Kamer moet kiezen: ofwel pragmatische aanpak van De Croo en Bracke, en dan vraagt ze geen geld terug, ofwel eist ze dat wél, met mogelijks ook nog aanklacht wegens 'knevelarij'

Dient de Kamer zelf een aanklacht in bij het parket, tegen de oud-Kamervoorzitters Herman De Croo (Open Vld), Siegfried Bracke (N-VA), Raymond Langendries (Les Engagés) en Charles-Ferdinand Nothomb (Les Engagés)? En eist ze haar geld terug? Die vraag ligt vandaag voor, zowel politiek als juridisch een uiterst gevoelige zaak. Zeker omdat de Kamer en voorzitter Elianne Tillieux (PS) de afgelopen weken een erg aarzelende en chaotische indruk maakten, tot frustratie van een pak toonaangevende leden. Op de vorige vergadering durfde Tillieux niet te beslissen, waarna warrige communicatie volgde én weer nieuwe juridische adviezen. Die zijn behoorlijk helder opnieuw: de oud-voorzitters zouden beschuldigd kunnen worden van ‘knevelarij’, iemand die een openbaar ambt uitoefent en geld ontvangt dat hem of haar niet toekwam. Daarbij schermt men met artikel 29 van de strafwet: elke ambtenaar is verplicht om bij een misdaad of wanbedrijf het parket te informeren. De Kamer lijkt verdeeld tussen pragmatici en dogmatici: “We zijn het aan onszelf verplicht om alles te doen om dit zo correct mogelijk te laten verlopen”, zo is binnen de meerderheid te horen. Maar een fractieleider wijst erop dat zo’n strafprocedure alles ellenlang zal vertragen, en “dat je dan wel ervan moet uitgaan dat de oud-voorzitters wisten dat ze iets fout deden. En dat geloof ik niet”. De druk van de oppositie is er ondertussen wel: PVDA dreigt, als ze geen strafklacht komt, zelf die klacht in te dienen.

In het nieuws: De adviezen zijn er. Er kan tot 10 jaar terug geld teruggevorderd worden van de oud-voorzitters. Maar of dat zal lukken? Daar twijfelt men zelf aan.

De details: Herman De Croo (Open Vld) heeft ondertussen alles terugbetaald, de ogen zijn nu gericht op twee andere oud-voorzitters die de laatste 10 jaar extra geld ontvingen: zo’n 170.000 euro voor Raymond Langendries, en 126.016 euro voor Siegfried Bracke. Maar de kans lijkt klein dat die zullen moeten terugbetalen.

Raakt de Kamer snel uit het moeras rond de extra pensioenvergoedingen voor haar personeel en haar oud-voorzitters? Nadat Kamervoorzitter Elianne Tillieux (PS) al maanden op de hoogte was van een probleem bij de uitkering van de pensioenen van haar personeel, na een interne tip van een ontevreden personeelslid, barstte al begin deze maand de bom, toen de PS’er plots met het hele dossier op het Bureau van de Kamer kwam.
Daarbij legde men zowel de onwettige uitbetaling van een extra pensioen bij de hoge ambtenaren van de Kamer als, extra’s voor de oud-voorzitters op tafel. De verontwaardiging was groot, en de schijnwerper ging meteen op de twee meest bekende namen: Herman De Croo en Siegfried Bracke.
Maar nu bijna een maand later is er nog steeds geen duidelijkheid over de juridische positie van de Kamer, ten opzichte van de oud-voorzitters, waar naast De Croo en Bracke ook grote namen als Charles-Ferdinand Nothomb en Raymond Langendries jarenlang van het systeem gebruik maakten. Beide laatsten kregen meer dan 300.000 euro, Nothomb zelfs 384.699 euro.
Bij verschillende prominente Kamerleden loopt de frustratie over de aanpak van het dossier alvast hoog op. “Heel het politiek bedrijf komt hier heel slecht uit: alsof wij graaiers en zakkenvullers zijn. En dat schouwspel blijft maar aanslepen, omdat de Kamervoorzitter niet durft te beslissen en knopen door te hakken“, zo zegt een prominent Kamerlid.
De vorige bijeenkomst van het Bureau van de Kamer, nu twee weken geleden al, verliep dan ook chaotisch: Tillieux leek haar paraplu te willen openen, en de zaak door te duwen naar de pensioenkassen, die dan maar zowel het betaalde geld zouden moeten terugvorderen, en/of klacht indienen.
Nochtans lagen twee verrassend heldere adviezen van gespecialiseerde advocatenkantoren Younity en Renson klaar, die beiden spraken over ‘strafbare feiten’. Na een lange vergadering werd beslist alweer advies in te winnen. “Je zou kunnen denken dat Tillieux haar paraplu strategisch wilde openen, en het dossier wegduwen van de Kamer. Maar ik vrees dat het eerder iets anders is, wat haar zo deed bochten nemen: onbekwaamheid“, zo is een insider hard in het oordeel.

De essentie: De twee juridische adviezen zijn opnieuw helder. Maar het blijven adviezen.

In het document van Younity, die de redactie kon inzien, gaat men na in hoeverre de Kamer het geld dat betaald is aan de oud-voorzitters kan en moet terugvorderen. Men bevestigt nog even dat onwettige handelingen gesteld zijn, zowel omdat de Kamer niet bevoegd was, en er geen bekrachtiging was van het Bureau, maar ook omdat het inhoudelijk onwettig was, met name omdat de wet-Wijninckx (die een maximum zet op het ambtenarenpensioen) geschonden is.
De advocaten wijzen erop dat men wel maar tien jaar terug kan gaan: “Door het effect van de verjaring is terugvordering echter niet mogelijk voor de periode vóór 2013.” Dat betekent dat De Croo, Bracke en Langendries in die periode vallen.
Maar de advocaten wijzen erop dat het toch niet zeker is dat de Kamer de volledige bedragen gaat terugkrijgen. “Daarenboven zal de begunstigde de aansprakelijkheid van de Kamer in het geding kunnen brengen om zijn terugbetalingsverplichting af te zwakken.” Als Bracke of Langendries gaan procederen tegen een mogelijke terugvordering, wat die eerste eigenlijk met zoveel woorden al aankondigde, dan is de kans niet klein dat de Kamer zelf ook niet vrijuit gaat.
Net daarom is ook het advies van de eigen diensten van de Kamer om niet aan die terugvordering te beginnen: de kosten, voor advocaten, om dat geld te gaan halen, dreigen hoger te worden dan de baten. Want: de Kamer zelf dreigt ook mee verantwoordelijk gesteld te worden.
Daarnaast boog het andere kantoor, Renson, zich vooral over de vraag of de Kamer zelf klacht moet indienen tegen de oud-voorzitters. Daarbij gaat het om een mogelijk wanbedrijf, dat van ‘knevelarij’, wat strafbaar is: en hij kan bovendien, worden veroordeeld tot ontzetting van het recht om openbare ambten, bedieningen of betrekkingen te vervullen.”
Toch belangrijk ook: knevelarij vereist wel ‘algemeen opzet’: “Hetgeen inhoudt dat de dader weet dat zijn gedraging een inbreuk op de strafwet uitmaakt”. Het zal vooral op dit element zijn dat de oud-voorzitters zich kunnen beroepen, als er een strafklacht zou komen: zijn hebben allen al verklaard nooit op de hoogte geweest te zijn dat dit bedrag onwettig betaald werd aan hen.
Daarbij is er vooral de vraag of de Kamer dan zelf een aanklacht moet doen. Voor de oud-topambtenaren is die klacht overigens al een feit: de pensioenkas van de Kamer diende die in. Renson beantwoordt de vraag nu voor de oud-voorzitters: ze schermen met artikel 29, “elke ambtenaar is verplicht om bij een misdaad of wanbedrijf het parket te informeren”.
Daarbij wijst Renson er wel op dat het niet om een strafklacht gaat, die de Kamer dan automatisch burgerlijke partij zou maken. Het is een aangifte. En in het advies neigen zij er dus toch naar om dat te zien als een verplichting, voor de Kamer.
Interessant is daarbij overigens dat ze erop wijzen “dat de ambtenaar zich niet mengt in het gerechtelijk onderzoek“, “elk initiatief daartoe verboden”. Dat laatste lijkt alvast de deur juridisch ook dicht te doen voor een eigen Parlementaire onderzoekscommissie: beiden naast elkaar laten lopen wordt een kluwen. PVDA dringt daar nochtans op aan.

The Big Picture: Politiek gezien moet de zaak zo snel mogelijk ontmijnd.

Eigenlijk is er weinig discussie over de politieke grond van de zaak: zowat alle partijen zijn het erover eens dat dit het politieke bedrijf schade toebrengt, én dat het dus snel moet uitgeklaard worden. Zo niet, wint volgens zowat alle analyses niemand, behalve PVDA en Vlaams Belang.
Beide extreme partijen zochten al meermaals de media op in de zaak, door nog tijdens de vergadering naar de camera’s te marcheren, of achteraf stevige verklaringen af te leggen.
Oppositiepartij N-VA zit veel moeilijker: een van hun voormalige boegbeelden zit middenin de storm. En Bracke aarzelde daarbij niet om ook z’n eigen partijgenoten, fractieleider Peter De Roover (N-VA) op kop, hard aan te pakken.
Dat maakt in elk geval dat zowat elke partij aandringt op een snelle oplossing, nu alle adviezen er zijn. Daarbij beseft men ook binnen de meerderheid dat er naast een juridische realiteit, die erg genuanceerd is, ook de politieke realiteit is. “Dit moet gewoon tot het bot gedaan worden. We zijn het aan onszelf verplicht om alles te doen om dit zo correct mogelijk te laten verlopen”, zo is bij de ene te horen.
“Er is nog weinig ruimte voor nuance”, zegt een betrokken Kamerlid. “Men wil hier zo snel mogelijk van af.” Daarbij wijst men erop dat de juridische adviezen toch ook ver gaan in één richting: “Ik ga er toch echt niet van uit dat de huidige generatie oud-Kamervoorzitters ervan op de hoogte was dat dit geen wettelijke constructie was. Dan wordt het toch moeilijk hen strafrechtelijk te vervolgen, zo lijkt me”, zo wijst een prominent fractieleider aan. “Plus: de vraag blijft of dit wel extra pensioenen zijn. De juridische adviezen blijven erg ongenuanceerd. Maar ondertussen is er wel enorme politieke druk.”

Op de agenda: Premier Alexander De Croo (Open Vld) houdt zijn lijn: er moet 0,3 procent van het bbp gevonden worden.

Een nieuwe dag, een nieuwe kern. Het kernkabinet kwam gisteren nog eens bijeen, in een marathon rond de federale begroting. Daarbij bevestigen bronnen allemaal: de premier en zijn staatssecretaris van Begroting Alexia Bertrand (Open Vld) houdt voorlopig koppig vast aan het doel om toch 0,3 procent van het bbp te gaan afpitsen, van het begrotingstekort. Daar staat een bedrag tegenover tussen de 1,7 tot 1,8 miljard euro.
Maar die zoektocht verloopt moeizaam, omdat zowel over het kader als over hoe men het gaat invullen geen eensgezindheid is. Anderzijds: de premier zet de agenda. Door zo koppig te blijven volhouden over zijn 0,3 procent, wordt het lastig voor de andere partijen om dat zomaar van tafel te blijven vegen.
Daarbij blijft het een piste om de laatste schijf van de minimumpensioenen niet te geven: de MR is fors mee aan die kar aan het trekken, tot ergernis van de PS. Hoewel de PS eerder leek open te staan voor een gesprek, blijft dat dossier voor hen, net als voor Vooruit, politiek ondenkbaar om toe te gaan geven. Maar anderzijds: er moet wel iets gebeuren in de kosten van de pensioenen, om Europa te sussen. De druk stijgt hoe dan ook.
Een ander dossier, dat eigenlijk als deadline 15 maart had, blijft bovendien boven de onderhandelingen zweven: de kostprijs van de berging van het nucleair afval en de afbraak van de kerncentrales. Dat was de pasmunt die Engie eiste, om Doel 4 en Tihange 3 langer open te houden. Maar het gaat om een dans van miljarden euro’s: ramingen in het verleden spraken van 41 miljard euro, maar de Fransen dromen van een plafond van 20 miljard.
Op het afscheidsfeestje van Etienne Davignon bij Engie, in de dure salons van Hotel Solvay aan de Louizalaan, vorige week maandag, zou de top van Engie ook met premier Alexander De Croo en minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) gepraat hebben, zo weet De Tijd. Dat zou het dossier weer op gang getrokken hebben.
Maar van een finale deal is nog steeds geen sprake. Rode draad in die onderhandelingen is altijd dezelfde: de tijd staat aan de kant van de Franse energiereus, die weet dat de bevoorradingszekerheid voor de komende winters niet rooskleurig oogt in België. De twee kerncentrales openhouden, liefst zoveel mogelijk in die winters, is noodzakelijk. Dat maakt dat Vivaldi met de rug tegen de muur onderhandeld.
Opvallend is tegelijk dat Van der Straeten met een wetsontwerp in de Kamer wil aantonen “niet dogmatisch te zijn”, over kernenergie. In de energiemix voor de periode van 2035-2040 laat ze daarbij plaats voor de zogenaamde ‘SMR’s’, kleine modulaire kernreactoren.
De vraag is of die tegen dan klaar zullen zijn. Het is eerder symbolisch, om aan te tonen dat de deur bij Groen toch open zou staan voor kernenergie. De grotere politieke vraag blijft wat er straks gebeurt met de wet op de kernuitstap. Die moet hoe dan ook aangepast worden om Doel 4 en Tihange 3 te laten verlengen.

Het ligt klaar: Ventilus heeft een traject. Dat zou maar 80 gezinnen treffen. Maar cd&v blijft waarschuwen voor het lokaal protest.

Een beetje een hoera-stemming, rond Ventilus. Met een strategisch lek naar De Tijd wordt de sfeer gezet alsof het dossier rond is. Want, er is een tracé bepaald voor de nieuwe hoogspanningslijn door West-Vlaanderen, en die blijkt verrassend goed mee te vallen. Zo zouden er immers maar een 80-tal gezinnen echt getroffen worden, doordat ze te dicht bij het nieuwe tracé wonen, op 100 meter of minder van de nieuwe lijn.
Dat maakt dat de ‘schade’ in het dossier heel goed meevalt. Zeker ook omdat er wel wat stukjes ondergronds gaan, heel toevallig in cruciale strategische gemeenten zoals Torhout, waar de cd&v-kopvrouw Hilde Crevits (cd&v) thuis is, en Izegem, waar Bert Maertens (N-VA) de burgemeester is. Meteen leek de toon dus, ook vanmorgen in het radionieuws, alsof het dossier in kannen en kruiken is.
Maar schijn bedriegt. Wat bij cd&v wijst men er fijntjes op dat was nu vrijdag op de regering komt een “mededeling” van de verdere werkzaamheden van de plangroep rond het tracé is. Met andere woorden, een technisch document met melding van wat technisch beste tracé zou zijn. “Meer niet”. “Dat gaat naar een plenaire vergadering waar ook lokale besturen inzitten. Dan moet er nog een openbaar onderzoek volgen”, zo duidt men. En daarbij waarschuwt men aan de top van cd&v: daar voorzien ze nog grote problemen met actiegroepen zolang niet alles onder de grond gaat. Met andere woorden: van ontwapening of de strijdbijl begraven is geen sprake.
Vandaag is het uitkijken naar verklaringen in het Vlaams Parlement, onder meer lokale burgemeester Bart Dochy (cd&v) was al erg verbaal op het dossier. Het zou verbazen als die plots van toon verandert.
Bij N-VA blijft de ergernis bijzonder hoog, over de coalitiepartner. “Telkens moeilijk doen over dossiers zoals stikstof en Ventilus: dat zijn gewoon zaken die noodzakelijk moeten gebeuren, maar men maakt dat ontzettend partijpolitiek. Men zou zich echt beter eens bezighouden met de crisis op het departement Welzijn. Kijk maar eens naar wat daar gebeurt bij de crisisopvang voor minderjarigen, of in de woonzorgcentra”, zo is binnen de regering te horen.

Genoteerd: De politieke oorlog om ‘woke’ is volop bezig.

Voor wie eraan twijfelde: woke staat in het centrum van de Wetstraat. Het gelijknamige boek van Bart De Wever (N-VA) “over woke”, staat nu al weken netjes op nummer één in de ranglijst van non-fictie, en de partijvoorzitter kreeg erg ruime mediabelangstelling voor.
Zodanig zelfs dat men er bij de andere partijen vanuit ging dat de discussie doelbewust gelanceerd werd, midden in een peilingsgolf. Die bleek achteraf niet doorgegaan te zijn op dat moment. Fluisteraars in de Wetstraat gaan er nu vanuit dat die peilingsresultaten eindelijk komen, nu vrijdag.
Hoe dan ook: Vlaams Belang lanceert nu een tegenoffensief. Al zijn het wel de mindere goden van de partij: Europees Parlementslid Tom Vandendriessche organiseert morgen een “internationale conferentie”. Dat doet hij in het Europees Parlement, onder de titel: “Woke, een cultuurstrijd tegen de Europese beschaving.”
De motivatie is duidelijk: “Met deze conferentie willen we de historische en filosofische wortels van ‘wokeness’ aanraken. Hoe het fenomeen van de VS naar Europa raast en wat we er concreet tegen kunnen doen. Met deze conferentie plaatsen we het Vlaams Belang op de kaart als partij die het louter analytische overstijgt.”
Voorlopig zuigt vooral N-VA wel de aandacht naar zich. In verschillende dossiers, onder meer dat van de foto’s en schilderijen in de Arenbergschouwburg, maar ook recent met de ‘Queer Iftar’ in de Roma in Antwerpen, komt de nieuwe, hardere lijn bij N-VA ten opzichte van woke duidelijk tot uiting.
Zo haalde De Wever deze week in de Antwerpse gemeenteraad hard uit naar die ‘Queer Iftar”, die moslims uit de LGBTQ-gemeenschap bijeen moest brengen voor een traditioneel feest tijdens de ramadan. Dat ging niet door, omdat de Roma en de organisatoren van Merhaba naar eigen zeggen te veel bedreigingen hebben gekregen, en de veiligheid niet gegarandeerd kon worden.
De Wever verklaarde dat de Antwerpse politie geen enkel spoor vond van die concrete details van bedreigingen, en dat de organisatoren die ook niet wensten te geven aan de agenten. “Een heel rare zaak. We vonden online negatieve commentaren, maar die vallen binnen de vrijheid van meningsuiting. Bedreigingen hebben we niet gevonden. Er is ook niet gevraagd maatregelen te nemen om het evenement in een veilige omgeving te kunnen laten doorgaan.”
Dat stoorde De Wever mateloos: “Ondertussen is wel de hele samenleving gemobiliseerd en werd de moslimgemeenschap in een bepaald daglicht gesteld.”
Dat weerlegde Danielle Dierickx, die de Roma leidt, dan weer op Radio 1. Daarbij had ze het over “een sfeer die altijd maar grimmiger werd”, waarbij er “heel persoonlijke bedreigingen waren”, “maar individuen hebben de vrijheid om al dan niet klacht in te dienen”. Daarbij beweerde ze ook “wel goed samen te werken met de politie”, wat toch op z’n minst vreemd is, na de verklaringen van het hoofd van die politie, zijnde De Wever. Maar die wees ze met de vinger: “Zijn uitspraken getuigen van weinig empathie.”
In Antwerpen is het hoe dan ook een hevig politiek topic: het erg linkse bestuur van het district Borgerhout, waar de Roma ligt, met een coalitie van Groen, Vooruit en PVDA, haalde ook al uit naar De Wever. Districtsburgemeester Marij Preneel (Groen) had het over de “politieke recuperatie” van de N-VA.