavaccins. Het bedrijf Medista had in 2021 zo’n aanbesteding gewonnen, maar een jaar later won een Frans bedrijf, Movianto, samen met Raes Logistics. Die waren veel goedkoper dan de eerste.
• Maar de CEO van Medista, Sarah Taybi, is altijd blijven vechten over dat contract: ze beschuldigde Vandenbroucke ervan “haar bedrijf kapot te willen”, en trok naar de Raad van State. Die gaf haar ongelijk.
• Maar nu blijkt dat Medista het Israelisch spionage-bedrijf Black Cube op de zaak heeft gezet. Die praktijk, waarbij mensen in de val worden gelokt en er vervolgens bezwarende video’s worden gemaakt, is iets wat al langer in de Wetstraat gevreesd wordt, bij toppolitici. In dit geval ging het om een ambtenaar van de FOD Volksgezondheid, die bezwarende verklaringen aflegde.
• De ambtenaar stelt immers dat hij “de firma Movianto geholpen heeft” om mee te kunnen doen met de aanbesteding. Prompt kreeg die via de advocaat van Medista, Hans Rieder, ook een forse brief in de bus: Medista eiste van de ambtenaar niets minder dan ontslag.
• Movianto heeft ondertussen klacht ingediend. En Vandenbroucke verdedigt de ambtenaar: er is volgens hem niets mis met extra bedrijven zover krijgen mee te dingen op een openbare aanbesteding, dat drukt de prijs. Over de actie van Medista is hij niet te spreken: “Zij hebben een val opgezet, een scenario gemaakt. Hier is een bedrijf bezig met geld binnen te halen en een ambtenaar onder druk te zetten via Black Cube en advocaten. Ik vind dat bijzonder onethisch”, zo stelt hij aan De Standaard.

Ook gevolgd: Dit weekend legde Groen de lijsten vast. Geen verrassingen voor lezers van deze website. Wel teleurgestelden bij de groenen zelf.

• Dit weekend legden de leden van Groen finaal hun lijsttrekkers en meerdere strategische plaatsen op de lijst vast. Omdat een pak kopstukken van de vorige keer zelf stopten (Wouter De Vriendt, Kristof Calvo, Björn Rzoska) kwam er een pak plekken vrij om nieuwkomers te lanceren bij Groen. 
• Tegelijk keert, zoals aangegeven, oud-voorzitter Meyrem Almaci (Groen) langs de grote poort terug: ze wordt lijsttrekker in Antwerpen voor de Kamer. Het Vlaams Parlement is, ook zoals voorspeld, voor Kim Buyst (Groen), nu nog Kamerlid.
• In Oost-Vlaanderen is vicepremier Petra De Sutter (Groen) lijsttrekker voor de Kamer, Vlaams fractieleidster Mieke Schauvliege (Groen) trekt de Vlaamse lijst. In West-Vlaanderen trekt co-voorzitter Jeremie Vaneeckhout (Groen) zoals verwacht de lijst voor het Vlaams Parlement, zijn co-voorzitter Nadia Naji (Groen) doet dat voor de Vlaamse lijst in Brussel. Elke van den Brandt (Groen) is lijsttrekker in Brussel. En ook verwacht op ons vorige lijstje: Dieter Van Besien (Groen), die in Vlaams-Brabant de Kamerlijst trekt.
• Meteen dus wel liefst vier absolute nieuwkomers in de nationale politiek, als lijsttrekkers: in West-Vlaanderen is er Kortrijkzaan Matti Vandemaele (Groen), die naar de Kamer kan als de groenen daar toch boven de 6 à 7 procent gaan. In Vlaams-Brabant lanceert men de 27-jarige Aimen Horch (Groen) als lijsttrekker Vlaams. En in Limburg maken Bright Adiyia (Groen), een cabinetard bij De Sutter en Dirk Opsteyn (Groen) hun absoluut debuut als lijsttrekkers.
• Dat de groene pollcomités, die de lijsten voorstellen aan de leden, daarbij grillig kunnen zijn, is wel duidelijk. In Oost-Vlaanderen probeerden ze ook verdienstelijk Kamerlid Stefaan Van Hecke (Groen) af te serveren, maar de leden visten hem op: hij staat tweede op de Kamerlijst. In Limburg beëindigden ze wel de politieke carrière van Johan Danen, toch een ervaren man in die moeilijke provincie.
• Wie ook geen verkiesbare plaats meer kreeg: Imade Annouri (Groen), toch nog maar 39 jaar. De Antwerpenaar moest vrede nemen met de lijstduwersplaats, en bedankt voor de eer: hij stopt met politiek. “Ik wou heel graag de strijd aangaan, ik was kandidaat. Maar de partij heeft in al haar wijsheid een andere keuze gemaakt. Ik zal niet op een verkiesbare plaats staan. Ik ben teleurgesteld. Maar ook dankbaar.”
• En ook in Brussel sneuvelt een Vlaams Parlementslid, Celia Groothedde (Groen), krijgt enkel nog de lijstduwersplaats voor het Brussels Parlement. Ook zij reageerde teleurgesteld, op Instagram. In haar plaats komt dus Naji, die dan samen met co-voorzitter Van Eeckhout in het Vlaams Parlement zal zetelen. (cv/ddw)